طراحی الگوی تبیین مخاطرات در عرصۀ اجتماع از منظر حکمت صدرایی

عبداله آبادی کهن, فاطمه; پارسانیا, حمید; کلانتری, عبدالحسین

doi:10.22081/jiss.2021.61284.1821

طراحی الگوی تبیین مخاطرات در عرصۀ اجتماع از منظر حکمت صدرایی

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشیار گروه آموزشی جامعه‌شناسی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

² دانشیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

³ دانشجوی دکتری فلسفه علوم اجتماعی گروه علوم اجتماعی دانشکده فرهنگ، علوم اجتماعی و رفتاری دانشگاه باقرالعلوم ع، قم، ایران.

10.22081/jiss.2021.61284.1821

چکیده

مفهوم مخاطره از تهدیداتی حکایت می‌کند که در نتیجۀ تصمیمات انسانی به‌خصوص پس از مدرنیته ایجاد شده‌اند. پیچیدگی، کنترل‌ناپذیری و وسعت جهانی مخاطرات در جهان مدرن سبب شده است این مفهوم از اواخر قرن بیستم، هر چه بیشتر از سوی محافل علمی مورد استقبال قرار گیرد. در این پژوهش، مفهوم مخاطره در دستگاه فکری ملاصدرا ترسیم گردیده و در این راستا از روش تحلیلی بهره برده می‌شود. این مفهوم هنگامی که در نظام حکمت صدرایی طرح می‌شود، چه از نظر مفهومی و چه از حیث مصداقی، گستره‌ای وسیع‌تر و عمیق‌تر از آنچه در نظریات غربی طرح گردیده است را شامل می‌شود و تنها به عوارض جانبی مدرنیته ختم نخواهد شد. از دیدگاه صدرایی، مخاطره به دلیل عدم هماهنگی با هستی و بر اثر غفلت انسان از حقیقت هستی رخ می‌دهد که به موجب آن، هستی نیز خود را از انسان مخفی می‌سازد. همان‌گونه که سرپیچی و غفلت از اوامر پرودگار و انسان کامل به‌عنوان حقیقت هستی و خلیفۀ خداوند بر روی زمین موجب ایجاد مخاطرات می‌شود، بازگشت انسان به حقیقت و پناه‌بردن به انسان کامل به‌عنوان یگانه کسی که قدرت تصرف در هستی را داراست، باعث رهایی انسان از مخاطرات خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

بازخوانی و نقد نظریات حوزه علوم اجتماعی؛

عنوان مقاله [English]

Designing a Model for Explaining Risks in Society from the Perspective of Sadra's Wisdom

نویسندگان [English]

fateme abdollahabadi ¹
hamid parsania ²
Abdalhosein Kalantari ³

¹ Associate Professor, Department of Sociology, University of Tehran, Tehran, Iran.

² Associate Professor, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran.

³ PhD student of Baqir al-Olum University, Qom, Iran.

چکیده [English]

The concept of risk refers to the threats that have arisen as a result of human decisions, especially after modernity. The complexity, uncontrollability, and global scale of risks in the modern world have made this concept increasingly welcomed by the scientific community since the late twentieth century. In this study, the concept of risk is outlined in Mulla Sadra's intellectual system and in this regard, the analytical method is used. This concept, when brought up in the system of Sadra's wisdom, covers both a concept and a case, a wider and deeper scope than that proposed in Western theories, and will not end only with the side effects of modernity. From Sadra's point of view, risks occurs due to lack of harmony with existence and due to man's neglect of the truth of existence, according to which existence also hides itself from man. Since disobeying the commands of God and the perfect man as the truth of existence and God's caliph on earth causes risks, so does man's return to the truth and seeking refuge in the perfect man as the only one who has the power to take over the world will save man from risk.

