بازنگری در خلأهای بینشی اجتماعی زمینه‌‌ساز گرایش به مدعیان دروغین مهدویت

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌‌آموخته سطح 4 حوزه علمیه قم. قم، ایران (نویسنده مسئول).

2 پژوهشگر و کارشناس ارشد، مدیریت برنامه‌ریزی امور فرهنگی، قم، ایران.

چکیده

بررسی مصادیق گرایش به مدعیان و جریان‌های انحرافی مهدویت نشان می‌‌دهد اصناف گوناگون مردم در سطوح تحصیلاتی و طبقات اجتماعی مختلف به جریان‌‌های نوظهور مهدویت گرایش داشتند. واکاوی اجتماعی این پدیده، حاکی از این حقیقت است که جامعه ما از حیث بینشی در حوزه مهدویت دارای خلأهای متعددی است که فرقه‌‌های مدعی با تکیه بر همین خلأها پروژه جذب خود را توسعه می‌‌دهند. با گذر زمان، بر حجم این فرق افزوده می‌‌شود و سطح آمادگی حقیقی جامعه منتظر نیز کاهش پیدا خواهد کرد. با وجود کارهای پراکنده در تبیین خلأهای بینشی در این زمینه، اما ضروری است با نگاهی دقّیق و بازنگرانه این خلأها بازشناسی شوند؛ براین اساس این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی، خلأهای بینشی زمینه‌‌ساز در این گرایش با تکیه بر آیات و روایات بررسی شد و درنهایت نگارنده به این نتیجه رسید که ازجمله خلأهای بینشی گرایش به جریانات انحرافی در عرصه اجتماعی عبارتند از: تقدم عاطفه و احساس مهدوی بر معرفت امام عصر عج، فقدان درک صحیح از شخصیت امام معصوم ع، اولویت‌‌بخشی به ملاقات امام در عوض روحیه مقدمه‌‌سازی، خلأ معنویت و سلوک صحیح در جامعه، خلأهای عاطفی و آرامش‌‌بخشی در سطح جامعه و... . عوامل بیان‌شده نشان می‌‌دهد که جامعه ما از حیث بلوغ بینشی و انگیزشی هنوز نتوانسته در طراز حقیقی جامعه منتظر واقع شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Re-Examination of Social-Perceptual Gaps Leading to Inclination Towards False Mahdavi Claimants

نویسندگان [English]

  • Mostafa Rezaei 1
  • Ali Jamedaran 2
1 Graduate, Level 4, Qom Seminary, Qom, Iran (Corresponding Author).
2 Researcher and M. A in Cultural Affairs Planning Management, Qom, Iran.
چکیده [English]

An examination of the tendencies towards claimants and deviant movements in Mahdism reveals that various social groups, with diverse educational levels and social strata, have been drawn to emerging Mahdism movements. A sociological investigation into this phenomenon uncovers that our society suffers from multiple perceptual gaps concerning Mahdism. These gaps provide a foundation for sects claiming Mahdism to expand their influence. Over time, the proliferation of these sects increases, while the genuine readiness of the awaiting community diminishes. Despite scattered efforts to explain these perceptual gaps, a more precise and critical approach is necessary to identify them systematically. Accordingly, this research employs a descriptive-analytical method to explore the perceptual gaps leading to such tendencies, relying on Quranic verses and traditions. The study concludes that key perceptual gaps include prioritizing emotional and sentimental connections to Mahdism over a true understanding of the Imam of the Age, the lack of a proper perception of the infallible Imam's character, an emphasis on meeting the Imam rather than focusing on preparation, a void of spirituality and proper conduct in society, emotional gaps, and a lack of social tranquility. These factors indicate that our society has yet to achieve the perceptual and motivational maturity required to become a truly awaiting community.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pathology
  • Perceptual Gaps in Mahdism
  • Motivational Gaps in Mahdism
  • Social Gaps
* قرآن کریم
بحرانی، سیدهاشم. (1397). تفسیر البرهان. تهران: تهذیب.
برگر، پیتر و دیگران. (1381). ذهن‌ بی‌خانمان‌ (نوسازی‌ و آگاهی‌) (مترجم:‌ محمد ساوجی). ‏تهران: نی‌.
بصری، احمد بن اسماعیل. (بی‌‌تا). الجواب المنیر. اصدارات انصار. بی‌‌جا.
بصری، احمد بن اسماعیل. (بی‌‌تا). بیان قصة اللقاء. اصدارات انصار. بی‌‌جا.
جلالی، حسین. (1380). درآمدى بر بحث «بینش»، «گرایش»، «کنش» و آثار متقابل آنها. تهران: معرفت.
خامنه‌‌ای، سیدعلی. (1389). بیانات در دیدار طلاب و فضلا و اساتید حوزه علمیه‌‌ قم‌؛ برگرفته از پایگاه استنادی مقام معظم رهبری. B2n.ir/w16185.
خمینی، روح‌الله. (1393). امامت و انسان کامل از دیدگاه امام خمینی&. تهران: مرکز حفظ و نشر آثار امام خمینی&.
رمضانی، خسرو. (1379). روان‌شناسی تربیتی. یاسوج: فاطمیه.
سانتراک، جان. (1385). روان‌شناسی تربیتی. یزد: دانشگاه یزد.
شیخ صدوق، ابن بابویه. (1389). علل الشرایع. قم: بوستان کتاب.
طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1388). المیزان. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
عبدالحسینی، محمد. (1393). رساله سطح سه: آسیب‌‌شناسی مدعیان دروغین مهدویت: انگیزه‌‌ها و اهداف و راهکارهای مقابله با آنان (استاد راهنما: عزالدین رضانژاد، استاد مشاور: رحیم کارگر). قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
عرفان، امیرمحسن. (1389). عوامل پیدایش مدعیان دروغین مهدویت و گرایش مردم به آنان اثر. تهران: اندیشه کهن‌‌پرداز.
العقیلی، ناظم. (بی‌‌تا). الرد الأحسن فی الدفاع عن أحمد الحسن، اصدارات انصار. بی‌‌جا.
کامیاب، مسلم. (1400). بررسی زمینه روان‌‌شناسی مؤثر بر پذیرش ادعای مدعیان دروغین مهدویت در ایران. نشریه انتظار موعود، 21(73)، صص 51-69.
کریمی، یوسف. (1373). روان‌شناسی اجتماعی. تهران: بعثت.
کلینی، محمد بن یعقوب. (1389). کافی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
مجلسی، محمدباقر. (1390). بحارالانوار. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
محقق داماد، مصطفی. (1389). مقومات معنوی سلامت در الهیات اسلامی. تهران: اخلاق پزشکی.
مطهری، مرتضی. (1385). مجموعه آثار. تهران: صدرا.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان. (1413ق). الفصول المختاره. قم: کنگره هزاره شیخ مفید.
نصوری، محمدرضا. (1389). شیوه‌‌ها و شگردهای مدعیان دروغین مهدویت. تهران: اندیشه کهن‌‌پرداز.
نیت، گیج؛ دیوید، برلاینر. (1374). روان‌شناسی تربیتی (مترجمان: غلامرضا خوی‌نژاد و همکاران). مشهد: پاژه.