بررسی رابطه سواد رسانه‌ای و تهاجم فرهنگی در شبکه‌های اجتماعی

نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس دانشکده صدا و سیما قم

2 کارشناسی‌ارشد علوم ارتباطات دانشکده صدا وسیما قم (نویسنده مسئول)

3 کارشناسی‌ارشد علوم ارتباطات اجتماعی دانشکده صدا و سیما قم

10.22081/jiss.2018.66665

چکیده

پژوهش حاضر، به دنبال بررسی رابطه میان بهره‌مندی کاربران از سواد رسانه‌ای و در معرض تهاجم فرهنگی قرارگرفتن آنها در استفاده از شبکه اجتماعی اینستاگرام است. جامعه آماری تحقیق، شامل کاربران فعال در شبکه اجتماعی اینستاگرام هستند وجمعیت نمونه، به شیوه در دسترس‌بودن به تعداد 435 نفر انتخاب شدند. در این میان ابزار اندازه‌گیری پرسش‌نامه محقق‌ساخته و روایی آن از نوع صوری و برای پایایی، آزمون مقدماتی با استفاده از آلفای کرونباخ بوده که در متغیر تهاجم فرهنگی  817/.0و در متغیر سواد رسانه ای 878/0به دست آمد.
 یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد؛ رابطه معکوسی بین سواد رسانه‌ای و تهاجم فرهنگی در میان کاربران وجود دارد. همچنین بین سن کاربران و تهاجم فرهنگی رابطه معکوسی وجود داشت. نتایج به دست‌آمده، بر تفاوت معناداری میان دو متغیر جنسیت و تحصیلات کاربران با تهاجم فرهنگی دلالت دارد. همچنین آزمون تحلیل مسیر، تأییدکننده تاثیر متغیرهای سن، تحصیلات، سواد رسانه‌ای و میزان استفاده از شبکه اجتماعی اینستاگرام بر تهاجم فرهنگی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Study of the Relationship between Media Literacy and Cultural Invasion in the Social Networks: A Case Study of Instagram Social Network

نویسندگان [English]

  • Seyed Ali Mohammad Razavi 1
  • Nosrat allah Nemati Far 2
  • Seyyed Hossein Mousavi 3
1 Professor at Qom School of Music and Sound
2 Master of Communication Science from the Faculty of Audiovisual
3 MS in Social Communication Sciences, IRIB University, Qom Campus
چکیده [English]

The present study seeks to investigate the relationship between users' having media literacy and their potential for being exposed to the cultural invasion by using the Instagram social network. The statistical population of the study consists of active users in the Instagram social network, and a sample of 435 people was selected with a convenience sampling technique. Meanwhile, the measurement tool was a researcher-made questionnaire and the validity of the questionnaire was formal and for reliability, a preliminary test using Cronbach's alpha was conducted, and it resulted in 0.817 for the cultural invasion variable and 0.878 for the media literacy variable.
Findings of the research show that there is a negative relationship between media literacy and the cultural invasion among users. There was also a negative relationship between users' age and cultural invasion. The results indicate a significant difference between the two variables of gender and the education of users with the cultural invasion. The path analysis also confirms the impact of variables such as age, education, media literacy, and the use of the Instagram social network on cultural invasion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • social networks
  • Instagram
  • cultural invasion
  • media literacy

