شکل‌گیری جوامع بشری براساس اصل استخدام و حل تعارضات آن از دیدگاه علامه طباطبائی ره

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه معارف اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه علامه طباطبائی&، تهران، ایران (نویسنده مسئول).

2 استاد، گروه فلسفه و کلام، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

3 دانشجوی دکتری، فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه امام صادق ع پردیس خواهران، تهران، ایران.

چکیده

کیفیت تشکیل جوامع مدنی و برقراری نظم و عدالت، موضوعی است که از دیرباز مورد توجه فلاسفه قرار گرفته است. در این راستا حل تعارضات و تزاحمات برخاسته از خصلت استخدام‌گری بشر و طبع منفعت‌جوی وی امری بسیار مهم می‌باشد. پژوهش حاضر با روش تحلیلی-توصیفی و از طریق رجوع به آثار علامه و شارحان ایشان با هدف بررسی اصل فلسفی استخدام و تاثیر آن در کیفیت پیدایش جوامع و حل تعارضات حاصل از آن انجام شده است. طبق یافته‌های پژوهش، علامه، انسان را طبیعتاً استخدام‌گر و فطرتاً مدنی می‌داند. بدین‌معنا، که انسان با توجه به بعد طبیعی و جسمانی خویش درپی منفعت‌طلبی از همه موجودات، حتی همنوعان خویش می‌باشد؛ گرچه با نظر به ساحت فطری، انسان موجودی عدالت‌پذیر و ظلم ستیز است، ولی تا زمانی که تنها به جنبه مادی و طبیعی خویش نظر داشته باشد، موجبات اختلاف و دشمنی را برای خود و دیگران فراهم می‌کند. از دیدگاه علامه، خداوند با ارسال پیامبران فطرت خفته انسان‌ها را بیدار ساخته و طبع استخدام‌گر آنها را به تعادل می‌رساند؛ بنابراین آنچه به‌عنوان دین در اختیار بشر قرار می‌گیرد، قابلیت برطرف‌کردن اختلافات بشری را داشته و زمینه سعادت دنیوی و اخروی انسان را فراهم می‌کند. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Formation of Human Societies Based on the Principle of Employment and Resolving Its Conflicts from the Viewpoint of Allameh Tabatabaei

نویسندگان [English]

  • جواد غلامرضائی 1
  • reza akbarin 2
  • zeinab soltani 3
1 Assistant Professor, Department of Islamic Studies, Faculty of Theology and Islamic Studies, Allameh Tabatabaei University, Tehran, Iran (corresponding author
2 . Professor, Department of Philosophy and Theology, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
3 PhD student, Islamic philosophy and theology, Imam Sadegh University, Women Campus, Tehran, Iran
چکیده [English]

The quality of forming civil societies and establishing order and justice is a subject that has been the focus of philosophers for a long time. In this regard, it is very important to solve conflicts and disagreements arising from the character of human employment and his profit-seeking nature. The current research has been done with an analytical-descriptive method and by referring to the works of Allameh and his commentators with the aim of examining the philosophical principle of employment and its effect on the quality of the emergence of societies and solving conflicts resulting from it. The findings of the research suggest that, Allameh considers humans to be employers by nature and civilized by nature. In this sense, according to his natural and physical aspect, human is seeking benefit from all beings, even his own kind; Although by nature, human is a being who accepts justice and fights against oppression, but as long as he only considers his material and natural aspect, he creates causes of conflict and enmity for himself and others. From Allameh's perspective, Allah awakens the sleeping nature of humans by sending prophets and balances their employment nature. Therefore, what is provided to human as religion has the ability to resolve human differences and provides the context for human happiness in this world and the hereafter.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The principle of employment
  • the emergence of societies
  • collective life
  • social conflicts
  • religion
  • Allameh Tabatabaei
  1. * قرآن مجید

    1. جوادی آملی، عبدالله. (1386). شریعت در آیینه معرفت. قم: اسراء.
    2. جوادی آملی، عبدالله. (1387). فطرت در قرآن (چاپ پنجم). قم: اسراء.
    3. جوادی آملی، عبدالله. (1388). شمس‌الوحی تبریزی، سیره علمی علامه طباطبایی ره (گردآورنده: علیرضاروغنی موفق). قم: اسراء.
    4. جوادی آملی، عبدالله. (1389). تسنیم (ج10). تهران: اسراء.
    5. شجاعی، حسین؛ موسوی‌فر، سیدمحمدتقی. (1393). ابعاد و آثار جامعه‌شناختی نظریه استخدام علامه طباطبایی در تشکیل اجتماع. مجله بلاغ مبین، 5 (38)، صص 8-31.
    6. شمس، مرادعلی. (1384). با علامه در المیزان (ج1، چاپ اول). قم: اسوه.
    7. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1364). اصول فلسفه و روش رئالیسم (ج2، چاپ دوم). قم: صدرا.
    8. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1381). وحی یا شعور مرموز. مقدمه و پاورقی ناصر مکارم شیرازی. قم: دارالفکر.
    9. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1386). ترجمه تفسیر المیزان (ج1، 2، 4، 9 و 16، مترجم: سید محمدباقر موسوی همدانی، چاپ پنجم). قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    10. طباطبایی، سید محمد حسین. (1387). تعالیم اسلام (مصحح: هادى خسروشاهی، چاپ دوم). قم: موسسه بوستان کتاب‏ .
    11. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1388). انسان از آغاز تا انجام. قم: موسسه بوستان کتاب.
    12. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1390). روابط اجتماعی در اسلام (مترجم: محمدجواد حجتی کرمانی، به کوشش: سیدهادی خسروشاهی، ج2). قم: موسسه بوستان کتاب.
    13. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1394). مجموعه رسائل (ج1، مصحح: هادى خسروشاهی، چاپ سوم). قم: موسسه بوستان کتاب‏ .
    14. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن (ج1، 2 و 4). بیروت: اعلمی.
    15. مطهری، مرتضی. (1376). مجموعه آثار (ج13). تهران: صدرا.
    16. نصیری، منصور. (1381). نگاهی به دیدگاه علامه طباطبایی درباره اسلام و اجتماع. مجله رواق اندیشه، (14)، صص 35-52.
    17. نوروزی، علیرضا؛ عابدی، منیره. (1391). مبانی تشکیل جامعه از منظر علامه طباطبایی و دلالت‌های آن. مجله حکمت اسراء، (12)16، صص 10-33.