امکان‌‌سنجی دستیابی به تمدن نوین اسلامی (با تأکید بر دیدگاه آیت‌‌الله العظمی صافی‌‌گلپایگانی ره)

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌‌آموخته سطح 4 حوزه علمیه قم. قم، ایران (نویسنده مسئول).

2 استاد تمام گروه سیاست پژوهشکده نظام‌‌های اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. قم، ایران

چکیده

تمدن نوین اسلامی مجموعه افکار، عقاید، علوم، هنرها و صنایع است که با الهام از آموزه‌‌های دینی مسلمانان پدید خواهد آمد. این تمدن متکفل شکوفایی زندگی انسان در همه عرصه‌‌های دنیوی و اخروی است؛ چراکه انسان موجودی تک‌‌ساحتی نیست و مرکب از ابعادی وجودی مادی و معنوی است و از آنجاکه این تمدن رسالت به فعلیت‌رساندن جمله استعدادهای بشری را بر دوش دارد، این شکوفایی فرابُعدی از مسئولیت‌‌های اساسی آن خواهد بود اما پرسش اساسی آن است که چنین تمدنی که منتسب به اسلام است، آیا امکان وقوعی دارد یا سخن نظریه‌‌پردازان دینی تنها حول بایدهای ذهنی چنین تمدنی است؟ امروزه با فقدان پژوهش کافی در ساحت‌‌های کاربردی دین، جامعه ما به نگاهی تقلیل‌‌گرایانه در مورد کارکردهای دین رسیده است. این ضرورت اقتضا کرده با توجه اینکه آیت‌‌الله صافی‌‌گلپایگانی، علاوه بر بحث مبانی و فقه، رویکردی آینده‌‌نگرانه ناظر به مهدویت دارد، می‌توان مباحث ایشان را ناظر به تمدن‌‌نگاری اسلامی ارزیابی کرد؛ از‌این‌رو در این اثر با روشی توصیفی - تحلیلی به امکان‌‌سنجی دستیابی به تمدن نوین اسلامی با تکیه بر اندیشه آیت‌‌الله صافی‌‌گلپایگانی پرداخته شود و نگارنده بدین نتیجه برسد که مطابق با اندیشه آیت‌‌الله صافی‌‌گلپایگانی ضروری است جامعه منتظر به وضع موجود اکتفا نکند و پیوسته در تکاپوی ساختن آینده‌‌ای بهتر باشد. این آینده‌‌سازی باید با تکیه بر ظرفیت‌‌های دینی باشد تا مسلمین به امت‌‌سازی کلان دست یابند و از مسیر تقابل با تمدن غربی به شکوفایی در طراز دین در عرصه دین و دنیا برسند. این ادبیات بینشی حاکی از امکان دستیابی به تمدن نوین اسلامی در دوره کنونی در مسیر شکل‌‌گیری مدینه ظهور است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Feasibility of Achieving a Modern Islamic Civilization (With an Emphasis on the Perspective of Grand Ayatollah Safi Golpaygani)

نویسندگان [English]

  • Mostafa Rezaei 1
  • Sajad Izdehi 2
1 Graduate level 4 of the Islamic Seminary in Qom, Qom, Iran
2 ...Professor, Faculty of Political Science of Research Center for Islamic Systems, Islamic Culture and Thought Research Institute, Qom, Iran
چکیده [English]

The modern Islamic civilization encompasses a collection of ideas, beliefs, sciences, arts, and industries inspired by the teachings of Muslims. This civilization is responsible for the flourishing of human life in both worldly and spiritual domains. Recognizing that humans are multidimensional beings composed of material and spiritual dimensions, this civilization aims to actualize the full potential of human capabilities. However, the fundamental question remains: Can such a civilization, attributed to Islam, actually come into existence, or is it merely a theoretical construct of religious thinkers? Today, due to the lack of sufficient research in the practical realms of religion, our society has adopted a reductionist view of the functions of religion. In light of these circumstances, it is necessary to evaluate the Islamic civilization's prospects by considering the thoughts of Ayatollah Safi Golpaygani, who, in addition to discussing foundations and jurisprudence, has a forward-looking approach to the concept of the advent of the Mahdi. Therefore, this work aims to explore the feasibility of achieving a modern Islamic civilization through a descriptive-analytical method, relying on the ideas of Ayatollah Safi Golpaygani. The author concludes that, according to Ayatollah Safi Golpaygani's perspective, it is essential for society not to settle for the existing state but continuously strive to build a better future. This future-building process must draw upon religious capacities to enable Muslims to achieve a comprehensive transformation and progress from confrontation with Western civilization to flourishing within the framework of religion in both the religious and worldly realms. This visionary literature indicates the possibility of attaining a modern Islamic civilization in the present era on the path towards the establishment of the anticipated Medina.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Civilization-building
  • modern Islamic civilization
  • introduction to the advent
  • Ayatollah Safi-Golpaygani
  1. * قرآن کریم

