صورت‌‌بندی مؤلفه‌‌های رسانه تراز انقلاب ‌اسلامی از نگاه رهبران و اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران.

2 دکتری علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی ره، تهران، ایران

3 دکتری فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق ع، تهران، ایران.

چکیده

‌یکی از نیازهای محوری تمامی رسانه‌‌های فعال در جمهوری اسلامی ایران در مسیر پیشرفت و تعالی جامعه، شناخت بایسته‌‌های عملکرد رسانه‌‌ها در منظومه گفتمان انقلاب ‌‌اسلامی است که بخش مهمی از آن ریشه در اسناد بالادستی و دیدگاه سیاست‌گذاران عالی دارد. بر همین اساس پژوهش حاضر با هدف کشف و صورت‌‌بندی مؤلفه‌های رسانه تراز انقلاب به مطالعه این اسناد و بیانات رهبران نظام اسلامی پرداخته است. مطالعه و تحلیل اسناد و بیانات مرتبط با موضوع رسانه و فرهنگ، براساس روش تحلیل‌ مضمون سه‌مرحله‌ای ولکات صورت گرفته و نمونه‌‌گیری نیز از نوع «نمونه‌‌گیری نظری» بوده است. داده‌‌ها در قالب 13مضمون محوری به‌عنوان اصول مبنای گزاره‌‌های هنجاری سازماندهی شد. درنهایت بررسی عمیق‌‌تر مضامین استخراج‌شده نشان داد که نگاه رهبران انقلاب و اسناد بالادستی کشور در زمینه رسانه، حداقل در چهار محور کلی رسالت‌‌ها و مأموریت‌‌ها، باید و نبایدهای محتوایی، باید و نبایدهای فرمی، و ساختار مدیریتی و نیروی انسانی طرح شده و با یکدیگر ارتباط برقرار کرده‌‌اند که مؤلفه‌‌های ذیل آن در سطوح و موضوعات مختلفی (در منابع هنجاری) لحاظ شده است که نه تنها می‌تواند به‌عنوان راهنمای عملکرد سازمان‌‌ها و فعالان رسانه‌‌ای به آن توجه شود، بلکه از قابلیت کاربست در حوزه ارزیابی برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Formulation of the Appropriate Media Components of the Islamic Revolution from the Point of View of the Leaders and Top Documents of the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • Hossein Mehrabanifar 1
  • Kazem Moazen 2
  • Hossein Mahdipour 3
1 PhD in Communication Sciences, Allameh Tabatabaei University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Social Sciences, Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad, Iran (corresponding author)
3 PhD in Culture and Communication, Imam Sadegh University, Tehran, Iran
چکیده [English]

One of the important needs of all the active media in the Islamic Republic of Iran in the path of progress and excellence of the society is to know the performance requirements of the media in the discourse system of the Islamic Revolution, an important part of which is rooted in the top documents and the views of the high policymakers. Based on this, the present research has studied these documents and statements of the leaders of the Islamic system with the aim of discovering and formulating the appropriate media components of the revolution. The study and analysis of documents and statements related to media and culture was done based on Volcott's three-stage content analysis method, and the sampling was of the "theoretical sampling" type. The data was organized in the form of 13 central themes as the basis of normative propositions. Finally, a more profound examination of the themes taken showed that the view of the leaders of the revolution and the top documents of Iran in the field of media, at least in the four general axes of missions, dos and don'ts of content, dos and don'ts of form, and management structure and manpower are planned and have relationship with each other. Its following components are included in different levels and topics (in normative sources) which can not only be considered as a guide for the performance of organizations and media activists, but also have the ability to be used in the field of evaluation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Appropriate Media of Islamic revolution
  • Imam Khomeini
  • Ayatollah Khamenei
  • top documents

