حمایت اجتماعی از منظر نهج‌البلاغه: یک مطالعه کیفی

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 استاد تمام، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه باقرالعلوم ع.قم. ایران.

2 دکترای جامعه‌شناسی، گروه جامعه‌شناسی پژوهشکده علوم اجتماعی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران (نویسنده مسئول).

3 دکتری مدیریت دولتی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم. ایران.

چکیده

سازوکار اداره جامعه به‌طور مستقیم و غیرمستقیم تحت تأثیر حمایت‌های نهادهای رسمی و غیر رسمی است. ازآنجایی‌که حمایت اجتماعی رابطه‌ای مستقیم با زیرساخت‌های ارزشی دارد، الگوهای رایج مبتنی بر فلسفه‌های مادی نمی‌توانند تبیینی واضح از این مفهوم و ابعاد آن ارائه دهند. پژوهش حاضر با در نظرگرفتن خلا الگوی حمایت اجتماعی مبتنی بر ارزش‌های دینی، به بررسی آموزه‌های نهج‌البلاغه در رابطه با حمایت اجتماعی با روش تحلیل مضمون پرداخت. براساس یافته‌ها حمایت اجتماعی، مفهومی با مصادیق سلبی و ایجابی، دارای ویژگی دوسویه‌بودن و دربردارنده تمام اقشار جامعه و مقوله مرکزی و محوری آن، اعطای حقوق عامه، انواع خدمت‌رسانی و نیکی به دیگران است. حمایت اجتماعی از پنج مؤلفه: حمایت عاطفی، معنوی، ابزاری، اطلاعاتی و شبکه‌ای تشکیل شده است و ادله اهمیت آن عبارتند از: تأخیر در مرگ و افزایش روزی و تداوم حکومت، آمرزش گناهان و بازداری از آتش جهنم. در اجرای حمایت اجتماعی لازم است از شیوه‌های اخلاقی نظیر عدالت و انصاف، شکیبایی، خلوص نیت و پرهیز از تردید، همراهی با خیرخواهی و تعصب‌ورزی استفاده شود. ازجمله موانع تحقق آن می‌توان به نیت پلید و خیانت در امانت اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Social Support from the Perspective of Nahj al-Balagha: A Qualitative Study

نویسندگان [English]

  • Karim Khan-Muhammadi 1
  • Fateme sadat Hosseini 2
  • Hasan Roshan 3
1 Full Professor, Department of Social Sciences, Baqir al-Olum University, Qom, Iran
2 PhD in Sociology, Department Sociology, Research Center for Social Sciences, Research Institute of the Islamic Seminary and University, Qom, Iran (Corresponding Author)
3 PhD in Public Administration, Research Institute of the Islamic Seminary and University, Qom, Iran
چکیده [English]

The mechanism of managing society is directly and indirectly influenced by the support of both formal and informal institutions. Since social support is directly related to value-based infrastructure, prevailing patterns based on materialistic philosophies cannot provide a clear explanation of this concept and its dimensions. This research, considering the lack of a model for social support based on religious values, explores the teachings of Nahj al-Balagha regarding social support using content analysis. According to the findings, social support is a concept with both positive and negative manifestations, characterized by its bidirectional nature and encompassing all segments of society. Its central and core category is the granting of public rights, providing services, and doing good for others. Social support consists of five components: emotional support, spiritual support, instrumental support, informational support, and network support. The reasons for its importance include: delaying death, increasing sustenance, and prolonging governance, as well as forgiveness of sins and protection from the fire of hell. In implementing social support, ethical methods such as justice and fairness, patience, sincerity, avoiding doubt, and acting with goodwill and without partisanship should be employed. Among the obstacles to its realization are malicious intent and betrayal of trust.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Support
  • Imam Ali
  • Nahj al-Balagha
  • Content Analysis