مراجع

  1. ابوالحسنی، سید رحیم (1388)، تعیین و سنجش مولفه‌های هویت ایرانی، تهران: پژوهشکده تحقیقات استراتژیک گروه پژوهش‌های فرهنگی و اجتماعی.
  2.  احمدی، مجتبی (1389)، از تهاجم فرهنگی تا جنگ نرم، تهران: انتشارات دفتر پژوهش‌های مؤسسه کیهان.
  3. اسماعیلی، علیرضا و مریم ساریخانی (1393)، «بررسی نقش رسانه‌ای ملی (تلویزیون) در توسعه فرهنگ کارآفرینی در بین جوانان (مطالعه موردی: شهرگرگان)»، فصلنامه مطالعات‌ جامعه‌شناختی جوانان، ش 5، ص 9ـ26.
  4. امیر انتخابی، شهرود، سیدرضا صالحی سیدامیری، محمد سلطانی‌فر و علی‌اکبر رضایی (1394)، «ارئه الگویی جهت سیاست‌گذاری فرهنگی رسانه‌ها در ایران»، فصلنامه راهبردهای اجتماعی فرهنگی، ش 17، ص 113ـ129.
  5. بهرامیان، امید و هدا یاقوتی (1395)، «رابطه استفاده از شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان و پای‌بندی به هویت فرهنگی در زنان تهران»، فصلنامه مطلعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، ش14، ص187ـ216.
  6. پارتر، جمیز (1385)، «تعریف سواد رسانه‌ای»، ترجمه: لیلا کاووسی، فصلنامه رسانه، ش68.
    ص 7ـ26.
  7. پانوف، میشل و میشل پرون (1368)، فرهنگ مردم‌شناسی، ترجمه: اصغر عسگرخانقاه، تهران: انتشارات ویس.
  8. تاجریان، علیرضا (1393)، مدیریت استراتژیک رسانه در مواجهه باسواد رسانه‌ای مخاطب، تهران: کنفرانس بین المللی مدیریت رسانه، ص 123ـ130.
  9. حبیبیان، محمدحسن و محمدحسن صبوری (1391)، «جنگ نرم و امنیّت فرهنگی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه علمی پژوهشی امنیّت پژوهشی، ش40. ص 31ـ‌52.
  10.  خاتمی سبزواری، سیدجواد (1395)، «بررسی تأثیر میزان استفاده از رسانه‌های جمعی بر فرهنگ پوشش دانشجویان (مطالعه موردی: دانشجویان زن دانشگاه حکیم سبزواری)»، فصلنامه فرهنگ در دانشگاه اسلامی، ش4، ص 585ـ600.
  11. دادگران، سیدمحمد (1377)، مبانی ارتباطات جعمی، تهران: انتشارات فیروزه.
  12. دهکردی فاضلیان، مهری و اصغر محمدی (1395)، «تأثیر سواد رسانه‌ای در بعد پردازش و تحلیل پیام‌های رسانه‌ها بر مصرف کالاهای فرهنگی (مورد مطالعه: در زنان 15ـ39 شهرکرد)»، فصلنامه علمی پژوهشی زن و جامعه، ش4، ص 51ـ89.
  13. رسول‌زاده اقدم، صمد، صمد عدلی‌پور، سیداحمد میرمحمدتبار و سیمین افشار (1394) «تحلیل نقش رسانه‌های اجتماعی در گرایش به سبک زندگی نوین در بین جوانان ایرانی»، دوفصلنامه پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، ش 6، ص ‌33ـ60.
  14. رضایی، مریم و فریده پیشوایی (1386)، حجاب و عفاف در سیما (آسیب‌ها و راهکارها)، تهران: مرکز پژوهش‌های صداوسیما.
  15. سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی (1373)، فرهنگ و تهاجم فرهنگی، برگرفته از سخنان مقام معظم رهبری، تهران.
  16. سورین، ورنر و جیمز تانکارد (1390)، نظریه‌های ارتباطات، ترجمه: علیرضا دهقان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  17. سیاح طاهری، محمدحسین (1394)، حقیقت مجازی، تهران: انتشارات شورای عالی فضای مجازی.
  18. شنایدر، سوزان سی و بارسو، ژانلویی (1379)، مدیریت در پهنه فرهنگ‌ها، ترجمه: محمد اعرابی و داود ایزدی، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
  19. شهرام‌نیا، امیر مسعود، زهره مرندی، راضیه محرابی کوشکی و محسن سیستانی (1394)، «رابطه مصرف رسانه‌ای و سرمایه فرهنگی»، فصلنامه رفاه اجتماعی، ش 59، ص 189ـ221.
  20. عزیزی، سیدعمار (1393)، بررسی وضعیت سواد رسانه‌‌ای کارکنان ادارات روابط عمومی سطح شهر کرمانشاه، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم اجتماعی.
  21. علی محمدی، محمدحسین (1373)، «تحلیلی بر تهاجم فرهنگی»، نشریه مسجد، تهران:
    ش 14، ص ‌25ـ37.
  22. علیزاده، توحید و نریمان محمدی (1394)، «بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی وایبر بر ساخت هویت نسلی جوانان»، فصلنامه مطالعات فرهنگ - ارتباطات، ش 22، ص 119ـ142.
  23. فرهنگی، علی‌اکبر (1377)، «نظری بر فرهنگ»، فصلنامه فرهنگ، ش 30، ص ‌18ـ31.
  24. گونتر، بری (1384)، روش‌های تحقیق رسانه‌ای، تهران: انتشارات اداره کل پژوهش‌های سیما.
  25. مسعودی، امیدعلی و مرتضی پایدار (1391)، «بررسی عملکرد اینترنت در بازتولید و تغییر فرهنگ در بین دانشجویان و دانشگاه‌های تهران»؛ فصلنامه راهبرد یاس، ش 31، ص 219ـ241.
  26. مصباح یزدی، محمدتقی (1376)، تهاجم فرهنگی، تحقیق عبدالجواد ابراهیمی، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  27. مطهری، مرتضی (1382)، مسئله حجاب، تهران: انتشارات صدرا.
  28. مک کوایل، دنیس (1385)، نظریه ارتباطات جمعی، ترجمه: پرویز اجلالی، تهران: انتشارات دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.
  29. موسوی، محمدرضا و خدیجه حیدری (1391)، «تهاجم فرهنگی و راه‌های مقابله با آن»، فصلنامه دانش انتظامی زنجان، ش 4، ص ‌57ـ87.
  30. مهدی‌زاده، سیدمهدی (1393)، نظریه‌های رسانه اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی، تهران: انتشارات همشهری.
  31. هاشم‌زاده ابرسی، فاطمه و نرجس عبادتی (1395)، «بررسی رابطه فرهنگ سازی رسانه ملی با فرایند توسعه در ایران»، فصلنامه علوم خبری، ش 19، ص 102ـ126.
32     .Andeson. C. A.& Bushman, B. J. (2001), Effects of Violent Games.

33     33. Boles, D. (2002), The Language of Media Literacy: A Glossary of Terms. Canada: The Center for Media Literacy (CML). http: //www.Medialit.org/reading

34     Koh, J.; Kim, Y.; Butler, B. & Bock, G. (2007), Encouraging Participation in Virtual Communities, Communications of the ACM, Vol. 50, No. 2, pp.7-68.

35      Mayield, A. (2008). What is SOCIAL MEDIA? www.icrossing.co.uk/.../What is Social Media iCrossing ebook.pdfacebook.

36      Potter, J. (2008), Media Literacy, Sage Publications, Inc. Londen.

37      Wei, R. (2006), Lifestyles and New Media: Adaption and Use of Wireless Communication Technologies in China, New Media Society, Vol.6, 991ـ1008.

فصلنامه علمی ـ پژوهشی اسلام و مطالعات اجتماعی

دوره 6، شماره 2 (پیاپی 22)
اجرایی
پاییز 1397
صفحه 152-178

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار