‌‌‌‌ماکس وبر و بازسازی منطق استعلایی کانت در منطقِ تکوینیِ علم اجتماعی

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشکده فلسفه دانشگاه تهران

2 استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم(ع)

چکیده

هر مجموعه‌ معرفتی، به ضرورت، از روش و منطقی تبعیت می‌کند. وبر از بنیان‌گذاران علم اجتماعی، مدعی است که از منطق تکوینی برای این علم استفاده می‌کند. از سویی وی را از جمله اندیشمندان نوکانتی به حساب می‌آورند، لذا پرسش اصلی مقاله این است که چگونه منطقِ استعلایی کانت در منطقِ تکوینی بازسازی شده است. برای پاسخ به پرسش مذکور، از روش توصیفی – تحلیلی استفاده شده است.
نتایج حاکی است؛ همان‌گونه که نسبت امرِ پیشینی؛ یعنی فلسفه، و امرِ پسینی؛‌ یعنی علم تجربی، در منطق کانت، معیت است، بدین‌معنا که فلسفه، امکان علم تجربی را فراهم می‌آورد، در منطقِ وبر نیز همین مسأله جاری است؛ البته با تحولات مفهومی که در منطق وبر شکل گرفته است.
علم، گران‌بار از ارزش است. ارزش‌ها، بخشی از واقعیت را معنادار می‌سازد. در ذیل ایده‌های ارزش‌گذار، نوع مثالی شکل می‌گیرد؛ هم‌چون نومن‌های کانتی، تعیین حدود می‌کند، تا امر فوق، به واسطه مفهوم امکان عینی از دیدگاه معرفت تعمیمی، کافی؛ و نه ضرورت متافیزیکی، تحقق یابد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Max Weber and the Reconstruction of Kant's Transcendental Logic in the Developmental Logic of Social Science

نویسندگان [English]

  • Hamid talebzade 1
  • mahdi soltani 2
1 Professor at the Faculty of Philosophy, University of Tehran
2 Assistant Professor, Department of Social Sciences, University of Bagherol-olom
چکیده [English]

Necessarily each epistemic set follows a method and logic. Weber, one of the founders of social science, claims that he uses the developmental logic for this science. On the one hand, he is considered to be a neo-Kantian thinker, so the main question of the article is how Kant's transcendental logic has been reconstructed in the developmental logic. To answer this question, a descriptive-analytic method has been used.
The results show that as the relationship between the a priori thing, that is, philosophy, and the a posteriori thing, i.e., empirical science, in the Kant's logic, is concomitant, that is to say, that philosophy provides the possibility of empirical science, this is also the case in Weber's logic, with the conceptual transformations that have undergone in Weber's logic.
Science is laden with value. Values make a part of the reality meaningful. Below the evaluating ideas, the ideal type is formed, as in the case of the Kantian noumena, determines the limits, so that the above thing is realized, through the notion of objective possibility from the perspective of generalized knowledge, sufficient; rather than the metaphysical necessity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • transcendental logic
  • Kant
  • developmental logic
  • social science
  • Max Weber
  1. آپل، ماکس و پیر شانلن (1375)، شرحی بر «تمهیدات» کانت: مقدمه‌ای بر فلسفه انتقادی، ترجمه: محمدرضا حسینی بهشتی، تهران: نشر دانشگاهی.
  2. اینوود، مایکل (1388)، فرهنگ فلسفی هگل، ترجمه: حسن مرتضوی، مشهد: نیکا.
  3. ـــــــــــــــــــ (1396)،  انسان و زمان‌آگاهی مدرن: درس گفتارهای ژیل دلوز درباره کانت، ترجمه: اصغر واعظی، تهران: هرمس.
  4. ریتر، یوآخیم و دیگران (1391)، فرهنگ‌نامه تاریخی مفاهیم فلسفی: بخش مابعدالطبیعه، ترجمه: محمدرضا بهشتی و دیگران، تهران: نشر سمت و نوارغنون.
  5. ژیلسون، اتین (1389)، هستی در اندیشه فیلسوفان، ترجمه: سیدحمید طالب‌زاده، تهران: حکمت.
  6. سلطانی، مهدی (1397)، پایان‌نامۀ‌ دکتری: بازخوانی انتقادی مفهوم مدرن زمان در علم اجتماعی ماکس وبر از منظر حکمت متعالیه، قم: دانشگاه باقرالعلوم(ع).
  7. طالب‌زاده، سیدحمید (بی‌تا)، درس‌گفتارهای کانت، بی‌جا، بی‌نا.
  8. کانت، ایمانوئل (1370)، تمهیدات، ترجمه: حداد عادل، تهران: نشر دانشگاهی.
  9. ـــــــــــــــــــ (1390)، سنجش خرد ناب، ترجمه: میرشمس‌الدین ادیب سلطانی، تهران: امیرکبیر.
  10. نیچه، فردریش ویلهلم (1377)، تبارشناسی اخلاق، ترجمه: داریوش آشوری، تهران: نشر آگاه.
  11. وبر، ماکس (1395)، روش‌شناسی علوم اجتماعی، ترجمه: حسن چاوشیان، تهران: نشر مرکز.
  12. هایدگر، مارتین (1392)، مسائل اساسی پدیدارشناسی، ترجمه: پرویز ضیاء شهابی، تهران: نشر مینوی خرد.
  13. هگل، گئورگ ویلهلم فریدریش (1379)، عقل در تاریخ، ترجمه: حمید عنایت، تهران: نشر شفیعی.
  14. ـــــــــــــــــــ (1392)، دانشنامۀ‌ علوم فلسفی؛ پارۀ‌ نخست: علم منطق، ترجمه: حسن مرتضوی، تهران: نشر لاهیتا.
  15. هوفه، اتفرید (1392)، قانون اخلاقی در درون من: درآمدی بر فلسفه عملی ایمانوئل کانت، ترجمه: رضا مصیبی، تهران: نشر نی.
  16. یاسپرس، کارل (1372)، کانت، ترجمه: میرعبدالحسین نقیب‌زاده، تهران: انتشارات طهوری.
  17. Kant. Immanuel (1996), Critique of Pure Reason, Tr. Pluhar Werner, Indianapolis: Hackett.
  18. Smith. K. N (1918), A Commentary to Kant´s Critique of Pure Reason, London.