جریان‌شناسی اجتماعی- سیاسی روحانیت

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

چکیده

درک صحیح از تحولات سیاسی- اجتماعی ایران از جمله نیازهای مبرم نسل کنونی است، این مقصد زمانی که با پیوندهای دینی آحاد جامعه هم‌افق شود ضرورتی دوچندان می‌یابد. از آن‌جا که در دوران شکوهمند انقلاب اسلامی، روحانیت ایران به عنوان یکی از اقشار متخصص و معمار جامعه در زمینه‌های دینی، علمی، سیاسی و اجتماعی قلمداد می‌شوند، بی‌شک جریان‌های فکری درون این سازمان که در سرنوشت نظام سیاسی اجتماعی نقش‌آفرین بوده، موجب شناخت صحیح‌تری نسبت به مسائل مختلف جامعه و نوع مواجهه با رخدادهای علمی، سیاسی و اجتماعی خواهد شد. اگرچه شناخت دقیق و روایت واقع‌بینانه از این جریان‌های فکری به‌طور دقیق و کامل میسر نیست؛ زیرا این جریان‌ها دارای اصول مکتوبی نیستند که بتوان به توصیف کامل آنها پرداخت، بلکه فرایندی هستند که در برابر تحولات و رویدادهای گوناگون عکس‌العمل نشان داده‌اند. البته، با قدری تسامح می‌توان جریان‌های فکری روحانیت کنونی در حوزه‌های علمیۀ ایران را از زاویه‌های مختلفی گونه‌شناسی کرد. این مقاله جریان‌های مزبور را از پنج منظر مورد بررسی قرار داده است که هر یک از منظرها خود دارای تکثرهای گوناگونی‌اند. لازم‌ به ذکر است به جهت روشن نبودن دقیق تمامی زوایای جریان‌های برشمرده شده در مقاله، و همچنین جهت رعایت اختصار، از ذکر نام افراد فعال در هر یک از جریان‌ها خودداری شده و تنها به توصیف اصول فکری و رویکردهای اساسی آنها بسنده شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of the Political-Social Movements of the Clergy

نویسنده [English]

  • Seyyed Hossein Fakhr Zare’
چکیده [English]

 
A correct understanding of Iran’s political-social developments is among the urgent needs of the present generation, and its connection with religious associations of the society makes it doubly required. Since the clergy during the glorious Islamic Revolution were deemed as one of the specialized classes of the society in religious, scientific, political and social respects, the internal movements within this organization—which play a role in the fate of the social-political system of Iran—gives us a more correct understanding of various issues of the society and the sort of encounter with scientific, political and social events. It is not fully possible to know these intellectual movements accurately and tell their stories realistically, since there are no written sources about them to be described with; rather they are processes in reaction to a variety of developments and events. Of course, with some leniency, we can classify the intellectual movements of the clergy in the Islamic Seminaries of Iran from different viewpoints. This paper will examine these movements from five viewpoints; each with their own pluralities. It needs to be mentioned that because of the ambiguity of these viewpoints and for the sake of brevity, I have avoid mentioning names of people who were active in these movements, and I have restricted myself to the description of their intellectual principles and fundamental approaches.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Study of movements
  • clergy
  • pluralities
  • Islamic Seminaries. 
  1. کتاب‌نامه

    1. احمدی حاجیکلایی، حمید (1387)، جریان‌شناسی چپ در ایران، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
    2. بروس کوئن (1379)، درآمدی بر جامعه شناسی، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: توتیا.
    3. برنجکار، رضا (1391)، روش‌شناسی علم کلام، قم: دارالحدیث.
    4. بشیریه، حسین (1383)، دیباچه‌ای بر جامعه‌شناسی سیاسی ایران، تهر ان: انتشارات نگاه معاصر.
    5. بومر، فرانکلین لوفان (1380)، جریان‌های بزرک در تاریخ اندیشه غربی، ترجمۀ حسین بشیریه، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
    6. پارسانیا، حمید (1388) «علم دینی از منظر حکمت اسلامی»، مجله راهبرد فرهنگ، شماره ششم.
    7. جعفریان، رسول (1382)، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی سیاسی ایران، چاپ چهارم، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    8. خسرو‌پناه، عبدالحسین (1389)، جریان‌شناسی ضد فرهنگ‌ها، قم: موسسه فرهنگی حکمت نوین اسلامی.
    9. ـــــــــــ  (1388)، جریان شناسی فکری ایران معاصر، قم: موسسه فرهنگی حکمت نوین اسلامی.

    10. دارابی، علی (1388)، جریان‌شناسی سیاسی در ایران، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

    11. رشاد، علی‌اکبر (1383)، فلسفۀ دین، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

    12. گنون، رنه (1378)، بحران دنیای تجدد، ترجمۀ ضیاءالدین دهشیری، تهران: انتشارات امیرکبیر، چاپ سوم.

    13. زیبا‌کلام، صادق (1372)، مقدمه‌ای بر انقلاب اسلامی، تهران: نشر روزنه.

    14. عنایت، حمید (1365)، اندیشه سیاسی در اسلام معاصر، ترجمۀ بهاءالدین خرمشاهی، چاپ دوم، تهران: انتشارات خوارزمی.

    15. فراتی، عبدالوهاب (1389)، روحانیت و تجدد، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.

    16. . ـــــــــــ  (1390)، روحانیت و سیاست، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.

    17. مجتهد شبستری، محمد (1366)، «دین وعقل»، فصلنامه کیهان فرهنگی، ش42.

    18. مطهری، مرتضی (بی‌تا)، مشکل اساسی در سازمان روحانیت، تهران: بی‌نا.

    19. میرسلیم، سیدمصطفی (1384)، جریان‌شناسی فرهنگی بعد از انقلاب اسلامی ایران، تهران: انتشارات باز.