جهانی‌سازی قرآن‌بنیان؛ چشم‌اندازی مطلوب در مقایسه با جهانی‌سازی غربی

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم، ایران

چکیده

جهانی‌سازی قرآنی به معنای گسترش مفاهیم، معارف و احکام عام و جاودانه‌ای است که به‌عنوان سلسله‌ای از برنامه‌ها و قوانین دقیقِ منطبق با فطرت، هدایت کلی بشریت با محوریت توحید را با نگاه جامع به همۀ جنبه‌های انسان و هستی مدنظر دارد. باورمندی به حقیقت غایی دین و دلالت‌های منطقی معنویت‌گرایی و خردورزی وحیانی در روابط اجتماعی از پایه‌های اساسی این جهانی‌سازی است. آموزه‌های قرآنی به‌خاطر ارجاع به کلیتی منسجم و اصلی واحد که نگرش توحیدی و یکپارچه به جهان هستی دارد، قابلیت‌ زیادی را برای این روند ایجاد کرده است. سازوکارهایی که قرآن برای شمولیت ارزش‌های الهی و انسانی خود ارائه داده، با توجه به مبانی و اصولی بنیادین، با آنچه در جهانی‌شدن در ادبیات امروزی مدنظر می‌باشد از زاویۀ جهان‌بینی، انطباق با فطرت، توجه به ابعاد فردی و اجتماعی و ... دارای تفاوتی عمیق است. این نوشتار در تلاش است با اتکا به روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی، ضمن توجه و استفاده از آیات و تفاسیر به تبیین نگاه فراگیر قرآنی در مقایسه با مفاهیم معادل امروزی آن بپردازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Qur'an-based Globalization; A Desired Vision Compared to Western Globalization

نویسنده [English]

  • Sayyid Hossain Fakhr Zare
Assistant Professor of the Institute of Islamic Culture and Thought, Qom, Iran
چکیده [English]

Qur'anic globalization means the expansion of general and eternal concepts, teachings, and rules, which, as a series of precise programs and laws in accordance with nature, considers the general guidance of humanity centered on monotheism with a comprehensive view of all aspects of man and the universe. The belief in the ultimate truth of religion and the logical arguments of spiritualism and revelatory rationality in social relations are the foundations of this globalization. The Qur'anic teachings have created a great deal of potential for this process by referring to coherent and unique principles that has a monotheistic and integrated view of the universe. The mechanisms provided by the Qur'an for the inclusion of its divine and human values, according to the basic principles, are profoundly different from what is considered in globalization in today's literature in terms of worldview, adaptation to nature, attention to individual and social dimensions, etc. This paper seeks to explain the comprehensive view of the Qur'an in comparison with its today's equivalent concepts, relying on the descriptive-analytical method, while using and paying attention to verses and interpretations of the Qur'an.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Globalization
  • united community
  • Qur'anic globalization
  1. * قرآن کریم

    * نهج‌البلاغه

    1. آلوسی، سید محمود. (1415ق)، روح‌المعانى فى تفسیرالقرآن العظیم (ج11). بیروت: دارالکتب العلمیه.
    2. ابن‌عاشور، محمدبن طاهر. (بی‌تا). التحریر و التنویر (ج19 و 26). بیروت: نشر مؤسسة التاریخ.
    3. ابن‌کثیر، اسماعیل‌ابن عمر. (1419ق). تفسیر‌القرآن العظیم (ج5). بیروت: دار الکتب ‌العلمیة.
    4. ادگار، اندرو؛ سجویک، پیتر و همکاران. (1388). مفاهیم کلیدی در نظریۀ فرهنگی (مترجم: ناصرالدین‌علی تقویان). تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
    5. ایازی. سید محمدعلی. (1380). جامعیت قرآن. قم: انتشارات کتاب مبین.
    6. بوکای، موریس. (1364). مقایسه‌ای میان تورات، انجیل، قرآن و علم (مترجم: ذبیح‌الله دبیر). تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    7. بیضاوی، عبدالله ‌بن ‌عمر. (1418ق). أنوار التنزیل و أسرار التأویل (ج4). بیروت: دار احیاء التراث ‌العربی.
    8. تامپسون، جان. ب. (1380). رسانه‏ها و مدرنیته، نظریۀ اجتماعى رسانه‏ها (مترجم: مسعود اوحدى) تهران: نشر سروش.
    9. جوادی‌ آملی، عبدالله. (1381). تفسیر موضوعی قرآن (ج1). قم: نشر اسراء.
    10. جوادی‌آملی، عبدالله. (1379). جامعه در قرآن. قم: نشر اسراء.
    11. جوادی‌آملی، عبدالله. (1381). فلسفۀ حقوق بشر. قم: نشر اسراء.
    12. ذهبی، محمدحسین. (بی‌تا). التفسیر و المفسرون بحث تفصیلی عن نشأة التفسیر (ج2). بیروت: دار احیاء التراث ‌العربی.
    13. رابرتسون، رونالد. (1380). جهانى‌شدن، تئورى‏هاى اجتماعى و فرهنگ جهانى (مترجم: کمال پولادى). تهران: نشر ثالث.
    14. رازی، ابوالفتح حسین ‌بن ‌علی. (1408ق). روض ‌الجنان و روح ‌الجنان فی ‌تفسیر ‌القرآن. مشهد: آستان قدس رضوی.
    15. راغب اصفهانی (1383). مفردات الفاظ ‌القرآن الکریم (به کوشش: صفوان‌ عدنان داودی). قم: انتشارات ذوی‌القربی.
    16. رفیعى، محمدحسین. (1381). آن سوى جهانى‌سازى. تهران: ناشر صمدیه.
    17. زحیلی، وهبة بن مصطفی. (1418ق). تفسیر المنیر فی ‌العقیدة و الشریعة (ج10). بیروت‌ـ‌دمشق: دار الفکر المعاصر.
    18. زرکشی، محمد بن بهادر. (1428ق). البرهان فی‌ علوم‌ القرآن (ج2). بیروت: دار المعرفة.
    19. سارتر، ژان‌‌پل. (1376). اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر (مترجم: مصطفی رحیمی). تهران: نیلوفر.
    20. سروش، عبدالکریم. (1371). عقل و آزادی. مجله کیان، شماره(5)، صص 13-25.
    21. سروش‌، عبدالکریم. (1375). فربه‌تر از ایدئولوژی. تهران: مؤسسۀ فرهنگی صراط.
    22. سعیدی‌روشن، محمدباقر. (1383). تحلیل زبان قرآن و روش‌شناسی‌ فهم آن. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
    23. سوئیزى، پل؛ مگ‌داف، هری؛ اریگی، جیووانی و امین، سمیر. (1381). جهانی‌شدن با کدام هدف (مترجم: تاصر زرافشان). تهران: آگاه.
    24. سید قطب، ‌بن ابراهیم شاذلی. (1412ق). فی‌ ظلال ‌القرآن (ج4،3 و 5). بیروت‌ـ ‌قاهره: دار الشروق.
    25. سیوطی، جلال‌الدین عبدالرحمان. (1407ق). مختصر ‌الاتقان (اختصار و تعلیق: صلاح‌الدین ارقه‌دان). بیروت: دارالنفائس.
    26. سیوطی، عبدالرحمن‌ بن ابی‌بکر. (1421ق). الاتقان‌ فی علوم القرآن (ج4). بیروت: دار الکتاب ‌العربی.
    27. شاطبی، ابواسحاق. (بی‌تا). الموافقات فی اصول ‌الشریعة (ج2). بیروت: دارالمعرفة.
    28. شعراوی، محمد متولی. (بی‌تا). تفسیر الشعراوی. قاهره: نشر اخبار ‌الیوم، قطاع‌الثقافة.
    29. طباطبایی، سید محمدحسین (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن (ج2، 4، 5، 11، 12، 14، 16، 17، 18، 19 و 20). قم: نشر مؤسسة النشر الاسلامی.
    30. طبرسی، فضل ‌بن‌ حسن. (1372). مجمع‌البیان (ج6). تهران: نشر ناصرخسرو.
    31. طبری، ابوجعفر محمد بن جریر. (1412ق). جامع ‌البیان فی ‌تفسیر القرآن. بیروت: دار المعرفة.
    32. طوسی، محمد بن حسن. (بی‌تا). التبیان فی‌ تفسیر القرآن (تحقیق احمد قصیرعاملی، ج4، 7 و 8). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    33. عبدالتواب، رمضان. (1367). مباحثی در فقه ‌اللغة. (مترجم: سید رضا شیخی). مشهد: آستان قدس ‌رضوی.
