اهداف حق بر توسعه؛ بررسی تطبیقی در اسلام و اسناد بین‌المللی

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

امروزه اهمیت و جایگاه توسعه و جنبه‌های گوناگون آن، یکی از مهم‌ترین موضوعات مورد بحث محافل علمی داخلی و بین‌المللی است. از توسعه به‌عنوان فرایندی یاد شده که زمینه شکوفایی استعداد و پیشرفت همه‌جانبه انسان را در عرصه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی فراهم می‌آورد تا انسان در سایه این پیشرفت بتواند از یک زندگی شرافت‌مندانه در مسیر نیل به کمال مادی و معنوی برخوردار گردد. با این‌حال، آن‌چه موضوع توسعه را از اهمیت دوچندان برخوردار کرده است، تلقی توسعه به‌عنوان یک حق بشری در کنار سایر حقوق به رسمیت شناخته‌شده برای انسان است. سؤالی که این مقاله درصدد یافتن پاسخ آن می‌باشد، این است که حق بر توسعه چه هدف یا اهدافی را دنبال می‌کند؟
مفروض مقاله بر آن است که می‌توان از عدالت، امنیت، آزادی و رفاه به‌عنوان اهداف حق بر توسعه یاد کرد. برای پاسخ به سؤال فوق و اثبات فرضیه یادشده، به صورت تطبیقی اسناد و قواعد بین‌المللی و نیز آموزه‌های اسلامی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Aims of Right to Development: A Comparative Study of Islam and International Instruments

نویسنده [English]

  • Mehdi Firouzi
Faculty, Islamic Sciences and Culture Academy
چکیده [English]

Nowadays the importance and state of development and its different aspects are of the most controversial discussions in national and international academic circles. Development is defined as a process that eases the flourishment of man’s talent and his enhancement in all economic, social, political and cultural areas, so that he could enjoy a prosperous life in his way to material and spiritual perfection. Nonetheless, what doubles the importance is that development is regarded as a human right alongside his other recognized rights. Our question here is what the aim of right to development is.
We hypothesize that justice, security, freedom and prosperity could be the aims of right to development. To answer the question and prove the hypothesis, we study international instruments and regulations as well as the Islamic teachings comparatively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • development
  • right to development
  • international instruments
  • Islam
  • Justice
  • Freedom
  • security
  • prosperity
  1. قرآن کریم.

    * نهج‌البلاغه.

    * صحیفه سجادیه.

    1. ابن‌الشعیری، محمد بن‌محمد (بی‌تا)، جامع الاخبار، نجف: مکتبه‌الحیدری.
    2. ابن‌شعبه ‌الحرانی، حسن بن‌علی بن‌الحسین (1404ق)، تحف‌العقول عن آل‌الرسول، قم: مؤسسة النشرالاسلامی.
    3. ابن‌شهرآشوب المازندرانی، محمد بن‌علی (1379ق)، مناقب آل‌ابی‌طالب:، قم: نشر علامه.
    4. ابن‌طاووس ، علی بن‌موسی بن‌جعفر(1376)، الاقبال بالاعمال‌الحسنة، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
    5. ابن‌منظور، محمد بن‌مکرم (بی‌تا)، لسان‌العرب، بیروت: دارالصادر.
    6. آشوری، داریوش (1376)، دانشنامه سیاسی، تهران: انتشارات مروارید.
    7. آقابخشی، علی و مینو افشاری‌راد (1386)، فرهنگ علوم سیاسی، تهران: نشر چاپار.
    8. بخشی، عبدالله (1393)، اطلاعات و امنیت در کتاب و سنت، تهران: دانشکده اطلاعات.
    9. التمیمی الآمدی، عبدالواحد (1366)، تصنیف غررالحکم و دررالکلم، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
    10. ـــــــــــــــ (1410ق)، غررالحکم و دررالکلم، قم: دارالکتاب‌الاسلامی.
    11. الحر العاملی،‏ محمد بن‌الحسن (1409ق)، وسائل‌الشیعه، قم: مؤسسه آل‌البیت.
    12. حسینی، سید‌ابراهیم (1384)، «حق توسعه کشورهای در حال توسعه»، در: مجله معرفت، ش93.
    13. خمینی، سید‌روح‌الله (1387)، صحیفه امام، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی.
    14. دانلی، جک (1390)، «اخلاق و حقوق بین‌الملل بشر»، در: حقوق بشر (ارزش‌ها و واقعیت‌ها)، تألیف و ترجمه: حسین شریفی طرازکوهی، تهران: نشر میزان.
    15. دهخدا، علی‌اکبر (1372)، لغت‌نامه دهخدا، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.

