بازخوانی انتقادی منطق تکوینی علم اجتماعی دورکیم از منظر حکمت متعالیه

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد فلسفۀ علوم اجتماعی، دانشگاه باقرالعلوم ع قم، ایران

2 استادیار دانشگاه باقرالعلوم ع، قم، ایران

چکیده

پایه و بنیان شکل‌گیری علوم مختلف مبتنی بر منطق و روش‌هایی است که چگونگی تجزیه و تحلیل واقعیت‌ها را مشخص می‌سازند؛ از جملۀ آن‌ها منطق تکوینی است که دورکیم در علم اجتماعی خویش مدعی استفاده از آن است. به این معنا که در تحقیق واقعیت‌های اجتماعی لازم است از ساده‌ترین نمود پدیده‌های اجتماعی آغاز کرد تا از این طریق بتوان به انکشاف واقعیت‌های پیچیده در اجزای ساده دست یافت. این امر با نگاه به اصول فلسفی حکمت متعالیه رویکرد متفاوتی را رقم می‌زند. مقالۀ پیش‌رو با استفاده از روش کتابخانه‌ای و به شیوۀ اسنادی در صدد بیان این نکته است که هرچند توجه به منطق تکوینی در حکمت متعالیه موضوعیت دارد، اما نادیده‌گرفتن سایر سطوح معرفتی که نقشی پررنگ در تولید و پیشرفت علم دارند، باعث تقلیل‌گرایی، نسبی‌گرایی و ... می‌شود. در حکمت متعالیه با توجه به همبستگی طولی ادراکات، تنوع روشی، توجه به قصد کنشگران، توجه به اصول عقلی و ارتباط وثیق علم با متافیزیک، ثبات علم و حقیقت‌محوری آن با بازگشت به باورهای پایه تضمین می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Critical Study of Durkheim's Genetic Logic of Social Science from the Perspective of Transcendental Wisdom

نویسندگان [English]

  • sadegh meshkati 1
  • mahdi soltani 2
1 . M. A in Philosophy of Social Sciences, Baqir al-Olum University, Qom, Iran
2 Assistant Professor, Baqir al-Olum University, Qom, Iran
چکیده [English]

The basis and fundamental of the formation of various sciences is based on logic and methods that determine how to analyze realities. One of them is the developmental logic that Durkheim claims to use in his social science. In other words, in the study of social realities, it is necessary to start from the simplest manifestation of social phenomena in order to achieve the development of complex realities in simple components. This brings up a different approach by looking at the philosophical principles of transcendental wisdom (Hikmah). The present paper uses the library method and the documentary method to express the point that although attention to developmental logic is important in transcendental wisdom, ignoring other levels of knowledge that play a significant role in the production and development of science, causes reductionism, relativism etc. In transcendental wisdom, due to the longitudinal correlation of perceptions, methodological diversity, attention to the intention of actors, attention to rational principles and the close connection of science with metaphysics, the stability of science and its truth-centeredness is guaranteed by returning to basic beliefs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Genetic logic
  • social science
  • existential logic
  • transcendental wisdom
  1. * قرآن کریم