کلیدواژه‌ها [English]

Danger
risks
Sadra's wisdom
Ulrich Beck
the perfect man
the concealment of existence from man

مراجع

قرآن کریم
1. ابراهیمی، مهدی. (1388). مخاطرۀ آسیب‌پذیری و زندگی روزمره. جامعه‌شناسی ایران، 10(4)، صص 1-10.
2. احمدی، حبیب؛ دهقانی، رودابه. (1394). آرا و اندیشه‌های اولریش بک (نظریه‌پرداز
جامعۀ مخاطره‌آمیز). فصلنامۀ توسعۀ اجتماعی (توسعۀ انسانی سابق)، 10( 2)،
صص 101-126.
3. ایمانی جاجرمی، حسین. (1387). نگاهی جامعه‌شناختی به مخاطره در شهر. مطالعات اجتماعی ایران، 1(4)، صص 124-142.
4. بخشنده‌بالی، عباس؛ ابراهیمی، حسن؛ مصطفوی، زهرا و کوچنانی، قاسمعلی. (1395). انسان کامل با تأکید بر کارکردهای دنیوی: بررسی دیدگاه ابن عربی و ملاصدرا. دوفصلنامۀ علمی‌ـ‌پژوهشی انسان‌پژوهی دینی، 13(۳۶)، صص 51-71.
5. پارسانیا، حمید. (بی‌تا). تکنولوژی در آینده انقلاب اسلامی. مقاله چاپ نشده.
6. بیدهندی، محمد. (1383). بررسی و تحلیل نسبت «انسان» با «عالم» در فلسفۀ ملاصدرا. فصلنامۀ اندیشۀ دینی، 4(۱۱)، صص1-14.
7. رضایی، ابراهیم؛ شانظری، جعفر. (1396). بررسی و تحلیل نسبت انسان با طبیعت در
فلسفۀ ملاصدرا. فصلنامۀ پژوهش‌های فلسفی‌ـ‌کلامی، سال نوزدهم، 19(73)، صص 5-24.
8. شجاری، مرتضی؛ محمد علیزاده، جعفر. (1391). ارتباط مراتب انسان با مراتب هستی از دیدگاه ملاصدرا. انسان‌پژوهی دینی، 9(27)، صص 5-27.
9. فرهنگ واژگان آکسفورد. (1998م).
10. ملاصدرا، صدرالدین شیرازى. (بی‌تا «الف»). الاسفار الاربعة. قم: انتشارات مصطفوى.
11. ملاصدرا، صدرالدین شیرازى. (بی‌تا «ب»). المشاعر. اصفهان: انتشارات مهدوى.
12. ملاصدرا، صدرالدین شیرازى. (1354). المبدأ و المعاد (مقدمه و تصحیح: محمد خواجوی). تهران: انجمن حکمت و فلسفۀ ایران.
13. ملاصدرا، صدرالدین شیرازى. (1366). تفسیر القران الکریم (محقق: محمد خواجوی). قم: انتشارات بیدار.
14. ملاصدرا، صدرالدین شیرازى. (1375). مجموعه رسائل فلسفی؛ رساله الشواهدالربوبیه (محقق: حامد ناجی اصفهانی) تهران: انتشارات حکمت.
15. ملاصدرا، صدرالدین شیرازى. (1383). ترجمۀ اسفار (مترجم: محمد خواجوی، چاپ دوم). انتشارات مولی.
16. ملاصدرا، صدرالدین شیرازی. (۱۳۸۵). الشواهد الربوبیة (ترجمه و تفسیر: جواد مصلح). تهران.
17. مریجی، شمس‌الله. (1397). جامعه‌شناسی علم و تکنولوژی، دفتر نشر معارف، چاپ اول.(نسخه الکترونیک اپلیکیشن طاقچه).
18. مصطفی‌پور، محمدرضا. (1391). ارزش ذاتى طبیعت در نگاه صدرالمتألهین شیرازى. فصلنامۀ اسراء، 4(12)، صص 113-129.
19. هایدگر، مارتین. (1389). «پرسش از تکنولوژی» در فلسفۀ تکنولوژی (گـردآورنده و مترجم: شـاپور اعتمـاد). تهران: مرکز.
20. هریسون، پل. (1379). نیکلاس لومان و نظریه نظام‌های اجتماعی (مترجم: یوسف اباذری). ارغنون. شمارۀ17، صص 19-49.21. Beck U. (1988). Genengifte: Die organisierte Unverantwortlichkeit. Suhrkamp.
22. Giddens A .(1999). Runaway World. How Globalisation is Reshaping our Lives. Cambridge: Profile Books
23. Turner, B.S. (1994). Orientalism, postmodernism and globalism. London & New York: Routledge.