مراجع

* قرآن کریم.
** نهج‌البلاغه (مترجم: محمد دشتی، نرم افزار مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور).
تاج، سمیرا؛ مسعود، غلام‌حسین و شکرچی‌زاده، محسن. (1399). نقش اخلاقی تعاون و حمایت در آموزه‌های اسلام و ارتباط آن با نظریه کنترل اجتماعی جرم. فصلنامه جامعه‌شناسی سیاسی ایران، 3(11)، صص 1295-1312.
حسینی، سیدرضا؛ کاظمی نجف‌آبادی، مصطفی. (1397). مبانی تکافل اجتماعی در اسلام. نشریه معرفت، 27(245)، صص 23-35.
حمیدی‌زاده، علی؛ ظفری، هادی و بابایی، سلمان. (1398). سرمایه‌ی اجتماعی از منظر قرآن؛ مؤلفه‌ها، عوامل، راهبردها. فصلنامه مدیریت سرمایه اجتماعی، 6(2)، صص 168-149.
دورکهیم، امیل. (1383). قواعد روش جامعه‌شناسی (مترجم: کاردان). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
رنگریز، حسن. (1398). طراحی الگوی دولت علوی مبتنی بر آموزه‌های نهج‌البلاغه. دوفصلنامه پژوهشنامه علوی، 10(2)، صص 23-46.
ریاحی، محمد اسماعیل؛ وردی‌نیا، اکبرعلی و پورحسین، سیده‌زینب. (1389). بررسی رابطه بین حمایت اجتماعی و سلامت روان. فصلنامه علمی ـ پژوهشی رفاه اجتماعی، 10(39)، صص 85-121.
شیخی، محمدحسین؛ درودی، مجتبی؛ حسینی تاش، سیدعلی و رضاییان، علی. (1396). مبانی حمایت اجتماعی در اسلام. نشریه اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، 7(16)، صص 37-54.
گاچل، رابرت. جی و دیگران. (1377). زمینه روان‌شناسـی تندرسـتی (مترجم: غلامرضا خوی‌نژاد). تهران: انتشارات آستان قدس رضوی.
میرزایی، علیرضا؛ میرزایی، زهرا. (1394). ماهیت حق بر تامین اجتماعی در اسلام. دوفصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، 4(8)، صص 95-116.
وصالی، سعید؛ محمدیان، امیر. (1393). رفاه از دیدگاه علی بن ابی‌طالب در نهج‌البلاغه. برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 5(20)، صص 69-92.
Adams J. S. (1963). Toward an understanding of inequity. J. Abnorm. Sot. Ps_vchol. 67, 422436.
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), pp. 77–101.
Brown, Christopher J, Webb, Thomas L, Robinson, Mark A and Cotgreave, Rick (2018). Athletes' experiences of social support during their transition out of elite sport: An interpretive phenomenological analysis. Psychology of Sport and Exercise, 36, pp. 71-80.
Cobb, S. (1976). Social support as a moderator of life stress. Psychosomatic Medicine, 38, pp. 300-314.
Cohen S. and Wills T. A. (1985). Stress, social support and the buffering hypothesis. Pswhol. Bull. 98, pp. 310-357.
Cullen, F. T. (1983). Rethinking crime and deviance theory: The emergence of a structuring tradition. Totowa, NJ: Rowman & Allanheld.
Cullen, F. T. (1988). Were Cloward and Ohlin strain theorists? Delinquency and opportunity revisited. Journal of Research in Crime and Delinquency, 25, pp. 214-241.
Cullen, F. T., & Messner, S. F. (2007). The making of criminology revisited: An oral history of Merton’s anomie paradigm. Theoretical Criminology, 11(1), pp. 5-37.
Dawadi, Saraswati. (2020). Thematic Analysis Approach: A Step by Step Guide for ELT Research Practitioners, NELTA Journal, 25 (1-2), pp. 62-71.
Festinger L. (1954). A theory of social comparison. Humon Relor. 1, pp.
117-140.
House, James, S. (1987). Social Support and Social Structure, Sociological Forum, 2(1).
Karkouti, Ibrahim M., Wolsey, Thomas DeVere., & Toprak, Mustafa. (2019). Restoring Hope for Syrian Refugees: Social Support Students Need to Excel at School, International Migration, doi: 10.1111/imig.12642.
King, N. (2004). Template analysis, in G. Symon and C. Cassell (eds.) Essential Guide To Qualitative Methods In Organizational Research, SAGE Publications, London.
Ko, Hsiu-Chia., Wang, Li-Ling., & Xu, Yi-Ting. (2013). Understanding the Different Types of Social Support Offered by Audience to A-List Diary-Like and Informative Bloggers, Cyberpsychol Behav Soc Netw. 2013 Mar; 16(3), pp. 194–199.
Kuhirunyaratn P, Pongpanich S, Somrongthong R, Love EJ, Chapman RS. (2007). Social support among elderly in Khon Kean Province, Thailand. Southeast Asian J Trop Med Public Health, 38, pp. 936–946.
Mabetha, Khuthala., Soepnel, Larske., Klingberg, Sonja., Mabena, Gugulethu., Motlhatlhedi, Molebogeng., Norris, Shane A., and Draper, Catherine, E. (2022). Social Support during pregnancy: A phenomenological exploration of young women’s experiences of support networks on pregnancy care and wellbeing in Soweto, South Africa, Med Rxiv, https://doi.org/10.1101/2022.04.03.22273162.
Maton, Kenneth I. (1989). The Stress-Buffering Role of Spiritual Support: Cross-Sectional and Prospective Investigations, Journal for the Scientific Study of Religion, Vol. 28, No. 3 (Sep., 1989), pp. 310-323.
Merton, R. K. (1938). Social structure and anomie. American Sociological Review, 3, pp. 672-682
Rook, K. S. (1985). The functions of social bonds: perspectives from research on social support. Loneliness and social isolation. In Social Supporr: Theory, Research and Appiicarions (Edited by Sarason I. G. and Sarason B. R.), pp. 243-286. Martinus Nijhoff , Dordrecht.
Sarafino, Edward. P (1998). Health Psychology, Third Edition, New York, John Wiley & Sons.
Sarason, Irwin, G., and Sarason, Barbara, R. (1985). Social Support: Theory, Research and Applications, Martinus Nijhoff Publishers.
Shumaker, S. A. and Brownell, A. (1984). Toward a theory of social support: closing conceptual gaps. J. Sot. Issues 40, pp. 11-36.
Sohail, M. M., Yasin, M. G., & Ahmad, S. (2017). A phenomenological account of social sources, coping effects and relational role of social support in nursing among chronic patients with hepatitis, Journal of Research in Nursing, 23(1),
Stewart, Mirjam, J. (1999). Social support: Diverse theoretical perspectives, Soc Sci. Med. Vol. 28. No. 12. pp. 1275-1282.
Taylor S. E. (1983). Adjustment to threatening events: a theory of cognitive adaptation. Am. PsychoI. 11, pp. 1161-l 173.
Uchino, B. (2004). Social Support and Physical Health: Understanding the Health Consequences of Relationships. New Haven, CT: Yale University Press.
Vaux, Alan. (1988). Social support: Theory, research and intervention, New York, Praeger Publishers.
Wills, T.A. (1985). Supportive functions of interpersonal relationships, In S. Cohen; L. Syme (eds.). Social support and health. Orlando, FL: Academic Press. pp. 61–82.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 03 شهریور 1402
  • تاریخ بازنگری: 09 آذر 1403
  • تاریخ پذیرش: 30 مهر 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار