الگوی همگرایی مردم و روحانیت در جمهوری اسلامی ایران با رویکرد گراندد تئوری

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دانشگاه باقرالعلوم ع، قم، ایران (نویسنده مسئول).

2 دانشیار گروه مدیریت راهبردی دانشگاه باقرالعلوم ع، قم، ایران.

چکیده

پس از انقلاب اسلامی ایران، روحانیت در احیا و ترویج معارف دینی نقش مهمی دارند. با گذشت زمان و ایجاد تحولات در جامعه و برخی عوامل محیطی، جایگاه اجتماعی روحانیت مورد خدشه واقع شده است. این پژوهش به تبیین ابعاد مختلف همگرایی مردم و روحانیت با استفاده از روش گراندد تئوری یا داده‌بنیاد می‌پردازد. این تحقیق از شش مصاحبه نیمه‌ساختاریافتهٔ نخبگانی، برگزاری نشست هم‌اندیشی با حضور یازده نفر از صاحب‌نظران و اساتید دانشگاه، استفاده از اسناد و مصاحبه‌های موجود در مسئله مردم و روحانیت و همچنین استفاده از گفتمان امامین انقلاب و مصاحبه با اقشار مختلف مردم جهت دستیابی به دیدگاه جامعه در علل تعامل مردم با روحانیت انجام شده است. داده‌های به‌دست‌آمده در قالب کدگذاری باز، به ظهور 178 مفهوم انتزاعی در قالب 54 مؤلفه منجر گردید. سپس این مؤلفه‌ها در فرایند کدگذاری محوری به یکدیگر مرتبط شدند. در‌نهایت با کدگذاری انتخابی در ۵ قضیه، ابعاد مختلف مسئله همگرایی مردم و روحانیت بررسی شده‌اند. بر اساس نظریه داده‌بنیاد تحلیل داده‌ها، مبیّن آن است که مقوله محوری با عنوان تعامل مردم و روحانیت مشخص شده است. از سویی با توجه به داده‌ها علل و عوامل مداخله‌گر و زمینه‌ساز، راهبردها و پیامدها به‌تفصیل بیان می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Pattern of Convergence of People and Clergy in the Islamic Republic of Iran via a Grounded Theory Approach

نویسندگان [English]

  • mohammad mohammadi 1
  • mohammad hossein hashemiyan 2
1 Student of Baqir al-Olum University, Qom (corresponding author), Iran
2 Associate Professor, Department of Strategic Management, Baqir al-Olum University, Qom, Iran
چکیده [English]

After the revolution of Iran, the clergy play an important role in reviving and promoting religious education. With the passage of time and changes in the society and some environmental factors, the social place of the clergy has been damaged. This study explains the various aspects of the convergence of people and clergy using the Grounded Theory database method. This research has been carried out through a six semi-structured interviews of elites, a brainstorming session with the presence of eleven experts and university professors, the use of documents and interviews on the issue of the people and the clergy, as well as the use of the speeches of the two imams of the revolution and interviews with different classes of people to obtain the perspective of the society in the causes of people's interaction with the clergy. The data obtained in the form of open coding led to the emergence of 178 abstract concepts in the form of 54 components. Then these components were related to each other in the axial coding process. Finally, by selective coding in five cases, different aspects of convergence of people and clergy have been examined. The theory of data analysis shows that the central category has been defined as the interaction of people and clergy. On the other hand, according to the data, the causes and factors of intervention and foundation, strategies and consequences are explained in detail.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Model of convergence
  • people
  • clergy
  • grounded theory
  • convergence of people and clergy
  1. * قرآن کریم

    1. اداره کل مطالعات دفاعی وزارت دفاع. (1386). سنجش میزان منزلت اجتماعی نظامیان ایران.
    2. استراوس، انسلم؛ کربین، جولیت. (1998م). مبانی پژوهش کیفی: فنون و مراحل تولید نظریه زمینه‌ای. تهران: نشر نی.
    3. چلبی، مسعود. (138۵). تحلیل احتماعی در فضای کنش (چاپ اول). تهران: نشر نی.
    4. خامنه‌ای، سیدعلی. (20/8/1370). بیانات در دیدار با جمعی از روحانیون استان کرمان. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری .https://b2n.ir/t38392
    5. خامنه‌ای، سیدعلی. (27/10/1374). بیانات در دیدار با جمعی از روحانیون. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری. https://b2n.ir/d65810
    6. خامنه‌ای، سیدعلی. (17/8/138۵). بیانات در دیدار با روحانیون استان سمنان. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری. https://b2n.ir/d72684
    7. خامنه‌ای، سیدعلی. (1۵/06/1393). آبروی هزار ساله روحانیت، موجب گرایش مردم به انقلاب اسلامی. حوزه و روحانیت، پیشخوان شماره 38، صص 147- 1۵2. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری. https://b2n.ir/u81772
    8. دوورژه، موریس. (1369). جامعه‌شناسی (مترجم: ابوالفضل قاضی). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    9. دوچ، مورتون. (139۵). نظریه‌ها در روا‌نشناسی اجتماعی (مترجم: مرتضی کتبی). تهران: دانشگاه تهران.
    10. سالاری‌فر، محمدرضا؛ آذربایجانی، مسعود؛ موسوی اصل، سیدمهدی؛ عباسی، اکبر و کاویانی، محمد. (1396). روا‌نشناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی. تهران: سمت.
    11. سام دلیری، کاظم. (1389). بررسی عوامل مؤثر بر کاهش نفوذ اجتماعی روحانیت در ایران. پایان نامه دکترا. تهران: دانشکده علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس.
    12. شارون، جوئل. (1384). ده پرسش از دیدگاه جامعه‌شناسی (مترجم: منوچهر صبوری). تهران: نشر نی.
    13. طبرسی، احمد بن علی. (1361). الاحتجاج علی اهل اللجاج (ج2، مصحح: محمدباقر موسوی خرسان). مشهد: المرتضی.
    14. عیسی‌نیا، رضا. (1388). درآمدی بر الزامات تحول در حوزه علمیه روحانیت تهدیدها و فرصت‌ها (چاپ اول). قم: پژوهشگاه فرهنگ و علوم اسلامی.
    15. غلامی، رضا. (1379). مانیفست روحانیت (چاپ اول) تهران: مرکز مطالعات و انتشارات آفتاب توسعه.
    16. کرسول، جان. (1394). پویش کیفی و طرح پژوهش: انتخاب از میان پنج رویکرد (روایت‌پژوهی، پدیدارشناسی، نظریه داده بنیاد، قوم‌نگاری، مطالعه موردی) (مترجمان: حسن دانایی‌فرد و حسین کاظمی، چاپ چهارم). تهران: انتشارات صفار و اشراقی.
    17. موسوی خمینی، روح‌الله. (1378). صحیفه امام (ج6 و 19). تهران. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ره.
    18. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دفتر طرح‌های ملی. (1380). ارزش‌ها و نگرش ایرانیان. تهران: دفتر انتشارات طرح پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌ها.
    19. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دفتر طرح‌های ملی. (1382). ارزش‌ها و نگرش ایرانیان موج دوم. تهران: دفتر انتشارات طرح پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌ها.
    20. هولندر، ادوین. (1378). روان‌شناسی اجتماعی: رهبری و قدرت، تاثیرات ارتباط جمعی، افکار عمومی و فعالیت سیاسی (مترجم: احمد رضوانی، ویراستار: جواد طهوریان). مشهد: انتشارات به نشر وابسته به آستان قدس رضوی.