بازبینی رابطه دینداری و نامداراگری (مورد مطالعه: شهر کاشان)

پاک زمان قمی, محمد امین; نیازی, محسن

doi:10.22081/jiss.2021.60072.1765

بازبینی رابطه دینداری و نامداراگری (مورد مطالعه: شهر کاشان)

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری رشته بررسی مسائل اجتماعی ایران دانشکده علوم انسانی دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

² استاد گروه جامعه‌شناسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.

10.22081/jiss.2021.60072.1765

چکیده

پرسش اساسی مقاله حاضر، این است که آیا دینداری ذاتاً منجر به نامداراگری می‌شود؟ با مرور ادبیات موجود، دیدگاه روابط میان گروهی و دیدگاه تفاوت‌های فردی درباره رابطه بین دینداری و (نا)مداراگری اجتماعی بیان گردید. استراتژی تحقیق از نوع قیاسی، طرح تحقیق از نوع همبستگی و ابزار جمع‌آوری داده‌ها پرسش‌نامه‌های استاندارد و محقق‌ساخته می‌باشد. جامعه آماری، شهروندان 18 سال به بالای شهرستان کاشان و حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 531 نفر می‌باشد که با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شده است. به منظور تضمین اعتبار سنجه‌های تحقیق، از روش اعتبار محتوا استفاده گردید و به منظور بررسی پایایی پرسش‌نامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. نتایج تحلیل همبستگی نشان داد بین دینداری و مداراگری یک رابطه منفی و معنادار وجود دارد. با این‌حال، نتایج تحلیل رگرسیونی نشان داد با ملاحظه اثر تعاملی متغیر اقتدارگرایی، رابطه منفی مشاهده شده در تحلیل دو متغیره به یک رابطه مثبت تبدیل می‌گردد. نتیجه‌گیری نهایی این است، در مورد رابطه دینداری و نامداراگری، دین و دینداری فی‌نفسه مسئله نیست؛ بلکه، مشکل با شیوه‌ای است که برخی از افراد دیندار هستند. بنابراین، دینداری، ذاتاً منجر به نامداراگری نخواهد شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

تمرکز محتوایی بر مباحث فرهنگی و اجتماعی معطوف به حوزه دین؛

عنوان مقاله [English]

An Examination of the Relationship between Religiosity and Intolerance (Case study: Kashan, Iran)

نویسندگان [English]

mohammad amin pakzaman qomi ¹
Mohsen Niazi ²

¹ PhD Student in Iranian Social Studies, Faculty of Humanities, Kashan University, Kashan, Iran

² Professor, Department of Sociology, Faculty of Humanities, Kashan University, Kashan, Iran.

چکیده [English]

The main question of the current paper is whether religiosity inherently leads to intolerance. By reviewing the existing literature, the view of intergroup relations and the view of individual differences about the relationship between religiosity and intolerance were mentioned. The research method is deductive, the research design is correlational, and the data collection tools are standard and researcher-made questionnaires. The statistical population is citizens 18 years and older in Kashan and the sample size is 531 people based on Cochran's formula, which has been selected by multi-stage cluster sampling method. In order to guarantee the validity of the research criteria, the content validity method was used and in order to evaluate the reliability of the questionnaire, Cronbach's alpha coefficient was used. The results of correlation analysis showed that there is a negative and significant relationship between religiosity and tolerance. However, the results of regression analysis indicated that considering the interactive effect of the authoritarianism variable, the negative relationship observed in the bivariate analysis turns into a positive relationship. The findings suggests that, in the case of the relationship between religiosity and intolerance, religion and religiosity are not the problem in themselves; rather, the problem is with the way some people are religious. Religiosity, therefore, will not inherently lead to intolerance.

کلیدواژه‌ها [English]

Religiosity
social tolerance
authoritarianism
orientation of social domination

مراجع

1. افشانی، علیرضا. (1380). بررسی چگونگی تساهل سیاسی در تشکّل‌های دانشجویی. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد جامعه‌شناسی. تهران: دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی&.
2. سراج‌زاده، سیدحسین؛ شریعتی مزینانی، سارا و صابر، سیروس. (1383). بررسی رابطه میزان دینداری و انواع آن با مدارای اجتماعی. مجله علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، 1(4)، صص 109-142.
3. سراج‌زاده، سیدحسین؛ پویافر، محمدرضا. (1386). مقایسه تجربی سنجه‌های دینداری: دلالت‌های روش‌شناسانه کاربرد سه سنجه در یک جمعیت. مجله جامعه‌شناسی ایران، 8(4)، صص 37-70.
4. شجاعی‌زند، علیرضا. (1384). مدلی برای سنجش دینداری در ایران. مجله جامعه‌شناسی ایران، 6(1)، صص 34-66.
5. شجاعی‌زند، علیرضا؛ حسن‌پور، آرش. (1393). گونه‌شناسی دینداری جوانان شهر اصفهان. مجله جامعه‌شناسی کاربردی، 25(4)، صص 17-39.
6. قاضی‌نژاد، مریم؛ اکبرنیا، الهه سادات. (1396). دینداری: مدارای اجتماعی یا فاصلۀ اجتماعی (پیمایشی در میان مسلمانان و مسیحیان شهر تهران). مجله مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 6(1)، صص 21-40.
7. مومن، مریم؛ ایمان، محمدتقی و رجبی، ماهرخ. (1395). بررسی جامعه‌شناختی رابطۀ الگوهای دینداری با انواع مدارای اجتماعی در بین دانشجویان دانشگاه شیراز. مجله فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 6(20)، صص 321-340.
8. Allport, G. (1966). The religious context of prejudice. Journal for the Scientific Study of Religion, 5(3), pp. 447–457.
9. Allport, G. W., & Kramer, B. (1946). Some roots of prejudice. Journal of Personality and Social Psychology, (5), pp. 9–30.
10. Allport, G. W., & Ross, J. M. (1967). Personal religious orientation and prejudice. Journal of Personality and Social Psychology, (5), pp. 432–443.
11. Altemeyer, B. (2003). What happens when authoritarians inherit the earth? A simulation. Analyses of Social Issues and Public Policy (ASAP), 3(1), 161–169.
12. Aosved, A.C., Long, P. J., Voller, E. K. (2009). Measuring sexism, racism, sexual prejudice, ageism, classism, and religious intolerance: The intolerant schema measure. Journal of Applied Social Psychology. 39(10). pp. 2321-
13. Batson. (2013). Individual Religion, Tolerance, and Universal Compassion. In S. Clarke, R. Powell, and J. Savulescu (eds.), Religion, Intolerance, and Conflict: A Scientific and Conceptual Investigation, pp. 89-106. Oxford.
14. Canetti-Nisim, D. (2004). The effect of religiosity on endorsement of democratic values: The mediating influence of authoritarianism. Political Behavior 26(4), pp. 377–98.
15. Glock, Charles Y. (1962): On The Study of Religious Commitment, Religious Education: The official journal of the Religious Education Association, 57 (4), pp. 98-110.
16. Sibley, Chris G. & Duckitt, John. (2013) The Dual Process Model of Ideology and Prejudice: A Longitudinal Test During a Global Recession, The Journal of Social Psychology, 153(4), pp. 448-466.
17. Cohen, A. J. (2004). What toleration is. Ethics, 115(1), pp. 68–95.
18. Coward, H. (1986). Intolerance in the world’s religions. Studies in Religion, 15(4), pp. 19-
19. Dunwoody, P. T., & Funke, F. (2016). The Aggression-Submission-Conventionalism Scale: Testing a new three factor measure of authoritarianism. Journal of Social and Political Psychology, 4(2), pp. 571–600. https://doi.org/ 10.5964/jspp.v4i2.168.
20. Duriez, Bart. (2004). RESEARCH: A Research Note on the Relation Between Religiosity and Racism: The Importance of the Way in Which Religious Contents Are Being Processed. The International Journal for the Psychology of Religion, (14), pp. 177-191.
21. Eisenstein, M. A. (2006). Rethinking the relationship between religion and political tolerance in the US. Political Behavior, 28(4), pp. 327–348.
22. Eisenstein, M., & Clark, A. (2014). Political Tolerance, Psychological Security, and Religion: Disaggregating the Mediating Influence of Psychological Security. Politics and Religion, 7(2), pp. 287-317.
23. Ekici, T., & Yucel, D. (2015). What determines religious and racial prejudice in Europe? The effects of religiosity and trust. Social Indicators Research, 122(1), pp. 105-133.
24. Gibson JL. (2006). Enigmas of intolerance: Fifty years after Stouffer’s communism, conformity, and civil liberties. Perspectives on Politics 4(1), pp. 21–34.
25. Heaven, P.C.L., St. Quintin, D. (2003). Personality factors predict racial prejudice.Personality and Individual Differences (34), pp. 625-634.
26. Hewstone, M., M. Rubin, and H. Willis (2002). Intergroup bias. Annual Review of Psychology, (53), pp. 575–604.
27. Hogg, M. R. Adelman and R. D. Blagg. (2009). Religion in the face of uncertainty: an uncertainty-identity theory account of religiousness. Personality and Social Psychology Review, 14(1), pp. 72-83.
28. Ho, A. K., Sidanius, J., Kteily, N., Sheehy-Skeffington, J., Pratto, F., Henkel, K. E., Foels, R., et al. (2015). The Nature of Social Dominance Orientation: Theorizing and Measuring Preferences for Intergroup Inequality Using the New SDO 7 Scale. Journal of Personality and Social Psychology, 109 (6), pp. 1003-1028.
29. Jackson, L. M. and B. Hunsberger. (1999). An intergroup perspective on religion and Prejudice. Journal for the Scientific Study of Religion, 38(4), pp. 23-509.
30. Karpov, Vyacheslav. (2002). Religiosity and tolerance in the United States and Poland. Journal for the Scientific Study of Religion, 41(2), pp. 267–288.
31. Kruglanski, A. W., A. Pierro, L. Mannetti, and E. De Grada. (2006). Groups as epistemic providers: need for closure and the unfolding of group-centricism. Psychological Review 113(1), pp. 84–100.
32. Pratto, F., Sidanius, J., Stallworth, L. M., & Malle, B. F. (1994). Social dominance orientation: A personality variable predicting social and political attitudes. Journal of Personality and Social Psychology, (67), pp. 741-763.
33. Saroglou, V., V. Delpierre, and R. Dernelle (2004). Values and religiosity: a meta-analysis of studies using Schwartz’s model. Personality and Individual Differences (37), 721-734.
34. Sibley, Chris & Duckitt, John. (2013). The Dual Process Model of Ideology and Prejudice: A Longitudinal Test During a Global Recession. The Journal of social psychology, (153), 448-466. 10.1080/00224545.2012.757544.
35. Stouffer, S. A. (1955). Communism, Conformity, and Civil Garden City, NY: Doubleday and Co., Inc.
36. Sullivan JL, Piereson J and Marcus GE. (1982). Political Tolerance and American Democracy. Chicago: University of Chicago Press.
37. Sullivan, J., Marcus, G., Feldman, S., & Piereson, J. (1981). The Sources of Political Tolerance: A Multivariate Analysis. The American Political Science Review, 75(1), pp. 92-106. doi:10.2307/1962161
38. Van der Toorn, J., Jost, J. T., Packer, D. J., Noorbaloochi, S., & Van Bavel, J. J. (2017). In Defense of Tradition: Religiosity, Conservatism, and Opposition to Same-Sex Marriage in North America. Personality and Social Psychology Bulletin, 43(10), pp. 1455-1468. https://doi.org/10.1177/0146167217718523
39. Vogt WP. (1997). Tolerance and Education: Learning to Live with Diversity and Difference. Thousand Oaks, CA, London and New Delhi: Sage.
40. Rowatt, Wade C. & Franklin, Lewis M. (2004). RESEARCH: Christian Orthodoxy, Religious Fundamentalism, and Right-Wing Authoritarianism as Predictors of Implicit Racial Prejudice, The International Journal for the Psychology of Religion, 14(2), pp. 125 138, DOI: 1207/s15327582ijpr1402_4.