عوامل تحقّق احساس مطلوب شهروندان نسبت به عدالت کیفری

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران.

چکیده

درک و احساس مناسب از عدالت کیفری نزد شهروندان ازجمله مسائل مهم اجتماعی است که تحقّق آن در گرو فراهم‌آمدن شاخصه‌های عدالت کیفری در فرایندهای جزایی از یک سو و برخورداری جامعه و افراد از زمینه‌های احساسی و شناختی مناسب از سوی دیگر است. استنتاج معیارهای عدالت کیفری مطلوب حاصل سال‌ها تجربه و تأمل است که در رویکردهایی نظیر «رویکرد ترمیمی» انعکاس یافته است. بررسی عوامل و زمینه‌های درک این معیارها از سوی شهروندان از راه یافته‌ها در منابع جامعه‌شناختی و روان‌شناختی و با الهام از متون دینی موضوع این تحقیق است. حاصل این بررسی آن است که در صورت تحقّق عینی معیارهای عدالت کیفری در نظام جزایی، ادراک و احساس مطلوب از عدالت کیفری برای شهروندان تنها زمانی تحقّق می‌یابد که ایشان علاوه بر آگاهی و باور نسبت به معیارهای عدالت کیفری در رشد عاطفی و برخورداری از عدالت اجتماعی دچار آسیب نبوده و در برآورده‌شدن «نیازهای پایه زندگی» خود که به‌ لحاظ رتبی بر «نیاز عدالت» تقدم دارد، دچار مشکل نباشند. این همه در کنار نظم دیوان‌سالاری در نظام اداری کشور و اطلاع‌رسانی دقیق، شفاف و صادقانه از فرایندهای کیفری در نظام قضایی می‌تواند زمینه‌های مناسب برای ادراک و احساس مطلوب شهروندان از عدالت کیفری در جامعه در حال زیست خود را فراهم آورد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Factors for Realization of Ideal Feeling of Citizens toward Criminal Justice

نویسنده [English]

  • hosein diba
Assistant Professor, Islamic Sciences and Culture Academy, Qom, Iran
چکیده [English]

The proper understanding and feeling of criminal justice is one of the important social issues for citizens, which its realization depends on the provision of criminal justice indicators in criminal processes on the one hand, and the society and individuals having appropriate emotional and cognitive backgrounds on the other hand. Deducing the ideal criminal justice criteria is the result of years of experience and reflection, which is reflected in approaches such as "restorative approach". Examining the factors and contexts of citizens' understanding of these criteria through findings in sociological and psychological sources and inspired by religious texts is the subject of this study. The findings of this study suggest that if the criteria of criminal justice are objectively achieved in the penal system, the perception and favorable feeling of criminal justice for the citizens will be achieved only when they, in addition to awareness and believing in the criteria of criminal justice, shouldn't be vulnerable to have emotional growth and enjoyment of social justice and should not have any problems in meeting their "basic needs of life" which are ranked ahead of "needs of justice". All these factors, along with the bureaucratic order in the country's administrative system and accurate, transparent, and honest information about criminal processes in the judicial system, can provide suitable contexts for the citizens' perception and ideal feeling of criminal justice in their current society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Criminal justice
  • citizens
  • perception
  • emotions
1. ابن‌فارس، احمد. (1404ق). معجم مقائیس اللغة (ج4). قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
2. ابن‌منظور، محمد بن مکرم. (1414ق). لسان العرب (ج11، چاپ سوم). بیروت: دار صادر.
3. بریث ویت، جان. (138۵). عدالت ترمیمی (مترجم: مهرداد رایجیان اصلی). مجله تحقیقات حقوقی، ش43، صص 521-570.
4. دشتی، محمد. (1387). ترجمه نهج البلاغه (چاپ پنجم). قم: انتشارات شاکر.
5. شولتز، دوان پی؛ شولتز، سیدنی آلن. (138۵) نظریه‌های شخصیت (مترجم: یحیی سیدمحمدی). تهران: نشر ویرایش.
6. طباطبائی، بهاء الدین. (13۵0). سرمقاله. مجله حقوق امروز، ش26.
7. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1374). تفسیر المیزان (ج2، مترجم: محمدباقر موسوی همدانی). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
8. غلامی، حسین. (1382). عدالت ترمیمی، اصول و روش‌ها. مجله علوم اجتماع، ش4، 
صص 36-۵۵.
9. کاظمی، سیدعلی‌اصغر. (1379). مدیریت سیاسی و خط مشـی دولتـی (چـاپ اول). تهران: دفتـر نشـر فرهنـگ اسلامی.
10. کلینی، محمد بن یعقوب. (1430ق). الکافی (ج2، به اهتمام: محمدحسین درایتی، چاپ اول). قم: مؤسسه علمی - فرهنگی دارالحدیث.
11. نجفی ابرندآبادی، علی حسین. (1382). از عدالت کیفری کلاسیک تا عدالت ترمیمی. مجله الهیات و حقوق، ش9 و 10، صص 3-38.
12. نجفی ابرندآبادی، علی حسین. (1391). درآمدی بر پژوهش در نظام عدالت کیفری: فرصت‌ها و چالش‌ها. ماهنامه قضاوت، ش77، صص 52-54.
13. هزارجریبی، جعفر. (1390). بررسی احساس عدالت اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن. مجله جامعه‌شناسی کاربردی، 22(43)، صص 41-62.
14. هژبرالساداتی، هانیه؛ حبیب‌زاده، محمدجعفر. (1393). عدالت اجتماعی و عدالت کیفری، جدایی یا پیوند. مجله آموزه‌های حقوق کیفری، ش8، صص 25-54.
15. واعظی، احمد. (1383). عدالت اجتماعی و مسائل آن. قبسات، 9(33)، صص 189-207.
16. واعظی، احمد. (1388). نقد و بررسی نظریه‌های عدالت. قم: انتشارات موسسه امام خمینی ره.
17. Jones, R. J. Barry. (2001). Routledge Encyclopedia of International Political Economy, Taylor & Franci.
18. Rawls, John. (1972). A Theory of Justice. Oxford University.
19. Rawls, John. (2007). Justice as Fairness. Harvard University.
20. Rawls, John. (1985). Justice as Fairness: Political not Metaphysical. Philosophy and Public Affairs, Vol. 14, No. 3.
21. Rutherford, Andrew. (2001). Criminal Justice Choices: What Is Criminal Justice for?, London, Institute of Public Policy Research.
22. Weber, Max. (1964). The theory of social and economic organization. New York, The free press.