مؤلّفه‌های «خدامحوری» و آثار آن در زندگی از دیدگاه قرآن و روایات

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران

2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران

3 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران (نویسنده مسئول)

چکیده

یکی از اصول مهم زیستِ متکی بر قرآن کریم و روایات معصومین:، «خدامحوری» است که در آموزه‌های اسلامی بر‌ آن تأکید شده است. بر اساس این اصل، کل نظام هستی از یک هستی محض و یکتا منشعب شده که ضرورت وجود او از ناحیه خود اوست. اگر مبنای زندگی فردی و اجتماعی بر اساس توحیدباوری و تقواپیشگی باشد، بسیاری از مشکلات اجتماعی و خانوادگی از میان برمی‌خیزد؛ به این ترتیب که زندگی فرد تحت مدیریت و ارادۀ خدا قرار می‌گیرد و در نتیجه تمسک به آن در حوزۀ فردی، خود‌فراموشی و خودخواهی از میان می‌رود و خوف از خدا، آرامش درونی، پایداری در مقابل گناه و فهم دین و بینش شریعت، جای آن را می‌گیرد. هم‌چنین در حوزۀ اجتماعی می‌توان کنترل رفتارهای جمعی، تعدیل حُبّ و بغض‌های اجتماعی، مردم‌‌دوستی و مهرورزی و بسط روحیه گذشت در حریم خانواده را از مهم‌ترین آثار اجتماعی آن برشمرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Components of"God-Centeredness" And its Effects onLifebased on the Quran and Narratives

نویسندگان [English]

  • Mansour Pahlevan 1
  • Abdolhadi Faqhizadeh 2
  • Ruhollah Mohammadi 3
چکیده [English]

One of the important principles of life based on the Holy Quran and the narratives of Imams (A.S) is "God-centeredness",which is explicitly emphasizedin Islamic teachings. According to this principle, the entireuniverseis split of apureanduniqueentity whose necessity ofexistenceis fromhis own. Ifthe basis ofindividual and social lifeis on our belief inUnity andour devotion to piety,many social and family problemswill be lost, sothatone's lifewould beundercontroland will ofGod, andself-forgetfulness andselfishness will be missingin one’s personal life, sofearofGod, inner peace, resistanceagainst sins, religious understandingandinsight intoshariahwill substituteit. Also,controlling collective behaviors, balancing social likes and dislikes, establishing philanthropy and kindness, as well asdeveloping forgiveness in family could be of itsmost important social effects.

کلیدواژه‌ها [English]

  • God-centeredness
  • components and effects ofGod-centeredness
  • belief in God’s unity
  • piety
قرآن کریم.
*نهج‌البلاغه.
1. ابن أبی جمهور، محمد بن زین الدین (1405ق)، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، قم: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌دار سید الشهداء للنشر.
2. ابن اشعث، محمد بن محمد (بى‌تا)، الجعفریات (الأشعثیات)، تهران: مکتبة النینوى الحدیثة.
3. ابن بابویه، محمد بن علی (1378ق)، عیون أخبار الرضا7، تهران: نشر جهان.
4. ابن بابویه، محمد بن علی (1400ق)، الأمالی، بیروت: أعلمی، چاپ پنجم.
5. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی (1404ق)، تحف العقول عن آل الرسول، مصحح: علی‌اکبر غفاری، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، چاپ دوّم.
6. ابن طاووس، على بن موسى (1409ق)، إقبال الأعمال (ط ـ القدیمة)، تهران: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌دار الکتب الإسلامیه، چاپ دوّم.
7. ابن فارس، احمدبن فارس (1404ق)، معجم مقاییس اللغة، محقق: عبدالسلام محمد هارون، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
8. ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق)، لسان العرب، تحقیق: جلال الدین میر دامادی، بیروت: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌دار صادر، چاپ سوم.
9. ایزوتسو، توشیهیکو (1368)، خدا و انسان در قرآن، ترجمه: احمد آرام، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ دوّم.
10. آلوسى، سید محمود (1415ق)، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: على عبدالبارى عطیه، بیروت: دارالکتب العلمیة.
11. برقى، احمد بن محمد بن خالد (1371ق)، المحاسن، مصحح: جلال‌الدین محدث، قم: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌دار الکتب الإسلامیة، ‌چاپ دوّم.
12. بیهقی، احمد بن علی (1366)، تاج المصادر، تهران: بی‌نا.
13. تمیمی آمدی، عبدالواحد (1366)، غرر الحکم ودررالکلم، مصحح: مصطفی درایتی، قم: انتشارات دفترتبلیغات اسلامی.
14. جرجانی، علی بن محمد (1370)، التعریفات، تهران: ناصر خسرو.
15. جعفر بن محمد، امام ششم7 (1400ق)، مصباح الشریعة، بیروت: اعلمی.
16. جوادی آملی، عبدالله (1383)، توحید در قرآن، قم: نشر اسراء.
17. جوادی آملی، عبدالله (1392)، امام مهدی (عج) موجود موعود، تحقیق: سیدمحمدحسن مخبر، قم: مرکز نشر اسراء، چاپ یازدهم.
18. جودوی، امیر (1381)، «پیامد اعمال در زندگانی با الهام از قرآن»، فصلنامه مقالات و بررسی‌ها، ش71.
19. جمعی از مترجمان (1377)، تفسیر هدایت، مشهد: بنیاد پژوهش‌هاى اسلامى آستان قدس رضوى.
20. حسینی، سید جواد (آبان و آذر 1383)، «نکته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های شنیدنی»، مجلّه مبلغان، ش60، ص112 ـ 116.
21. واژه‌یاب، (فرهنگ آنلاین واژگان مترادف و متضاد) «واژۀ خداپرستی»
http://www.vajehyab.com/motaradef/
22. دهخدا، علی اکبر (1385)، لغت نامه، زیر نظر سید جعفر شهیدی و به کوشش غلامرضا ستوده، ایرج مهرکی و اکرم سلطانی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
23. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق)، مفردات الفاظ القرآن، بیروت: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌دار القلم.
24. راوندى، قطب الدین سعید بن هبة الله (1409ق)، قصص الأنبیاء علیهم السلام (للراوندی)، مشهد: مرکز پژوهش‌هاى اسلامى.
25. سید رضى، محمد بن حسین (1414ق)، نهج‌البلاغه (للصبحی صالح)، قم: هجرت.
26. شهید ثانی، زین الدین بن علی (1409ق)، منیة المرید، محقق: رضا مختاری، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
27. شیخ مفید، محمد بن محمد (1413ق)، الإختصاص، مصحح: على اکبر غفارى و محمود محرمى زرندى، قم: الموتمر العالمى لألفیة الشیخ المفید.
28. صدیقی، حسین (پاییز 1392)، «کارکردهای باور توحید عبادی در زندگی از دیدگاه آیات و روایات»، فصلنامه محفل، ش11، ص49 ـ 55.
29. طباطبایى، سید محمدحسین (1417ق)، المیزان فى تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه قم، چاپ پنجم.
30. طبرسى؛ فضل بن حسن (1372)، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، تهران: ناصر خسرو، چاپ سوم.
31. طبرسى، احمد بن على (1403ق)، الإحتجاج على أهل اللجاج، مشهد: نشر مرتضی.
32. طبرسى، حسن بن فضل (1412ق)، مکارم الأخلاق، قم: شریف رضی، چاپ چهارم.
33. فیض کاشانى، محمد محسن بن شاه مرتضى (1406ق)، الوافی، اصفهان‌: کتابخانه امام أمیرالمؤمنین على7.
34. فیومی، احمدبن محمد (1375)، مصباح المنیر، قم: دارالهجرة.
35. قرائتی، محسن (1390)، «ریشه‌های گناه و راه‌کارهای مقابله با آن از منظر قرآن و روایات»، فصلنامه مطالعات تفسیری، سال دوم، ش5، ص99 ـ 146.
36. قرطبى، محمد بن احمد (1364)، الجامع لأحکام القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
37. کبیر مدنى، سید علیخان بن احمد (1409ق)، ریاض السالکین فی شرح صحیفة سید الساجدین، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
38. کفعمى، ابراهیم بن على عاملى (1405ق)، المصباح للکفعمی (جنة الأمان الواقیة وجنة الإیمان الباقیة)، قم: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌دار الرضی (زاهدی)، چاپ دوم.
39. کلینی، محمد بن یعقوب (1429ق)، الکافی، مصحح: دارالحدیث، قم: دارالحدیث.
40. کوفی اهوازی، حسین بن سعید (1404ق)، المؤمن، قم: مؤسسة الامام المهدی7
41. مجلسی، محمد باقر (1403ق)، بحار الانوار، محقق: جمعی از محققین، بیروت: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم.
42. مرکز فرهنگ و معارف قرآن (1382)، دائرة‌المعارف قرآن کریم، ج۸، قم: بوستان کتاب قم.
43. مشایخی راد، شهاب الدین (1381)، «اصول تربیت از دیدگاه اسلام»، مجله روش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شناسی علوم انسانی، ش32، ص50 ـ 68.
44. مصباح یزدی، محمدتقی (1391)، پندهای الاهی، تدوین و نگارش: کریم سبحانی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ چهارم.
45. مصباح یزدی، محمدتقی (بی‌تا)، خداشناسی در قرآن، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
46. مطهری، مرتضی (1371)، مجموعه آثار، ج2، قم: صدرا.
47. مطهری، مرتضی (1377)، جهان‌بینی توحیدی، تهران: صدرا، چاپ پانزدهم.
48. مکارم شیرازی، ناصر (1379)، اخلاق در قرآن، قم: مدرسه الامام علی بن ابیطالب7، چاپ دوم.
49. مکارم شیرازی، ناصر (1374)، تفسیر نمونه، تهران: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌دار الکتب الإسلامیه.
50. موسوى سبزوارى، سید عبد الاعلى (1409ق)، مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن، بیروت، موسسه اهل بیت: چاپ دوم.
51. میرموسوی، سید علی و سید صادق حقیقت (1381)، مبانی حقوق بشر از دیدگاه اسلام و دیگر مکاتب، تهران: سازمان پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
52. نجاتی، محمّد عثمان، (1377)، قرآن و روان‌شناسی، ترجمه: عباس عرب، مشهد: آستان قدس رضوی.
53. نوری، المحدث میرزا حسین (1408ق)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم: مؤسسة آل‌البیت لاحیاء التراث.
54. نیشابورى، نظام الدین حسن بن محمد (1416ق)، تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان، بیروت: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌دار الکتب العلمیه.
55. هوردرن، ویلیام (1368)، راهنمای الهیات پروتستان، ترجمه: میکاییلیان، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
56. یسوعی، لویس معلوف (1362)، المنجد، بیروت: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌دار الشرق.
57. یعقوبی (2536پهلوی)، تاریخ الیعقوبی، تحقیق و ترجمه: دکتر محمد ابراهیم آیتى، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، چاپ دوم.