    1. آرون، ریمون. (1396). مراحل اساسی سیراندیشه در جامعه‌شناسی (مترجم: باقر پرهام، چاپ دهم). تهران: نشر علمی و فرهنگی.
    2. آزاد ارمکی، تقی. (1393). درس‌گفتارهایی درباره جامعه‌شناسی امیل دورکیم و وبر (چاپ اول). تهران: نشر علم.
    3. امید، مسعود. (1388). مقایسه معرفت‌شناختی کانت و مطهری (چاپ اول). تهران: نشر علم.
    4. پارسانیا، حمید. (1387). رئالیسم انتقادی حکمت صدرایی. فصلنامه علوم سیاسی، 11(42)، صص 9-30.
    5. پارسانیا، حمید. (1392). علم و فلسفه (چاپ ششم). قم: نشر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    6. پارسانیا، حمید. (1395). جهان‌های اجتماعی (چاپ سوم). قم: نشر کتاب فردا.
    7. تامپسن، کنت. (1388). امیل دورکیم (مترجم: مسمی‌پرست، چاپ اول). تهران: نشر نی.
    8. جوادی‌آملی، عبدالله. (1378). معرفت‌شناسی در قرآن (چاپ اول). قم: نشر اسراء.
    9. جوادی‌آملی، عبدالله. (1387الف). منزلت عقل در هندسه معرفت دینی (محقق و تنظیم: احمد واعظی، چاپ سوم). قم: نشر اسراء.
    10. جوادی‌آملی، عبدالله. (1387ب). جامعه در قرآن (تفسیر موضوعی قران کریم) (محقق و تنظیم: مصطفی خلیلی، چاپ اول). قم: نشر اسراء.
    11. جوادی‌آملی، عبدالله. (1379). جامعه در قرآن (تفسیر موضوعی قران کریم). قم: نشر
      اسراء.
    12. دورکیم، امیل. (1382). صور ابتدایی حیات مذهبی (مترجم: نادر سالارزاده امیری). تهران: نشر دانشگاه علامه طباطبایی ره.
    13. دورکیم، امیل. (1383). صور بنیانی حیات دینی (مترجم: باقر پرهام، چاپ اول). تهران:
      نشر مرکز.
    14. دورکیم، امیل. (1385). قواعد روش جامعه‌شناسی (مترجم: علی‌محمد کاردان، چاپ هفتم). تهران: نشر دانشگاه.
    15. دورکیم، امیل. (1396). تقسیم کار اجتماعی (مترجم: باقر پرهام، چاپ هفتم). تهران:
      نشر مرکز.
    16. دورکیم، امیل. (1396). صور بنیانی حیات دینی (مترجم: باقر پرهام، چاپ هفتم). تهران: نشر مرکز.
    17. دورکیم، امیل. (1397). روسو و منتسکیو (مترجمان: اکبری و زمانی‌مقدم، چاپ اول). تهران: انتشارات تیسا.
    18. سالارزاده امیری، نادر. (1388). بررسی تطبیقی روش‌شناسی مارکس و دورکیم در فرایند شناخت، فصلنامه علوم اجتماعی، 16(46)، صص 139-159.
    19. شرف الدین، سیدحسین؛ مدقق، محمدداوود. (1392). روش‌شناسی نظریه اجتماعی دورکیم، مجله معرفت فرهنگی اجتماعی، 5(1)، صص43-70.
    20. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا). (1362). اللمعات المشرقیه فی فنون المنطقیه (مترجم: عبدالمحسن مشکوة‌الدینی. تهران: نشرآگه.
    21. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا). (1384). حکمت متعالیه در اسفار اربعه (مترجم: محمد خواجوی، چاپ سوم). تهران: انتشارات مولی.
    22. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا). (1419ق). الحکمة المتعالیه فی الاسفار العقلیة الاربعه. بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
    23. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1386). اصول فلسفه و روش رئالیسم (چاپ پانزدهم). قم:
      نشر صدرا.
    24. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1388). نهایة الحکمه (مترجم: علی شیروانی، چاپ ششم). قم: بوستان کتاب.
    25. کرایب، یان. (1396). نظریه اجتماعی کلاسیک (مترجم: شهناز مسمی‌پرست). تهران:
      نشر آگه.
    26. کوزر، لیوئیس. (1377). زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی (چاپ هفتم). تهران: انتشارات علمی.
    27. کوشا، غلام حیدر. (1398). هستی‌شناسی اجتماعی، مجموعه مقالات چهارمین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی، چاپ اول). تهران: نشر آفتاب توسعه.
    28. گیبسون، بوریل؛ گارت، مورگان. (1383). نظریه‌های کلان جامعه‌شناختی و تجزیه و تحلیل سازمان: عناصر جامعه‌شناختی حیات سازمانی (مترجم: محمد تقی نوروزی، چاپ اول). تهران: نشر سمت.
    29. گیدنز، آنتونی. (1363). دورکیم (مترجم: یوسف اباذری، چاپ اول). تهران: نشر خوارزمی.
    30. مصباح، محمدتقی. (1384). جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، چاپ پنجم). تهران: نشر سازمان تبلیغات اسلامی.
    31. مطهری، مرتضی. (1386). پاورقی اصول فلسفه و روش رئالیسم (چاپ پانزدهم). قم: نشر صدرا.