تبیین جامعه شناختی زیارت اربعین و کارکردهای اجتماعی آن

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

استاد گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم ع، قم، ایران.

چکیده

زیارت اربعین حسینی (ع)، از همان اولین چله پس از حادثه غمبار و دهشت‌انگیز با زیارت جابر بن عبدالله انصاری، به پشتوانه گفتار و رفتار ائمه معصوم(ع) به‌تدریج در فرهنگ شیعی به‌عنوان یکی از عناصر تأثیرگذار جای گرفت و پس از نزدیک به چهارده قرن، به‌عنوان یکی از هنجارهای اجتماعی در جوامع شیعی و اسلامی مطرح شد. این زیارت در دهه اخیر نیز عمومیت بیشتری پیدا کرده است، تا جایی که امروزه شاهد حضور پیروان ادیان ابراهیمی، در جمع زائران اربعین هستیم. بی‌تردید مطالعه این واقعه عظیم اجتماعی با رویکردهای متعدد می‌تواند پرده از آن بردارد و فوائد مادی و معنوی پنهان آن را برای جامعه بشری و دینی، به‌ویژه شیعی آشکار کند. نگارنده در نوشتار پیشِ رو، این حقیقت اجتماعی را با رویکرد جامعه‌شناختی، با روشی اسنادی و بهره‌گیری از استناد شواهد و داده‌های عینی، بررسی کرده است، تا ابتدا وجوه جامعه‌شناختی این زیارت مهم و ماندگار را شناسایی کند و سپس کارکردهای اجتماعی مهم آن را به تصویر بکشد تا شاید بتواند در شناساندن این حقیقت نورانی قدم کوچکی بردارد و صد البته در دفتر محبان حسینی و زائران اربعین ثبت نام کرده باشد، انشاءالله.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Sociological Explanation of Arbaeen Pilgrimage and Its Social Functions

نویسنده [English]

  • Shamsollah mraiji
Professor, Department of Social Sciences, Baqir al-Olum University, Qom, Iran
چکیده [English]

Imam Hossein's Arbaeen Pilgrimage, from the 40th day of martyrdom in the first year after the tragic and terrible incident with Jabir Ibn Abdullah Ansari's pilgrimage, with the support of the speech and behavior of the Infallible Imams, gradually became one of the influential elements in Shia culture, and after nearly fourteen centuries, it has been considered as one of the social norms was raised in Shia and Islamic societies. This pilgrimage has become more popular in the last decade, to the extent that today we see the presence of the followers of Abrahamic religions among the Arbaeen pilgrims. Undoubtedly, the study of this huge social event with multiple approaches can reveal its hidden material and spiritual benefits for human and religious society, especially Shia. In this paper, the author has examined this social truth with a sociological approach, with a documentary method and using evidence and objective data in order to first identify the sociological aspects of this important and lasting pilgrimage and then depict its important social functions so that maybe he can take a small step in making people identify this enlightening truth and of course put his name in the list of Imam Hossein lovers and Arbaeen pilgrims, God willing.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pilgrimage
  • Arbaeen
  • sociological
  • social functions
  • Arbaeen walking
  1. * قرآن کریم

    1. ابن‌قولویه. (1399). کامل الزیارات (مترجم: امیر وکیلیان). قم: دفتر انتشارت اسلامی حوزه علمیه قم.
    2. استروس، لوی. (1358). نژاد و تاریخ (مترجم: ابوالحسن نجفی). تهران: انتشارات پژوهشکده علوم ارتباطی و توسعه ایران.
    3. بیرو، آلن. (1375). فرهنگ علوم اجتماعی (مترجم: باقر ساروخانی). تهران: انتشارات کیهان.
    4. جامعه خبری تحلیلی الف. (26 فروردین 1386). قدرت نرم، مبانی و ویژگی‌ها. برگرفته از: https://b2n.ir/n76133
    5. جوادی آملی، عبدالله. (1397). شکوفایی عقل در پرتو نهضت حسینی. قم: نشر اسراء.
    6. جوادی آملی، عبدالله. (بی‌تا). جزوه درس خارج فقه. به تقریر نگارنده.
    7. حتی، فیلیپ. (1994م). تاریخ العرب (ج3). بیروت: انتشارات دار غندوز.
    8. حر عاملی، محمد بن حسن. (بی‌تا). وسائل الشیعه (ج14). [بی‌جا]: منشورات مکتب اسلامیه.
    9. حسن ابراهیم، حسن. (1366). تاریخ سیاسی اسلام (ج1، مترجم: ابوالقاسم پاینده). تهران: انتشارات جاویدان.
    10. خربوطی، علی حسنی. (1357). انقلاب‌های اسلامی (مترجم: عبدالصاحب یادگاری). تهران: کانون انتشاراتی چهره اسلام.
    11. دورکیم، امیل. (1369). درباره تقسیم کار اجتماعی (مترجم: باقر پرهام). تهران: نشر کتابسرای بابل.
    12. رفیع‌پور، فرامرز. (1378). آناتومی جامعه. تهران: شرکت سهامی انتشار.
    13. شیخ طوسی. (1382ق). تهذیب الاحکام. بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
    14. شیخ طوسی. (1411ق). مصباح المتهجد (ج۲). تهران: المکتبه الاسلامیه للنشر والتوزیع.
    15. شیخ مفید. (1409ق). المزار. قم: انتشارات مدرسه امام المهدی عج و دیگران.
    16. شیخ مفید. (1413ق). ارشاد (مترجم: سیدهاشم محلاتی). تهران: نشر مؤسسه آل‌البیت.
    17. طوسی، خواجه نصیرالدین. (1362). اخلاق ناصری (مترجمان: مجتبی ‌مینوی و علیرضا حیدری). تهران: نشر خوارزمی.
    18. فارابی، ابونصر. (1986م). فصول منتزعه. بیروت: دارالمشرق.
    19. قاضی، ابوالفضل. (1380). حقوق اساسی و نهادهای سیاسی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    20. کوئن، بروس. (1370). درآمدی بر جامعه‌شناسی (مترجم: محسن ثلاثی). تهران: فرهنگ معاصر.
    21. گیدنز، آنتونی. (1374). جامعه‌شناسی (مترجم: منوچهر صبوری). تهران: نشر نی.
    22. مصباح یزدی، محمدتقی. (1372). جامعه و تاریخ در قرآن. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره.
    23. مصباح یزدی، محمدتقی. (1378). اخلاق در قرآن (ج3). قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره.
    24. موسوی مقرم، عبدالرزاق. (1368). چهره خونین حسین (مترجم: عزیزالله عطاردی). بی جا: انتشارات جهان.
    25. نیک گهر، عبدالحسین. (1387). مبانی جامعه‌شناسی. تهران: نشر توتیا.