عناصر جامعه‌پذیری (روش، محتوا و عوامل) حجاب در نظام اجتماعی قرآن

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 عضو گروه مطالعات اجتماعی مجتمع آموزش عالی علوم انسانی جامعة المصطفی9 العالمیه، قم، ایران.

2 دانش‌پژوه دکترای قرآن و علوم اجتماعی مجتمع آموزش عالی علوم انسانی جامعة المصطفی9 العالمیه، قم، ایران. (نویسنده مسئول)

چکیده

جامعه‌پذیری حجاب در جامعه اسلامی، به عنوان باور، ارزش و هنجار فرهنگی در نظام اجتماعی قرآن؛ نگاه جدید به پدیده حجاب است. در این مقاله که روش تحقیق آن کیفی، اسناد کتابخانه‌ایی و تفسیر موضوعی می‌باشد، به عناصرجامعه پذیری حجاب پرداخته شده است. در روش جامعه‌پذیری حجاب، با بهره‌گیری از روش الگوگیری از گروه مرجع، اهل‌بیت پیامبر9 به عنوان گروه مرجع، معرفی شده است؛ محور بحث در محتوای جامعه‌پذیری حجاب، فرهنگ قرآنی حجاب در باور، ارزش و هنجار، می‌باشد. به عوامل جامعه‌پذیری مانند، خانواده، گروه دوستان، آموزش و پرورش، و رسانه‌های جمعی اشاره شده و مواردی از آیات قرآن که به گونه‌ای مستقیم و یا از عموم آیات با بحث حجاب مرتبط بوده استفاده و تحلیل شده اند؛ این آیات با استفاده از روش تفسیری و جامعه‌شناسی، توصیف و تحلیل شده اند؛ نتیجه این تحقیق اینکه، جامعه‌پذیری حجاب در تحلیل از نظام اجتماعی مبتنی برنظام توحیدی قرآن در عناصر جامعه‌پذیری (روش، محتوا و عوامل) آموزه‌های ویژه‌ای دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Elements of Sociability (Method, Content, and Factors) of Hijab in the Social System of the Quran

نویسندگان [English]

  • Fazel Hesami 1
  • Mohammad Yasin Basirat 2
1 Member of the department of social studies, the Higher Educational Complex for Humanities, Al-Mustafa International University, Qom, Iran
2 . Ph. D. candidate in the Qur'an and social sciences, he Higher Educational Complex for Humanities, Al-Mustafa International University, Qom, Iran. (Author in charge).
چکیده [English]

The sociability of the hijab in the Islamic society as a belief, value and cultural norm in the social system of the Qur'an is a new look at the phenomenon of hijab. This paper has dealt with the elements of sociability of hijab. The research method is qualitative, library documentation and thematic interpretation. In the method of sociability of hijab, by using the method of modeling from the reference group, the Ahlulbayt of the Prophet (pbuh) has been introduced as the reference group. In the content of sociability of hijab, the Qur'anic culture of hijab has been the focus of discussion in belief, value, and norm. In the sociability, the elements such as family, group of friends, education, and mass media have been considered; also, some of the verses of the Qur'an, which were directly related to hijab or all the verses of the Qur'an, which included hijab, have been analyzed. The verses of the Qur'an have been described and analyzed using interpretive and sociological methods. The finding indicated that the sociability of hijab has special teachings in analyzing social system based on the monotheistic system of the Qur'an in elements of sociability (method, content and factors).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sociability
  • social system
  • the Qur'an
  • hijab and culture
 * قرآن کریم.
* نهج البلاغه.
1. ابن‌قتیبه الدینوری، عبدالله بن مسلم. (1384ش). تأویل مشکل القرآن (ترجمه: محمدحسین بحری بینا باج). مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
2. ابن‌منظور، ابی‌الفضل جمال‌الدین محمد بن مکرم. (1414ق). لسان العرب. بیروت: دارالفکر لطباعه و النشر و التوزیع.
3. احصائی، ابن‌ابی‌جمهور. (1403ق). عوالی اللئالی. چاپ اول. قم: مطبعه سیدالشهداء.
4. اسمیت، فیلیپ دانیل. (1383). درآمدی بر نظریۀ فرهنگی (ترجمه: حسن پویان). تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی. مرکز بین‌المللی گفتگوی تمدن‌ها.
5. آگبرن، ویلیام؛ نیم‌کوف، مایر. (1357). زمینه جامعه‌شناسی (ترجمه: امیرحسین آریانپور). تهران: انتشارات امیرکبیر.
6. باهنر، محمدجواد. (1361). جهان‌بینی اسلامی. تهران: نشر فرهنگ اسلامی.
7. برگر، پیتر؛ توماس، لوکمان. (1387). ساخت اجتماعی واقعیت (ترجمه: عزت‌الله فولادوند). تهران: انتشارات علمی- فرهنگی.
8. خطیب، عبد الکریم. (۱۹۶۹م). التفسیر القرآنی للقرآن. ]بی‌جا[: بیروت، دارالفکر العربی.
9. رابرت‌سون، یان. (1377). درآمدی بر جامعه (ترجمه: حسین بهروان). تهران: انتشارات آستان قدس رضوی.
10. راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (۱۴۱۲ق). مفردات الفاظ القرآن (تحقیق: صفوان عدنان داودی). دمشق، بیروت: دارالقلم، دارالشامیة.
11. روشه، گی. (1376). جامعه‌شناسی پارسونز (ترجمه: عبدالحسین نیک‌گهر). تهران: تبیان.
12. ریتزر، جورج. (1374). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر (ترجمه: محسن ثلاثی). تهران: علمی.
13. سید قطب. (۱۴۱۹ق). فی ظلال القرآن. بیروت- قاهرة: دارالشروق.
14. صدر، محمدباقر. (1381). تفسیر موضوعی سنت‌های تاریخ در قرآن (ترجمه: جمال موسوی اصفهانی). تهران: انتشارات تفاهم.
15. صدوق، محمد. (1378ق). عیون اخبارالرضا. تهران: انتشارات جوان.
16. صدیق سروستانی، رحمت‌الله؛ هاشمی، سیدضیا. (1381). گروه‌های مرجع در جامعه‌شناسی و روان‌شناسی اجتماعی با تأکید بر نظریه‌های مرتن و فستینگر. مجله نامه علوم اجتماعی. (20)، صص 149-167.
17. طباطبایى، محمدحسین. (1374). تفسیر المیزان (ترجمه: محمدباقر موسوی). قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه.
18. طباطبایى، محمدحسین. (1393ق). تفسیر المیزان. قم: اسماعیلیان.
19. فومنی، گلشن. (1382). جامعه‌شناسی آموزش‌وپرورش. تهران: نشر دوران.
20. کوین، بروس. (1373). درآمدی بر جامعه‌شناسی (ترجمه: محسن ثلاثی). تهران: نشر توتیا.
21. گولد، جولیوس. (1384ش). فرهنگ علوم اجتماعی (ترجمه: گروهی). تهران: انتشارات مازیار.
22. گیدنز، آنتونی. (1385). جامعه‌شناسی (ترجمه: منوچهر صبوری). تهران: نشر نی.
23. مطهری، مرتضی. (1368). مسئله حجاب. تهران: صدرا.
24. مطهری، مرتضی. (1381). مجموعه آثار. تهران: صدرا.
25. مغنیه، محمدجواد. (۱۳۸۳). التفسیر الکاشف. قم: دار الکتاب الاسلامی.
26. مکارم شیرازی، ناصر. (1374). تفسیرنمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
27. مندراس، هانری. (1384). مبانی جامعه‌شناسی (ترجمه: باقر پرهام). تهران: انتشارات امیرکبیر.
28. یونسکو. (1379). راهبردهای عملی توسعه فرهنگی: (مجموعه پنج دفتر درباره توسعه فرهنگی) (ترجمه: محمد فاضلی). تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. معاونت پژوهشی و آموزشی. مرکز پژوهش‌های بنیادی، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی تبیان.