    34. عروسی حویزی، عبدعلی ‌بن جمعه. (1415ق). تفسیر نورالثقلین. قم: انتشارات اسماعیلیان.
    35. غزالی، اﺑﻮ ﺣﺎﻣﺪ محمد ﺑﻦ محمد. (بی‌تا). جواهر القرآن و درره. بیروت: دار الکتب ‌العملیة.
    36. ‌‌غلیون، برهان و ‌امین، سمیر. (1422ق). ثقافة العولمة و عولمة الثقافة. بیروت: دارالفکر.
    37. فخررازی، محمد بن ‌عمر. (1420ق). تفسیر مفاتیح‌ الغیب (ج12 و 26). بیروت: دار ‌احیاء التراث ‌العربی.
    38. فضل‌الله، سید محمدحسین. (1419ق). تفسیر من وحی ‌القرآن (ج5، 14، 18 و 19). بیروت: دار الملاک للطباعة والنشر.
    39. فیض‌کاشانی، ملامحسن. (1415ق). تفسیر الصافی. تهران: انتشارات الصدر.
    40. فیض‌کاشانی، ملامحسن. (1418ق). الاصفی فی ‌تفسیر القرآن (ج2). قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
    41. قرطبی، محمد بن احمد. (1364). الجامع‌ لاحکام‌ القرآن (ج9). تهران: انتشارات ناصرخسرو.
    42. قمی مشهدی، محمد بن محمدرضا. (1368). تفسیر کنز ‌الدقایق و بحر الغرائب (ج10). تهران: انتشارات ارشاد اسلامی.
    43. قمى، على بن ابراهیم. (1363). تفسیر القمی‏. قم: دار الکتاب.
    44. کاپلستون، فردریک. (1384). تاریخ فلسفه (مترجم: عبدالحسین آذرنگ و سید محمود یوسف‌ثانی). تهران: سروش.
    45. کوزر، لوئیس. (1388). زندگی و اندیشۀ بزرگان جامعه‌شناسی (مترجم: محسن ثلاثی). تهران: انتشارات علمی.
    46. کومسا. (1378). جهانى‌شدن و منطقه‏گرایى و تأثیر آن بر کشورهاى در حال توسعه. (مترجم: اسماعیل مردانى گیوى) مجله اطلاعات سیاسى اقتصادى، (شماره 148 ـ 147)، صص 182-189.
    47. گیدنز، آنتونی. (1380). پیامدهای مدرنیت (مترجم: محسن‌ ثلاثی). تهران: نشر مرکز.
    48. مدرسی، سید محمدتقی. (1419ق). من ‌هدی القرآن. تهران: دار محبی ‌الحسین.
    49. مراغی، احمد بن مصطفی. (بی‌تا). تفسیرالمراغی (ج17). بیروت: دار احیاء ‌التراث‌ العربی.
    50. مصباح یزدی، محمدتقی. (1378). آموزش فلسفه. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
    51. مصباح‌یزدی، محمدتقی. (1388). جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن. تهران: شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
    52. مطهری، مرتضی. (1420ق). بررسی اجمالی مبانی اقتصاد اسلامی. تهران: حکمت.
    53. معتمدنژاد، کاظم. (1371). مطالعات انتقادى در وسایل ارتباط جمعى. فصلنامه رسانه(9)، صص 14-25.
    54. معرفت، محمدهادی. (1428ق). تلخیص ‌التمهید (ج2). قم: موسسة النشر الاسلامی، جامعۀ مدرسین قم.
    55. مغنیه، محمدجواد. (1424ق). تفسیر الکاشف (ج4 و 5). تهران: دار الکتب ‌الاسلامیة.
    56. مکارم شیرازی، ناصر. (1374). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب‌ الاسلامیة.
    57. مک‌کین لای، رابرت و لیتل، ریچارد. (1380). امنیت جهانی، رویکردها و نظریه‌ها (مترجم: اصغر افتخاری). تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
    58. مک‌کین، آردى؛ لیتل، آر. ریچارد. (1380). امنیت جهانى؛ رویکردها و نظریه‏ها (مترجم: اصغر افتخارى). تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
    59. نجفی سبزواری، محمد بن حبیب‌الله. (1419ق). ارشاد الاذهان فی‌ تفسیر القرآن (ج1). بیروت: دار التعارف‌ للمطبوعات.
    60. نش‌، کیت. (1380). جامعه‌شناسی سیاسی معاصر، جهانی‌شدن، سیاست، قدرت (مترجم: محمدتقی دلفروز). انتشارات کویر.
    61. واترز، مالکوم. (1379). جهانى‌شدن (مترجم: اسماعیل مردانى گیوى و سیاوش مریدى) تهران: نشر سازمان مدیریت صنعتى.
    62. هادوی تهرانی، مهدی. (1377). مبانی کلامی اجتهاد در برداشت از قرآن کریم. قم: مؤسسۀ فرهنگی خانۀ خرد.
    63. Esposito, John, L. & Michel Watson. Religion and Global Order. Cardiff, University of Wales press, 2000.
    64. A. R. A dictionary of philosophy, routledge. Newyork, 1996.