مراجع


1. آیین‌نامه تاسیس و نحوه فعالیت خبرگزاری‌های غیر دولتی. (25/02/1384). مصوب هیأت وزیران. https://b2n.ir/y08214
2. امیری، پیام. (1399). اخلاق حرفه‌‌ای در رسانه‌‌های خبری تراز انقلاب‌‌اسلامی، فصلنامه اخلاق، 10 (39)، صص 117-144. 
3. باهنر، ناصر؛ ترکاشوند، علی‌اصغر. (1388). نظریه هنجاری رسانه‌‌ها از دیدگاه رهبران انقلاب‌ اسلامی از 1357 تا سی‌‌امین سال انقلاب. پژوهش‌‌های ارتباطی، 16(2)، صص 9- 37.
4. باهنر، ناصر؛ ترکاشوند، علی‌اصغر. (1389). الگوی هنجاری رسانه ملی (از دیدگاه رهبران جمهوری اسلامی ایران). تهران: دانشگاه امام صادق×.
5. قانون مطبوعات ایران. (22/12/1364). مصوب مجلس شورای اسلامی. https://b2n.ir/d47994
6. قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران. (15/10/1389). مصوب مجلس شورای اسلامی. https://b2n.ir/u65898
7. خامنه‌ای، سیدعلی. (22/04/1368). پیام رهبری به ملت ایران، در پایان چهلمین روز ارتحال امام خمینی&. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/r74038
8. خامنه‌ای، سیدعلی. (14/09/1369). بیانات رهبری در دیدار با کارگزاران نظام و رؤسای 
سه قوه. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/h75912
9. خامنه‌ای، سیدعلی. (21/12/1369). بیانات رهبری در دیدار مسئولان بخش‌‌های خبری 
صدا و سیما. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/r96549
10. خامنه‌ای، سید علی. (02/07/1370). حکم انتصاب نمایندگی ولی فقیه در مؤسسه کیهان. برگرفته از: پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای https://b2n.ir/e44330
11. خامنه‌ای، سیدعلی. (18/09/1370). بیانات در دیدار اعضای شورای عالی ویرایش زبان فارسی در صدا و سیما. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/n54750
12. خامنه‌ای، سیدعلی. (13/02/1375). بیانات در دیدار مدیران و مسئولان مطبوعات کشور. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/x92708
13. خامنه‌ای، سیدعلی. (09/02/1377). بیانات رهبری در دیدار کارگران و معلمان در آستانه روز کارگر و روز معلم. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/s41526
14. خامنه‌ای، سیدعلی. (18/07/1377). گفت‌وشنود رهبر انقلاب با اهالی فرهنگ به مناسبت میلاد حضرت زهرا÷. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/j61360 
15. خامنه‌ای، سیدعلی. (4/12/1377). بیانات در جلسه مدیران مسئول و سردبیران نشریات دانشجویی. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/b51544
16. خامنه‌ای، سیدعلی. (5/3/1378). حکم انتصاب آقای لاریجانی به ریاست 
صداوسیما، برگرفته از: پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای https://b2n.ir/d74304
17. خامنه‌ای، سیدعلی. (01/02/1379). بیانات در دیدار با جوانان در مصلّای تهران‌. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/h44699
18. خامنه‌ای، سیدعلی. (27/11/1379). بیانات در دیدار اعضاى مجلس خبرگان رهبرى. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/h99297
19. خامنه‌ای، سیدعلی. (09/12/1379). بیانات رهبری در جمع دانشجویان و اساتید دانشگاه امیرکبیر. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/k52465
20. خامنه‌ای، سیدعلی. (03/1381). مصاحبه مقام‌‌ معظم ‌‌رهبری با مجله فکه، شماره ۲۹. برگرفته از آدرس اینترنتی: https: //b2n.ir/p91369
21. خامنه‌ای، سیدعلی. (05/05/1381). بیانات در دیدار اعضاى ستادهاى نماز جمعه سراسر کشور. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/z96579
22. خامنه‌ای، سیدعلی. (15/04/1383). بیانات رهبری در دیدار علما و روحانیون استان همدان. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/b84945
23. خامنه‌ای، سیدعلی. (11/02/1384). دیدار علما و روحانیون کرمان. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/q57189
24. خامنه‌ای، سیدعلی. (26/02/1385). بیانات در دیدار مدیران و برنامه‌‌سازان رسانه‌‌ای کشورهای مختلف. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/e61570
25. خامنه‌ای، سیدعلی. (02/08/1385). بیانات در خطبه‌‌هاى نماز عید سعید فطر. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/k35119
26. خامنه‌ای، سیدعلی. (۱۸/08/۱۳۸۵). بیانات رهبر معظم انقلاب‏ در دیدار اساتید و دانشجویان‏ دانشگاه‌هاى استان سمنان. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/j80867
27. خامنه‌ای، سیدعلی. (01/01/1386). بیانات‌ در اجتماع حرم مطهر رضوی. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/j35688
28. خامنه‌ای، سیدعلی. (13/10/1386). بیانات در دیدار دانشجویان دانشگاه‌های استان 
یزد. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/w61793
29. خامنه‌ای، سیدعلی. (04/09/1388). بیانات در دیدار جمع کثیری از بسیجیان 
کشور. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/d25716
