واکاوی نقش دین در سلامت اجتماعی‌ـ ‌روانی در مواجهه با پاندمی کووید-19

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه آیت‌الله العظمی بروجردی ره، بروجرد، ایران

2 دکتری جامعه‌شناسی و پژوهشگر گروه مطالعات خانواده پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی. تهران، ایران.

3 دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.

4 استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه آیت‌الله العظمی بروجردی ره، بروجرد، ایران.

چکیده

جهانی‌شدن کووید-19، آمار بالای سرایت بیماری و مرگ‌ومیر ناشی از آن، پژوهشگران و اندیشمندان این موضوع به‌ویژه جامعه‌شناسان را به‌صورت آشکاری مجاب کرده تا آن را مسئله‌ای اجتماعی بدانند. هدف این پژوهش، کشفِ تفسیر و معنای دین از منظر دانشجویان پسر ساکن شهر تهران در مواجهه با پاندمی کوویدـ19 و تأثیر آن بر سلامت روانی‌ـ‌اجتماعی آنان می‌باشد. روش پژوهش مقالۀ حاضر، کیفی و از راهبرد نظریۀ زمینه‌ای استفاده ‌شده است. به این منظور با 23 دانشجوی پسر ساکن شهر تهران که با روش نمونه‌گیری هدفمند و استراتژی گلولۀ برفی انتخاب‌شده بودند، مصاحبه‌های عمیق و نیمه‌ساختاریافته انجام شد. هشت مقولۀ اصلی و یک مقولۀ هسته از خلال نظام کدگذاری داده‌ها استخراج شد: ترس از مرگ، تقویت تفکر و اعتقاد نسبت به آخرت و جهان پس از مرگ، پررنگ‌شدن بعد مناسکی دین‌داری، تقویت بعد اعتقادی دین، دین و آرامش در دوران شیوع پاندمی، تقویت سرمایۀ اجتماعی و سلامت اجتماعی در دوران شیوع پاندمی، ظهور و بروز معانی جدید از زندگی، تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی. همچنین، «پاندمی کووید-19 و بازگشت به معنویت» به‌عنوان مقولۀ هسته انتخاب و درنهایت، مدل پارادایمی مستخرج از داده‌ها تنظیم شد. یافته‌ها بر این دلالت داشتند که دانشجویان پسر در مواجهه با پاندمی کوویدـ19 به شکلی معنادار دین‌داری را در ابعاد اعتقادی و مناسکی در خود تقویت نموده و یا بازگشت به معنویت را تجربه کرده‌اند. همچنین نقش دین در بهبود سلامت روان و جسم این افراد در مواجهه با پاندمی کوویدـ19، پررنگ و مهم می‌باشد؛ موضوعی که در عصر جهانی با فرهنگی فردگرا، نگاه بشر را به مفاهیمی مانند انسجام و همبستگی، صمیمیت و مشارکت اجتماعی، نیکوکاری در بحران و آرامش در زندگی دعوت می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Role of Religion in Socio-Mental Health in the Face of the Covid-19 Pandemic

نویسندگان [English]

