بررسی کارکردشناسانه باورداشت آموزه مهدویت با رویکرد اجتماعی

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه شیعه‌شناسی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

مهدویت یکی از مهم‌ترین آموزه‌ها در فرهنگ و اندیشه اسلامی‌ است و از اهمیت و جایگاه ممتازی برخوردار بوده و دارای آثار و کارکردهای بسیاری در عرصه‌های اجتماعی می‌باشد. تبیین مهدویت‌پژوهی با رویکرد اجتماعی و با روش توصیفی - تحلیلی می‌‌تواند بسیاری از مسایل ناظر به عرصه‌های اجتماعی را پاسخگو باشد. به نظر می‌‌رسد در ابعاد اعتقادی، تاریخی و فرهنگی به مهدویت توجه شده، ولی در بعد اجتماعی به طور شایسته به آن پرداخته نشده است. در همین راستا هدف این پژوهش تبیین کارکردها، الزامات و ساحت‌های آموزه‌های مهدویت‌پژوهی در عرصه‌های اجتماعی است. مهم‌ترین کارکردهای مهدویت‌پژوهی با رویکرد اجتماعی شامل نظم اجتماعی، انسجام و همبستگی، ایجاد امنیت اجتماعی و تبلور هویت اجتماعی و امیدواری است. الزاماتی که در این پژوهش مورد تبیین قرار گرفت عبارت‌اند از: اجرای عدالت همگاهی، توجه به هویت اسلامی‌ و بین الادیانی و مبارزه ریشه‌ای با فساد و نهادینه‌سازی ارزش‌ها در جامعه. ساحت‌های آموزه‌های مهدویت در عرصه‌های اجتماعی نیز بر دو ساحت خانواده و نهاد تعلیم و تربیت متمرکز می‌‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Functional Examination of Belief in Mahdiism Doctrine with a Social Approach

نویسنده [English]

  • Ruhollah Shakri Zavardehi
Associate Professor, Department of Shia Studies, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Mahdiism is one of the most important doctrines in Islamic culture and thought, and it has an important and privileged position and has many impacts and functions in social arenas. The explanation of Mahdiism studies with a social approach and descriptive-analytical method can answer many issues related to social arenas. It seems that Mahdiism has been paid attention to in terms of belief, history and culture, but it has not been adequately considered in the social aspect. In this regard, this study aims to explain the functions, requirements and aspects of Mahdiism studies in social arenas. The most important functions of Mahdiism studies with a social approach include social order, cohesion and solidarity, creating social security and crystallization of social identity and hope. The requirements that were explained in this research are the implementation of contemporary justice, attention to Islamic and inter-religious identity, and the radical fight against corruption and the institutionalization of values in society. The aspects of Mahdavi teachings in the social arenas are also focused on the two areas of the family and the educational institution.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mahdiism Studies
  • Community
  • Social Cohesion
  • Collective Identity
  • Social Security
  1. * قرآن کریم.

    1. ابراهیم‌پور، داوود. (1374). سوشیانت موعود مزدیسنا (چاپ دوم). تهران: ناشر فروهر.
    2. اسکیدمور، ویلیام. (1385). تفکر نظری در جامعه‌شناسی (جمعی از مترجمان). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی‌.
    3. ایونس، ورونیکا. (1373). شناخت اساطیر هند (مترجم: باجلان فرخی). تهران: اساطیر.
    4. آراسته‌خو، محمد. (1370). نقد و نگرش بر فرهنگ اصلطلاحات علمی‌ اجتماعی (چاپ دوم). تهران: نشر گستره.
    5. بهروزی‌لک، غلامرضا. (1384). سیاست و مهدویت. قم: موسسه آینده روشن.
    6. بهشتی، احمد. (1387). اخلاق معجزه دوم نبوی. تهران: نشر پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
    7. جمعی از نویسندگان. زیر نظر محمدتقی مصباح یزدی. (1391). فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی‌. تهران: مؤسسه فرهنگی مدرسه بوهان (انتشارات مدرسه).
    8. جنکینز، ریچارد. (1397). هویت اجتماعی (مترجم: اکبر احمدی، چاپ اول). تهران: انتشارات تمدن علمی‌.
    9. چراغی کوتیانی، اسماعیل. (1390). همبستگی اجتماعی مهدوی، الگویی برای دولت و جامعه زمینه‌ساز. مجموعه مقالات ششمین همایش بین‌المللی دکترین مهدویت (ج2). قم: نشر موسسه آینده روشن.
    10. خسروشاهی، سیدهادی. (1374). مصلح جهانی و مهدی موعود از دیدگاه اهل سنت (چاپ دوم). تهران: انتشارات اطلاعات.
    11. ربانی خوراسگانی، محمدصادق. (1388). بررسی کارکردهای اجتماعی حضرت مهدی عج در ایران معاصر. قم: نشر موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره.
    12. رضایی، محمدحسین. (1391). مبانی و مسائل امنیت اجتماعی، رویکرد ایرانی. تهران: نشر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
    13. ریترز، جورج. (1391). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر (مترجم: محسن ثلاثی، چاپ هفدهم). تهران: ناشر علمی‌.
    14. سرمدی، محمدرضا؛ میردامادی، سیدمحمد و شیروانی، خجسته. (1392). نقش معلم در زمینه سازی ظهور و تحقق جامعه مهدوی. فصلنامه پژوهشهای مهدوی. 2(7)، صص 51-74.
    15. شاکری زواردهی، روح‌الله. (1393). مهدویت و آینده جهان. قم: نشر معارف.
    16. شاکری زواردهی، روح الله؛ عواطفی، زهرا. (1397). بایسته‌های رسانه اخلاق‌گرا در آموزه‌های مذاهب معطوف به همگرایی و تقریب مذاهب. مشرق و موعود،(45)، صص 269-298.
    17. صادقی تهرانی، محمد. (1392). بشارات عهدین. قم: نشر شکرانه.
    18. صافی گلپایگانی، لطف‌الله. (1377). منتخب الاثر. قم: انتشارات حضرت معصومه س.
    19. فرامرزقراملکی، احد. (1386). مبانی نظریه معجزه انگاری اخلاق نبوی. فصلنامه اندیشه نوین دینی. (11)، صص 9-22.
    20. فصیحی، امان‌الله. (1391). نقد تبیین کارکردی دین. قم: نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی‌.
    21. فلاح، محمدجواد؛ عواطفی، زهرا. (1396). زبان اخلاق و نقش آن در جهانی‌شدن حکومت مهدوی. مشرق موعود، (44)، صص 205-232.
    22. کوزر، آلفرد لیوئیس. (1373). زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی (مترجم: حسن ثلاثی). تهران: انتشارات علمی‌.
    23. کیانی، علی‌اصغر. (1388). تربیت نسل منتظر. قم: خاکریز.
    24. مجلسی، محمدباقر. (1403ق). بحارالانوار (ج52، 93 و 99، چاپ دوم). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    25. مطهری، مرتضی. (1384). قیام و انقلاب مهدی عج (چاپ پنجم). تهران: نشر صدرا.
    26. ملکی‌راد، محمود. (1397). کارکردهای اجتماعی اعتقاد به مهدویت. قم: نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی‌.
    27. ملکی‌راد، محمود؛ گودرزی، مجتبی. (1396). کارکرد اجتماعی اعتقاد به مهدویت. اسلام و مطالعات اجتماعی، 5(18)، صص 6-31.
    28. موسوی گیلانی، سیدرضی. (1384). دکترین مهدوین و کارکرد آن از منظر انسان‌شناسی و جامعه‌شناسی. فصلنامه انتظار موعود، (16)، صص 45-80.
    29. موسوی، سید مهدی. (1388). مدرسه مهدوی؛ درآمدری بر فلسفه و نظام آموزش و پرورش زمینه‌ساز ظهور. فصلنامه مشرق موعود، (10)، صص 85-114.
    30. نعمانی، ابن ابی زینب. (1397 ق). الغیبه (محقق و مصحح: علی‌اکبر غفاری، چاپ اول). تهران: نشر صدوق.
    31. وطن‌دوست، رضا. (1387). فرهنگ روابط اجتماعی درآموزه‌های اسلامی‌ (ج1، چاپ دوم). مشهد: نشر دانشگاه علوم رضوی.
    32. الهی‌نژاد، حسین. (1386). هم‌گرایی مسلمانان در باورداشت مهدویت. فصلنامه انتظار موعود، (23)، صص 129-162.
    33. الهی‌نژاد، حسین. (1387). اتحاد و همگرایی در پرتو مهدویت و موعود گرایی. قم: آئین احمد.