    1. بهمنی، محمدرضا. (1393). تمدن نوین اسلامی در اندیشه آیت‌‌الله خامنه‌‌ای. نشریه نقدونظر، 19(74)، صص 198-237.
    2. جان‌‌احمدی، فاطمه. (1399). تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی. تهران: معارف.
    3. جمالی، مصطفی. (1401). مهندسی تمدن اسلامی از نگاه حکیم تمدن (آیت‌‌الله خامنه‌‌ای). مجله پژوهش‌‌های تمدن نوین اسلامی، 2(3)، صص 11-32.
    4. خامنه‌ای، سیدعلی. (23/7/1391). بیانات در دیدار جوانان استان خراسان شمالی. برگرفته از دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای. ir/e68214
    5. خامنه‌ای، سیدعلی. (22/11/1397). بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی. برگرفته از دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای. ir/a87526
    6. رجبی، علی‌‌اصغر. (1398). تمدن نوین اسلامی؛ چالش‌‌ها و راهبردها. قم: نشر معارف.
    7. ژان پل، سارتر. (1381). اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر. تهران: نیلوفر.
    8. صافی‌‌گلپایگانی، لطف‌‌الله. (1383). معارف دین. قم: مرکز تنظیم و نشر آثار حضرت آیت‌‌الله صافی‌‌گلپایگانی ره.
    9. صافی‌‌گلپایگانی، لطف‌‌الله. (1390). اشک و عبرت. قم: مرکز تنظیم و نشر آثار حضرت آیت‌‌الله صافی‌‌گلپایگانی ره.
    10. صافی‌‌گلپایگانی، لطف‌‌الله. (1392). حدیث بیداری. قم: مرکز تنظیم و نشر آثار حضرت آیت‌‌الله صافی‌‌گلپایگانی ره.
    11. صافی‌‌گلپایگانی، لطف‌‌الله. (1393). سلسله مباحث امامت و ولایت. قم: مرکز تنظیم و نشر آثار حضرت آیت‌‌الله صافی‌‌گلپایگانی ره.
    12. صافی‌‌گلپایگانی، لطف‌‌الله. (1394). نوید امن و امان. قم: مرکز تنظیم و نشر آثار حضرت آیت‌‌الله صافی‌‌گلپایگانی ره.
    13. غلامی، رضا. (1396). فلسفه تمدن نوین اسلامی. تهران: سوره مهر.
    14. کلینی، محمد بن یعقوب. (1387). کافی. قم: جامعه مدرسین.
    15. مالرب، میشل. (1381). انسان و ادیان. تهران: نشر نی.
    16. مجلسی، محمدباقر. (1386). بحارالانوار. قم: جامعه مدرسین.
    17. مفید، محمد بن محمد. (1389). امالی. قم: جمکران.
    18. نائیچ، علیرضا؛ پیری، محمدرضا. (1401). نقش منابع معرفتی در تمدن نوین اسلامی. مجله مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، 5(9)، صص 161-190.
    19. نصر، سیدحسین. (1386). معرفت جاودان. تهران: مهر نیوشا.
    20. نیچه، فردریش. (1381). فراسوی نیک و بد. تهران: نیک‌‌فرجام.
    21. هیک، جان. (1390). فلسفه دین. تهران: الهدی.
    22. یر، دمپی. (1384). تاریخ علم (مترجم: عبدالحسین آزرنگ). تهران: سمت.