    16. الراغب‌الاصفهانی، حسین بن‌محمد (1412ق)، مفردات الفاظ قرآن، بیروت ـ دمشق: دارالقلم ـ الدارالشامیه.

    17. السبزواری، مولی هادی (1372)، شرح الأسماء الحسنی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

    18. سن، آمارتیا (1382)، توسعه به‌مثابه آزادی، ترجمه: وحید محمودی، تهران: انتشارات دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.

    19. سنگوپتا، آرجون (1383)، «حق توسعه در نظریه و عمل»، ترجمه: منوچهر توسلی جهرمی، در: مجله حقوقی دفتر خدمات حقوقی بین‌المللی جمهوری اسلامی، ش30.

    20. شایگان، فریده (1388)، حق توسعه، تهران: نشر گرایش.

    21. الطباطبایی، السید‌محمدحسین (1362)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.

    22. طباطبایی مؤتمنی، منوچهر (1384)، آزادی‌های عمومی و حقوق بشر، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

    23. قاری سید‌فاطمی، سید‌محمد (1390)، حقوق بشر در جهان معاصر، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.

    24. قربان‌نیا، ناصر (1383)، «عدالت و حقوق»، در: مجله قبسات، ش 32.

    25. کاتوزیان، ناصر (1376)، « حقوق و عدالت»، قم: در: مجله نقدونظر، ش 10و11.

    26. ــــــــــــــ (1377)، مبانی حقوق عمومی،‌ تهران: نشر دادگستر.

    27. الکلینی، محمد بن‌یعقوب (1407ق)، الکافی، تهران: دارالکتب‌الاسلامیة.

    28. المجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحار الانوار، بیروت: دار احیاء‌التراث‌العربی.

    29. المطهرالاسدى (العلامة الحلی) و ابومنصور حسن بن‌یوسف (1410ق)، ارشاد‌الاذهان الى احکام‌الایمان، قم: دفتر انتشارات اسلامی.

    30. ــــــــــــــ (1411ق)، تبصرة‌المتعلمین فی احکام‌الدین، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

    31. ــــــــــــــ (1414ق) ، تذکرة‌الفقهاء، قم: مؤسسة آل‌البیت.

    32. مطهری، مرتضی (1377)، مجموعه آثار، تهران: انتشارات صدرا.

    33. المقری الفیومی، احمد بن‌محمد (1403ق)، المصباح‌المنیر فی غریب الشرح‌الکبیر للرافعی، قم: انتشارات دارالهجره.

    34. منتسکیو، ش‍ارل‌ ل‍وئ‍ی (1362)‌، روح‌القوانین، ترجمه: علی‌اکبر مهتدی، تهران: انتشارات امیرکبیر.

    35. ناصرزاده، هوشنگ (1372)، اعلامیه‌های حقوق بشر، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.

    36. نظری، علی‌اشرف (1391)، «بازشناسی مفاهیم آزادی مثبت و منفی: رویکردی انتقادی»، تهران: در: فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره 42، ش 1.

    37. النوری الطبرسی، میرزاحسین (1408ق)، مستدرک‌الوسائل و مستنبط‌المسائل، بیروت: مؤسسة آل‌البیت لاحیاء‌التراث.

    38. هاشمی، سیدمحمد (1392)، حقوق اساسی و ساختارهای سیاسی، تهران: نشر میزان.

    1. Bantekas, Ilias, (2002), Public International Law Statutes: London, Univesity of Westminster.
    2. Brownlie, Ian, (1995), Basic Documents in International Law, Oxford: Clarendon Press.
    3. Charter of the United Nations, (1945).
    4. Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women, (1979).
    5. Declaration of the Rights of Man and of the Citizen, (1789).
    6. Declaration on the Right to Development, (1986).
    7. International Covenant on Civil and Politcal Rights, (1966).
    8. International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights, (1966).
    9. UN General Assembly Resolution No. 41/128 of 4 December (1986).
    10. United Nations Development Programe (UNDP), Human Development Report (1994), New York, Oxford, Oxford University Press.
    11. Universal Declaration of Human Rights, (1948).