  • gholamreza tajbakhsh 1
  • javad madahei 2
  • hossein ebrahimzadeh 3
  • reza ramazani 4
1 Associate Professor, Department of Sociology, Ayatollah Boroujerdi University, Tehran, Iran.
2 PhD in Sociology and Researcher, Department of Family Studies, Research Institute of Humanities and Social Studies, Jihad University of Tehran, Iran.
3 Associate Professor, Department of Social Sciences, Sistan and Baluchestan University, Zahedan, Iran.
4 Faculty member of Islamic Knowledge Department, Ayatollah Boroujerdi University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The globalization of Covid-19, the high rate of disease transmission and mortality resulting from it, has explicitly persuaded researchers and thinkers, especially sociologists, to consider it a social issue. This study aims to discover the interpretation and meaning of religion from the perspective of male students living in Tehran in the face of the Covid-19 pandemic and its impact on their mental and social health. The research method of the present paper is qualitative and the strategy of the underlying theory has been used. For this purpose, in-depth and semi-structured interviews were conducted with 23 male students living in Tehran who were selected by purposive sampling and snowball methods. Eight main topics and one core topic were extracted through the data coding system including fear of death, strengthening thinking and belief in the hereafter and the world after death, highlighting the ritual aspect of religiosity, strengthening the belief aspect of religion, religion and peace during the pandemic, strengthening social capital and social health during the pandemic outbreak, the emergence of new meanings of life, and changes in diet and lifestyle. In addition, "Covid-19 pandemic and return to spirituality" was selected as the core topic, and finally, the paradigm model extracted from the data was set up. The findings suggested that male students in the face of the Covid-19 pandemic had significantly strengthened religiosity in the belief and ritual aspects or experienced a return to spirituality. Furthermore, the role of religion in improving the mental and physical health of these people in the face of the Covid-19 pandemic is significant and important. An issue that in the global age with an individualistic culture, invites the human eye to concepts such as cohesion and solidarity, intimacy and social participation, charity in crisis and peace in life.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Covid 19
  • Religion
  • Students
  • Social and Mental Health
  • Pandemic
  • Tehran
1. افراسیابی، حسین؛ بهارلوئی، مریم. (1399الف). پیامدهای تورم در زندگی روزمرۀ جوانان طبقۀ پایین. جامعه‌شناسی کاربردی، 31(4)، صص 23-44.
2. افراسیابی، حسین؛ بهارلوئی، مریم. (1399ب). تعلیق، هراس و بازاندیشی: برداشت جوانان از زندگی اجتماعی در شرایط کرونایی. فصلنامۀ مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 12(2)، صص 123-143.
3. تاج‌بخش، غلامرضا. (1399). واکاوی سبک نوین زندگی در عصر پساکرونا. فصلنامۀ مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری، 10(35)، صص 340-360.
4. چیت‌ساز، محمدجواد. (1399). کرونا و دین‌داری، چالش‌ها و تحلیل‌ها. فصلنامۀ ارزیابی تأثیرات اجتماعی، (2)، صص 154-164.
5. ریتزر، جورج. (1390). نظریۀ جامعه‌شناسی در دوران معاصر. تهران: نشر علمی.
6. سراج‌زاده، سید حسین. (۱۳۸۴). چالش‌های دین و مدرنیته: مقالاتی جامعه‌شناختی در دین‌داری و سکولارشدن. تهران: طرح نو.
7. سورکین، پیتریم. (۱۳۹۶). انسان و جامعه در فاجعه (مترجم: امیر سلطانی‌نژاد). تهران: جامعه‌شناسان.
8.  شجاعی زند، علیرضا. (۱۳۹۱)، جامعه‌شناسی دین. تهران: نشر نی.
9. صادق‌نیا، مهراب. (1399). کرونا دست‌های زمینی‌ترین آدم‌ها را رو به آسمان کرد. 
خبرگزاری رسا، بازیابی شده در تاریخ 14 فروردین 1399، از آدرس اینترنتی http://rasanews.ir/fa/news/646541.
10. فاضلی، نعمت‌الله. (۱۳۹۹). بحران کرونا و بازاندیشی فرهنگی در ایران. فصلنامۀ مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، ۱۲(2)، صص 27-53.
11. قادری، صلاح‌الدین؛ اورعی، نیلوفر. (1400). دین و دین‌داری و کووید-19: بخشی از مسئله، بخشی از راه‌حل. مجلۀ مطالعات اجتماعی ایران، 14(4)، صص 76-105.
12. مطلبی، مسعود؛ صالح، محمدمهدی. (1399). کرونا و دین‌داری. فصلنامۀ مطالعات منافع ملی، 5(19)، صص 69-89.
13. نجانی حسینی، سید محمود. (1399). پیامدهای اجتماعی و فرهنگی ویروس کرونا در زیست جهان‌های دینی؛ روایتی جامعه‌شناختی از ایستارها و رفتارهای کنشگران دینی و اجتماعات دینی در جهان کرونایی‌شده. نشریۀ ارزیابی تأثیرات اجتماعی (ویژه‌نامۀ پیامدهای شیوع ویروس کرونا کووید-۱۹)، 1(2)، صص 105-150.
14. هارپر، کایل. (1399). ویروس کرونا در حال شتاب‌بخشی به تاریخ است (مترجم: محمد تهامی‌نژاد). وب‌سایت انسان‌شناسی و فرهنگ، برگرفته از آدرس اینترنتی: https://anthropologyandculture.com
15. Bentzen, J. (2020). In crisis, we pray: Religiosity and the COVID-19 pandemic.
16. Boguszewski, R., Makowska, M., Bożewicz, M., & Podkowińska, M. (2020). The COVID-19 pandemic’s impact on religiosity in Poland. Religions, 11(12), p. 646.
17. Brooks SK,Webster RK, Smith LE,Woodland L,Wessely S,GreenbergN. The psychological impact of quarantine and how to reduce it: rapid review of the evidence. SSRN Elec J. (2020) 395:912–20. doi: 10.2139/ssrn.3532534
18. Glock, Charles Y.; Rodney Stark (1965). Religion and society in Tention. Chicago: Rand McNall.
19. Molteni, F; Ladini,R; Biolcati, F; Chiesi, M.; Dotti Sani, G; Guglielmi, S; Maraffi, M; Pedrazzani, A; Segatti, P; Vezzoni, C (2021). “Searching for comfort in religion: insecurity and religious behaviour during the COVID-19 pandemic in Italy”, European Societies, 23(1): S704-S720.
20. Olonade, O. Y., Adetunde, C. O., Iwelumor, O. S., Ozoya, M. I., & George, T. O. (2021). Coronavirus pandemic and spirituality in southwest Nigeria: A sociological analysis. Heliyon, 7(3), e06451.
21. Saleem, M., Abou Bakar, A. K. D., & Manzoor, Z. (2021). Impact of Perceived Severity of COVID-19 (SARS-COV-2) on Mental Health of University Students of Pakistan: The Mediating Role of Muslim Religiosity. Frontiers in Psychiatry, 12.
22. Turner, Bryan S. (1994). Orientalism, postmodernism and globalism: Routledge.