30. خامنه‌ای، سیدعلی. (12/04/1389). بیانات در دیدار هنرمندان و دست‌اندرکاران صدا و سیما. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/f42510
31. خامنه‌ای، سیدعلی. (07/10/1389). بیانات رهبری در جلسه درس خارج فقه. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/z56136
32. خامنه‌ای، سیدعلی. (16/05/1390). بیانات در دیدار مسئولان جمهوری اسلامی 
ایران. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/t81075
33. خامنه‌ای، سیدعلی. (09/06/1390). بیانات در خطبه‌های نماز عید فطر. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/j53509
34. خامنه‌ای، سیدعلی. (27/07/1390). بیانات در اجتماع مردم کنگاور. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/n65876
35. خامنه‌ای، سیدعلی. (01/01/1391). بیانات رهبری در حرم مطهر رضوی در آغاز سال. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/y95339
36. خامنه‌ای، سیدعلی. (19/10/1391). بیانات در دیدار با مردم قم. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/p17169
37. خامنه‌ای، سیدعلی. (17/8/1393). حکم انتصاب آقای سرافراز به ریاست صدا وسیما، برگرفته از: پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای https://b2n.ir/w85836
38. خامنه‌ای، سیدعلی. (14/06/1394). حکم انتصاب اعضای شورای عالی فضای 
مجازی، برگرفته از: پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای https://b2n.ir/p36553
39. خامنه‌ای، سیدعلی. (03/09/1395). بیانات رهبری در دیدار با بسیجیان. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/w65149
40. خامنه‌ای، سیدعلی. (24/08/1397). یادداشت رهبر انقلاب پس از دیدار با جمعی از برنامه‌سازان صدا و سیما. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/s40070
41. خامنه‌ای، سیدعلی. (30/02/1398). بیانات در دیدار شاعران. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/q99113
42. خامنه‌ای، سیدعلی. (04/07/1398). گزیده‌ای از بیانات در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/w73615
43. خامنه‌ای، سیدعلی. (07/07/1400). حکم انتصاب دکتر جبلی به ریاست صدا 
و سیما، برگرفته از: پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای https://b2n.ir/s35487
44. خمینی، روح‌‌الله. (1389). صحیفه نور (ج6، 7، 8، 9، 10، 12، 13، 14، 15، 17، 18، 19 و 20) تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی&.
45. شرف الدین، سیدحسین. (1392). رویکردی دینی به اخلاق رسانه (با محوریت رسانه ملی). اخلاق وحیانی، 2 (1)، صص 105-151.
46. عابدی جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمدسعید؛ فقیهی، ابوالحسن؛ و شیخ‌زاده، محمد. (1390). تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی. اندیشه مدیریت راهبردی، 5 (10)، صص 151-198.
47. غفاری، جلال. (1385). رسانه ملی در افق هنجارگرایانه دینی. اندیشه صادق، شماره 24، صص 1-23. 
48. فولادی، محمد. (1390). اخلاق رسانه، باید و نبایدهای اخلاقی در رسانه ملی. معرفت اخلاقی، 3 (1)، صص 111-135. 
49. محمدپور، احمد. (1392). ضد ‌‌روش: مراحل و رویه‌های عملی در روش‌شناسی کیفی (ج2). تهران: جامعه‌شناسان.
50. مک کوئیل، دنیس. (1382). درآمدی بر نظریه‌های ارتباطات جمعی (مترجم: پرویز اجلالی). تهران: دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌‌ها.
51. مهدی‌زاده، سیدمحمد. (1396). نظریه‌های رسانه: اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی. تهران: انتشارات همشهری. 
52. نقشه مهندسی فرهنگی کشور. (15/12/1391). شورای عالی انقلاب فرهنگی. https://b2n.ir/k09490
53. نقشه جامع علمی کشور. (14/10/1389). شورای عالی انقلاب فرهنگی. https://b2n.ir/s62332
54. ویلیامز، کوین. (1390). درک تئوری رسانه‌ (مترجم: رحیم قاسمیان). تهران: نشر ساقی. 
55. Braun, V. and Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2). pp. 77-101. 
56. Darity, Jr. William (2008). International Encyclopedia of the Social Sciences (Vol. 5). USA: Macmillan Social Science library. 
57. Guest, Gregg (2012). Applied thematic analysis, Thousand Oaks. California: Sage. 
58. Jakubowicz, K. (1998). Normative models of media and journalism and broadcasting regulation in central and Eastern Europe. International Journal of Communications Law and Policy, 2, pp. 1-31. 
59. McQuail, D. (2010 A). Module 2: Unit 11: Media Regulation. Department of Media and Communication Attenborough Building, University of Leicester-University Road, Leicester. 
60. McQuail, D. (2010 B). McQuail's mass communication theory. Sage publications.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 13 آبان 1400
  • تاریخ بازنگری: 09 شهریور 1401
  • تاریخ پذیرش: 09 مهر 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار