شیوه‌های انتقال ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن و حدیث

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

استادیار جامعة المطصفی العالمیه(ص)

چکیده

ارزش‌ها، از مهم‌ترین مباحثی است که در برقراری نظم اجتماعی، توجه جامعه‌شناسان را به خود جلب کرده است. متولیان اجتماعی با هدف حفظ ارزش‌های موجود جامعه، سعی می‌کنند شیوه‌هایی را برای انتقال آن‌ها به نسل‌های آینده، بیان نمایند. این مهم در جوامع اسلامی به‌ویژه از طریق آموزه‌های دینی قرآن و حدیث دو چندان خواهد بود. این نوشتار با روش تحلیل نقلی - تفسیری به دنبال پاسخ به این پرسش است که شیوه‌های انتقال ارزش‌ها در جامعه چگونه است؟
نتایج نشان می‌دهد؛ ارزش‌ها، از طریق یادگیری و پیروی، همانندسازی ازگروه‌های مرجع و قانون، هنجارسازی، ایجاد محبت، احساس تعلق، همسرگزینی و ازدواج انتقال می‌یابد.
بیان یک گفتمان اسلامی در رابطه با علم و دین از نوآوری های مقاله است که در عرصه انتقال ارزش‌ها، در قرآن و حدیث بیان شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Methods of Transferring Social Values from the Perspective of the Quran and Hadith

نویسنده [English]

  • Seyyed Mirsaleh Hosseini Jebelli
Assistant Professor, Al-Mustafa International University
چکیده [English]

Values are one of the most important issues that have attracted the attention of sociologists in establishing social order. With the aim of preserving the existing values of society, social custodians try to identify ways of transferring them to future generations. The importance of this work is twofold in Islamic societies, especially by the religious teachings of the Qur'an and hadith. This paper, with a method of scriptural-interpretive analysis, seeks to answer the question of how the transfer of values in the society is.
The results show that values are transmitted through the learning and observation, imitation of the reference and law groups, norm-making, the sense of belonging, choosing a spouse, and marriage.
The expression of Islamic discourse on science and religion is one of the innovations of the paper that is expressed in the context of the transfer of values in the Qur'an and hadith.

کلیدواژه‌ها [English]

  • social values
  • values transfer way
  • values in Quran and hadith
  1. *قرآن کریم؛ ترجمه: آیت‌الله مکارم شیرازی

    ** نهج‌البلاغه؛ ترجمه: محمد بهشتی

    1. ابن‌ادریس، محمد بن‌احمد (1386)، موسوعه ابن‌ادریس الحلی مستطرفات السرائر، ج 8، مصحح: محمدمهدی خراسانی، قم: نشر دلیل ما.
    2. اتکینسون، ریتا و هیلگارد و دیگران (1371)، زمینه روان‌شناسی، مترجم: محمدنقی براهنی، تهران: نشر رشد.
    3. ‌‌ال‍م‍ت‍ق‍ی، علی ‌ب‍ن ‌‌ح‍س‍ام‌ال‍دی‍ن‌ ال‍ه‍ن‍دی (1401ق)، ک‍ن‍ز‌ال‍ع‍م‍ال‌ ف‍ی س‍ن‍ن‌‌الاق‍وال‌ و ‌الاف‍ع‍ال‌، مصحح: ب‍ک‍ری ح‍ی‍ان‍ی‌و ‌‌ص‍ف‍وه‌ ال‍س‍قا، ب‍ی‍روت‌: مؤس‍سة الرساله.
    4. اینگلهارت، رونالد (۱۳۷۳)، تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی، ترجمه: مریم وتر، تهران: نشر کویر.
    5. پاینده، ابوالقاسم (1390)، نهج الفصاحه، قم: نشر عصر ظهور.
    6. تریک، راجر (1384)، فهم علم اجتماعی، ترجمه: شهناز مسمی‌پرست، تهران: نشر نی.
    7. تمیمی آمدی، عبد‌الواحد (1386)، غررالحکم و دررالکلم، مصصح: مهدی رجایی، تهران: نشر دار الکتاب الاسلامی.
    8. الجابری، محمدعابد (1991م)، التراث و الحداثه؛ دراسات و مناقشات، بیروت: مرکز دراسات الواحدة العربیة.
    9. ــــــــــــــ (1993م)، بنیة العقل العربیة (نقد عقل 2) بیروت: مرکز دراسات الواحدة العربیة.
    10. حر عاملی، محمد بن‌حسن (1432ق)، وسائل الشیعه، ج 11 و 20، مصحح: حسین بن‌محمد تقی نوری و دیگران، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
    11. حنفی، حسن (1980م)، التراث و التجدید، قاهره: المرکز العربی ‌للبحث و النشر.
    12. ــــــــــــــ (2002م)، «المواقف الاسلامی المعاصر و حقوق الانسان»، فی الحقوق الانسان فی الفکر العربی‌، بیروت: مرکز دراسات الواحدة العربیه.
    13. دورکیم، امیل (1362)، قواعد روش جامعه‌شناسی، ترجمه: علی‌محمد کاردان، تهران: دانشگاه تهران.
    14. دهخدا، علی‌اکبر (1337)، لغت‌نامه، ج1، تهران: دانشگاه تهران.
    15. رابرتسون، یان (1385)، درآمدی بر جامعه، ترجمه: حسین بهروان، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
    16. رضی، شریف (1380)، متن کامل نهج‌البلاغه، ترجمه: محمد بهشتی، قم: نشر تابان.
    17. رفیع‌پور، فرامرز (1388)، آنومی یا آشفتگی اجتماعی، تهران: نشر سروش.
    18. ــــــــــــــ (1389)، آناتومی جامعه: مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی کاربردی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    19. روشه، گی (1374)، کنش اجتماعی، ترجمه: هما زنجانی‌زاده، مشهد: دانشگاه فردوسی.
    20. ــــــــــــــ (1376)، تغییرات اجتماعی، ترجمه: منصور وثوقی، تهران: نشر نی.
    21. ستوده، هدایت‌الله (1376)، آسیب‌شناسی اجتماعی، تهران: نشر آوای نور.
    22. سلیمی، علی و محمد داوری (1380) جامعه‌شناسی کج‌روی:، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه
    23. ‏ش‍ه‍ی‍د ث‍ان‍ی‌، زی‍ن‌ال‍دی‍ن‌ ب‍ن‌ع‍ل‍ی (1371ق)، منیة المرید فی آداب‌ المفید و المستفید، ترجمه: محمدباقر ساعدی ‌خراسانی، تهران: المکتبة ‌العلمیة ‌الاسلامیه.
    24. شیخ صدوق، محمد بن علی (1368)، ال‍خ‍ص‍ال‌، ص‍ح‍ح‍ه‌، ع‍لَّ‍ق‌ ع‍ل‍ی‍ه‌: ع‍ل‍ی‌اک‍ب‍ر ال‍غ‍فاری،‏ تهران: نشر صدوق.
    25. ــــــــــــــ (1389)، الارش‍اد ف‍ی م‍ع‍رف‍ة‌ ح‍ج‍ج‌ال‍ل‍ه‌ ع‍ل‍ی‌ال‍ع‍ب‍اد، ت‍رج‍م‍ه‌ و ش‍رح‌: امیر خانبلوکی، قم: انتشارات تهذیب.
    26. صادقیان، احمد (1386)، قرآن و بهداشت روان، قم: نشر پژوهش‌های تفسیر و علوم قرآن.
    27. صانعی، پرویز (۱۳۷۲)، جامعه‌شناسی ارزش‌ها، تهران: انتشارات گنج دانش‏‫.
    28. صدر، سیدمحمدباقر (1397ق)، دروس فی علم الاصول: الحلقة الثالثه، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
    29. صدرالدین شیرازی، محمد بن‌ابراهیم (1378)، الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه، ترجمه: محمد خواجوی، تهران: نشر مولی.
    30. قمی مشهدی، محمد بن‌محمدرضا (1366)، تفسیر کنز الدقایق و بحر الغرائب، مصحح: حسین درگاهی، تهران: نشر وزاره الثقافه و الارشاد اسلامی.
    31. کازنو، ژان (1349)، مردم‌شناسی، ترجمه: ثریا شیبانی، تهران: نشر موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران.
    32. کاظمی، علی‌اصغر (1382)، مدیرت سیاسی و خط‌مشی دولتی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    33. کلینی، محمد بن‌یعقوب (1401ق)، الکافی، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، ج 3، 5 و 6، بیروت: دارصعب.
    34. کولمن، سایمون و هلن واتسون (1381)، درآمدی به انسان‌شناسی، ترجمه: محسن ثلاثی، تهران: نشر علمی.
    35. کوئن، بروس (1379)، مبانی جامعه‌شناسی، ترجمه و اقتباس: غلام‌عباس توسلی و رضا فاضل، تهران: سمت.
    36. گنجی، حمزه (1378)، بهداشت روانی، تهران: نشر ارسباران.
    37. گوردن، مارشال (1388)، فرهنگ جامعه‌شناسی، ترجمه: حمیرا مشیرزاده، تهران: نشر میزان.
    38. مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحار الأنوار الجامعة لدر راخبارالائمه الاطهار، ج 7، 11، 40، ‏70 و 96، بیروت: مؤسسة الوفاء.
    39. مزلو، ابراهام (1970م)، روان‌شناسی شخصیت سالم، ترجمه: شیوا رویگریان، تهران: سازمان چاپ هدف.
    40. مصباح یزدی، محمدتقی (1381)، فلسفه اخلاق، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره).
    41. منذری، عبدالعظیم بن‌عبدالقوی (1421ق)، الترغیب والترهیب من الحدیث الشریف، گردآورنده: جمیل العطار صدقی، ج5، بیروت: نشر دارالفکر.
    42. وایس کفر، والتر (1382)، وجود و ارزش‌ها، ترجمه: علیرضا آل‌بویه، قم: فصلنامه نقد و نظر، ش 31، ص 318ـ331.
    43. Danziger, Kurt (1970), Socialization, Oxfoed: New York pergamon press.
    44. Giddens, Anthony (1996), Sociology, Scond Edition Fully Revised & Updated Polity Press.
    45. Gordon W. Allport (1978), “Basic considerations for a psychology of personality”, (Yale University press, U.S.A, Michigan), p. 93.
    46. Stebbins Robert. a (2001), Exploratory Research in the Social Sciences, copyright by sage publication, Inc.