سازوکارهای مقابله با شایعه سازمانی با رویکرد اسلامی

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

دانشیار، گروه مدیریت موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره.

چکیده

اطلاعات در سازمان‌ها هنگامی ارزش‌مند است که از صحت و اعتبار برخوردار باشد. شایعه سازمانی، پدیده‌ای است که انتقال اطلاعات مفید در سازمان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اندیشمندان رفتار سازمانی، با کاوش این پدیده در سازمان، راه‌های شکل‌گیری و رشد آن را در سازمان شناسایی کرده و برای مقابله با آن از علم اخلاق بهره گرفته‌اند. در این پژوهش که با روش تحقیق تحلیلی - اجتهادی انجام شده تلاش گردیده که با استفاده از آموزه‌های اسلامی به عوامل شکل‌گیری شایعه و درمان آن پرداخته شود. مطالعه در منابع اسلامی نشان می‌دهد که ظرفیت مناسبی برای مبارزه با شایعه سازمانی وجود دارد. با شناسایی عوامل شکل‌گیری و توجه به سازوکارهای درمان و مقابله با آن می‌‌توان سلامت جابجایی اطلاعات در سازمان را شاهد بود. شفاف‌سازی، دقت در اطلاعات، تحلیل در شنیده‌ها، تربیت اخلاقی کارکنان، فعال‌بودن سیستم بازخور و پرهیز از خوش‌بینی بی‌جا، از مهم‌ترین یافته‌های این پژوهش برای مقابله با شایعه سازمانی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Mechanisms for Combating Organizational Rumors from an Islamic Perspective

نویسنده [English]

  • Mohsen Manteghi
Associate Professor, Department of Management, Imam Khomeini Educational and Research Institute (Corresponding Author)
چکیده [English]

Information in organizations is valuable when it is accurate and reliable. Organizational rumor is a phenomenon that affects the transfer of useful information within the organization. Organizational behavior scholars have explored this phenomenon, identifying the ways in which it forms and grows within organizations, and have utilized ethics to address it. In this research, which employs an analytical-ijtihadi methodology, an effort is made to examine the factors that contribute to the formation of rumors and their remedies using Islamic teachings. Studies in Islamic sources show that there is a suitable capacity for combating organizational rumors. By identifying the factors behind the formation of rumors and focusing on the mechanisms for their treatment and counteraction, the healthy flow of information within the organization can be ensured. The key findings of this study for combating organizational rumors include transparency, accuracy in information, critical analysis of hearsay, the moral education of employees, an active feedback system, and avoiding undue optimism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Organizational rumor
  • Islamic ethics
  • information importance
  • information ambiguity
* قرآن کریم
** نهج البلاغه (مترجم: محمد دشتی).
ابن هشام المعافری، عبدالملک. (1998م). السیره النبویه (سیره ابن هشام) (ج3). بیروت: مکتبه العبیکان.
الآمدی التمیمی، عبدالواحد. (1360). غرر الحکم و درر الکلم (مترجم و شرح: آقاجمال خوانساری). تهران: دانشگاه تهران.
بستان، حسین. (1392). گامی به ‌سوی علم دینی (ج2). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
حر عاملی، محمد بن حسن. (1409ق). وسائل الشیعة (ج8). بیروت: مؤسسة آل‌البیت ع.
حسنی، سیدحمیدرضا؛ علی‌پور، مهدی. (1386). روش‌شناسی اجتهاد و اعتبارسنجی معرفتی آن. فصلنامه حوزه و دانشگاه، 13(50)، صص 9ـ42.
ستوده، هدایت‌الله. (1374). درآمدی بر روان‌شناسی اجتماعی. تهران: انتشارات آوای نور.
غروی نائینی، نهله؛ نیل‌ساز، نصرت و پنبه‌دانه‌زاده، فاطمه. (1391). شایعه در قرآن و روایات و امنیت جامعه. نشریه لسان صدق، ش3، صص 3-21.
فتحعلی‌خانی، محمد؛ رجبی، محمود؛ بستان (نجفی)، حسین و گائینی بستان، ابوالفضل. (1384). گامی به‌ سوی علم دینی (ج1). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
قرائتی، محسن. (1383). تفسیر نور (ج9). تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
کاپفرر، ژان نوئل. (1395). شایعه (مترجم: خداد موقّر). تهران: شیرازه.
کلینی، محمد بن یعقوب. (1372). اصول کافی (ج2 و 8). قم: اسوه.
گٌردن، آل پورت. (1374). روا‌‌ن‌شناسی شایعه (مترجم: ساعد دبستانی). تهران: مرکز تحقیقات و مطالعات و سنجش برنامه‌ای صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
لزگی، علینقی؛ عبادی‌زاده حجت الله و یوسفوند، یعقوب. (1399). مدل‌سازی ریاضی انتشار شایعه با رویکرد دفاعی با نگاه به آیات و روایات. فصلنامه علمی مطالعات بین‌رشته‌ای دانش راهبردی، 10(41)، صص 299-320.
متاجی نیموری، فاطمه؛ جمشیدی، مینا و رضاییان، علی. (1400). ارائه مدلی جهت مدیریت شایعه در دانشگاه آزاد اسلامی. فصلنامه چشم‌انداز مدیریت دولتی، ش3، صص 15-31.
مجلسی، محمدتقی. (1412ق). بحارالانوار (ج2، 72 و 75). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
مطهری، مرتضی. (1381). آشنایی با علوم اسلامی. قم: صدرا.
مقیمی، سیدمحمد؛ غفاری رحمان. (1395). اخلاق در دولت: آگزیوماتیزه‌کردن اخلاق در سازمان‌های دولتی. فصلنامه پژوهش‌های مدیریت عمومی، ش33، صص 35-59.
منتظر القائم، اصغر. (1388). تاریخ امامت (چاپ هفتم). قم: نشر معارف.
منطقی، محسن. (1397). کاوشی در روش اجتهادی و کاربست آن در مدیریت اسلامی. فصلنامه چشم‌انداز مدیریت دولتی، 9(35)، صص 139ـ157.
DiFonzo, Nicholas, Bordia, P., & Rosnow, R. L. (1994). Reining in Rumors. Organizational Dynamics, 23, pp. 47-62.
DiFonzo, Nicholas. (2016). Rumor in Organizational Contexts https://www. researchgate.net/publication/285965800, Advances in Theory & Methodology in Social & Organizational Psychology, November 2016.
Du Brin, Andrew J. (2019). Fundamentals of Organizational Behavior, Academic Media Solutions, the United States of America.
Goldsmith, D. J., & Baxter, L. A. (1996). Constituting relationships in talk: A taxonomy of speech events in social and personal relationships. Human Communication flesearch, 23, pp. 87-114.
Griffin, Ricky W., Jean M. Philips, & Stanley M. Gully. (2019). Organizational Behavior‏:‏ Managing People and Organizations, Cengage Customer & Sales Support, Boston, USA. 
Hellriegel, Don & Slocum, John W. (2010). Organizational Behavior. Cengage Learning, Mason, usa.
Hiebert, Murray & Klatt, Bruce, (2001). The Encyclopedia of Leadership a Practical Guide to Popular Leadership Theories and Techniques. McGraw-Hill, New York. 
Hirschhorn, L. “Managing Rumors,” in L. Hirschhorn (ed.). Cutting Back (San Francisco: Jossey-Bass, 1983), pp. 54–56. With permission. 
Roethlisberger, F. J., & Dickson, W. J. (1943). Management and the worker. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Wagner, John A., Hollenbeck, John R. (2010). Organizational Behavior. Routledge, New York.
Kurland, Nancy B. (2000). Passing The Word: Toward A Model of Gossip and Power in The Workplace, Acad & my of Manageme Tit Review, Vol. 25, No. 2. pp. 428-438.
Noon, M., & Delbridge, R. (1993). News from behind my hand: Gossip in organizations. Organization Studies, 14, pp. 23-36.
Burt, R. S., & Knez, M. (1996). Trust and third-party gossip, Trust in organizations: pp. 68-89. Thousand Oaks, CA: Sage.