درآمدی بر شاخص‌های فرهنگی مطلوب

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی گروه مدیریت فرهنگی، ددانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه علوم و تحقیقات ، دانشگاه آزد اسلامی .تهران ، ایران

2 استادیار دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه علوم و تحقیقات تهران

3 پژوهشگر- اداره کل پزوهش های اسلامی رسانه

چکیده

از مهم‌ترین مقدمات لازم برای مدیریت و برنامه‌ریزی فرهنگی، شناخت و ارزیابی دقیق از اوضاع جاری فرهنگ است که این کار مبتنی بر ملاک‌ها یا ابزارهایی موسوم به شاخص‌های فرهنگی انجام می‌شود. اما پیچیدگی فرهنگ و کثرت عوامل و عناصر آن و نیز مبانی و دیدگاه‌های مختلف در این زمینه، موضوع شاخص‌های فرهنگی را به مسئله‌ای جدی تبدیل کرده است؛ چرا که در سنجش فرهنگ، از همان ابتدا با این سوال مواجه هستیم که شاخص‌های مطلوب برای سنجش فرهنگ کدامند و بایستی از چه ویژگی‌هایی برخوردار باشند. به بیان دقیق‌تر، مبنای تعیین شاخص‌ها چیست و چگونه و با کدام منطق می‌توان آنها را طراحی کرد. پاسخ اساسی به این سوالات، نیازمند توجه به مبانیِ فرهنگ اصیل جامعه، استفاده از تجارب گذشته همراه با نقد شاخص‌های پیشین می‌باشد. در این مقاله که برگرفته از پژوهشی کلی‌تر است. پس از بیان مفاهیم و مبانی نظریِ موضوع و نیز بررسی و نقد مهم‌ترین شاخص‌های موجود، ویژگی‌های لازم برای شاخص‌های مطلوب با استدلال بیان گردیده است. این ویژگی‌ها به‌طور عمده شامل: ارزش‌ها و آرمان‏های اصیل فرهنگی، دوجهتی‌بودن، قابلیت اندازه‌گیری، فراگیری، نظام‌مندی، مقبولیت نسبی، عملی و به صرفه‌بودن است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Introduction to Desirable Cultural Indices

نویسندگان [English]

  • Syeed Reza Salehi Amiri 1
  • Ramezan Ali Royaee 2
  • mohammad salimi 3
1 Department of cultural management - Economic and management Faculty- science and research unity of Azad university
2 Assistant Professor, Faculty of Management and Economics, Science and Research Branch, Islamic Azad University
3 researcher - the whole office of Islamic researching in media
چکیده [English]

One of the most important prerequisites for cultural management and planning is the accurate understanding and evaluation of the current situation of culture, which is based on criteria or instruments called cultural indicators. But the complexity of culture and the multiplicity of its factors and elements as well as the various approaches and perspectives in this field have made the issue of cultural indicators a serious issue, because in the assessment of culture, from the very beginning we are faced with the question as to what are the indices for measuring it and what features should they have. More precisely, what is the basis for determining indicators and how and with which logic they can be designed? The basic answer to these questions requires taking into account the foundations of the authentic culture of the society, using past experiences, and the criticizing past indicators. In this paper, which is based on a more general research, after specifying the concepts and theoretical foundations of the subject as well as reviewing and criticizing the most important indices, the characteristics of the desirable indices are presented with reasoning. These features mainly include: genuine cultural values and aspirations, two-dimensionality, measurability, Inclusiveness, systematicality, relative acceptability, practicality and cost-effectiveness.

کلیدواژه‌ها [English]

  • cultural indicators
  • desirable cultural indicators
  • cultural valuation
 
1.   بصراوی، زهرا (1377)، تدوین شاخص‌های فرهنگی در اسلام، تهران: جهاد دانشگاهی، واحد تهران، طرح پژوهشی 11و 322.
2.   بیستن، دانیل و فرد پلاگ (1389)، انسان‌شناسی فرهنگی، ترجمه: محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
3.   حسینی الهاشمی، منیرالدین (1386)، مدل سیاست‌های کلان فرهنگی، قم: فرهنگستان علوم اسلامی.
4.   دوپوی، گزاویه (1374)، فرهنگ و توسعه، ترجمه: فاطمه فراهانی و عبدالحمید زرین‌قلم، تهران: مرکز انتشارات کمیسیون ملی یونسکو در ایران.
5.   راسل، برتراند (1340)، تاریخ فلسفۀ غرب، ج 1، فلسفۀ قدیم، ترجمه: نجف دریابندری، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
6.   روح‌الامینی، محمود (1368)، زمینۀ فرهنگ‌شناسی: تألیفی در انسان‌شناسی فرهنگی و مردم‌شناسی، تهران: عطار.
7.   ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1372)، زمینۀ فرهنگ‌شناسی، تهران: عطار.
8.   ساکی‏ کو، فوکود. پار (1381)، در‏ جستجوی شاخص‌های فرهنگ و توسعه: روش‌ها و پیشنهادها، تهران: کمیسون ملی یونسکو در ایران، انتشارات مرکز بین‌ المللی گفتگوی تمدن‏ها.
9.   سایت شورای‌عالی انقلاب فرهنگی http://sccr.ir
10. سبحانی، جعفر (1382)، حُسن و قبح ذاتی، قم: موسسه امام صادق(ع).
11. سلیمی، محمد (1385)، الگویی برای دست‌یابی به مؤلفه‌های فرهنگی، مجموعه مقالاتِ همایش ملی مهندسی فرهنگ، جلد 5.
12. سلیمی، محمد و سیدرضا صالحی امیری (1394)، «الگویی مطلوب از شاخص‌های سنجش امور فرهنگی در رسانه ملی»، فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد اجتماعی فرهنگی، ش 14.
13. سوزنچی، حسین (1385)، «اصالت فرد، جامعه یا هر‏دو»، فصلنامۀ قبسات، ش 42.
14. شورای عالی انقلاب فرهنگی (25/6/1386)، نظام‌نامۀ فرهنگی کشور، تهران: دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
15. شورای فرهنگ عمومی (1386)، شاخص‌های فرهنگ عمومی، دبیرخانۀ شورای فرهنگ عمومی.
16. صالحی‌امیری، سیدرضا (1385)، مدیریت منازعات قومی در ایران، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک.
17. عمید، حسن (1389)، فرهنگ فارسی عمید، تهران، انتشارات امیر کبیر
18. کمیسیون ملی یونسکو در ایران (1381)، گزارش جهان فرهنگ 2000، تهران: مرکز انتشارات کمیسیون ملی یونسکو در ایران.
19. گیدنز، آنتونی (1374)، جامعه‌شناسی، ترجمه: منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
20. مرعشی، سیدجعفر، وحیده بلیغ و علی غیاث‌آبادی (1385)، تفکر سیستمی و ارزیابی کارآمدی آن، تهران: سازمان مدیریت صنعتی.
21. مریجی، شمس‌الله (1382)، سکولاریسم، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
22. مصباح یزدی، محمدتقی (1368)، جامعه و تاریخ از‏دیدگاه قرآن، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
23. مطهری، مرتضی (بی‌تا)، عدل الهی، قم: صدرا.
24. معین، محمد (1993)، فرهنگ فارسی، تهران، انتشارات امیرکبیر
25. وثوقی، منصور و علی‌اکبر نیک‌خلق (1394)، مبانی جامعه شناسی، تهران: انتشارات خردمند.
26. ویلسون، براین (1374)، فرهنگ و دین، ترجمه: بهاءالدین خرمشاهی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
27. Matthew, Arnold (1963), Culture and Anarchy. Ed. J. Dover Wilson. London. Cambridge University Press.
28. Drapper L. Kouffman (1980), An Introduction to Systems Thinking, P.
29. www.Un.org.ir/pub, Gallery/publications/workshop2/shakhes.doc.
30. Britannica Encyclopedia
31. Webster Encyclopedia
32. http://www.leader.ir/langs/fa/index