بسترها و پیامدهای فرهنگی پیدایشِ «داعشِ خشونت‌گرا»

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف اسلامی و مدرس مدعو گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، البرز، ایران

2 دانشجوی دکتری دوره هفتم مدیریت راهبردی فرهنگی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و مدرس دانشگاه‌های افسری ارتش

چکیده

هدف مقاله بررسی زمینه‌های فرهنگی برآمدن داعش به شکل خشونت‌گرای آن و البته مهم‌تر، پیامدهایی است که رویکردهای خشونت‌گرای داعش در بسترهای فرهنگی منطقه برجای گذاشته و در آینده می‌تواند موجبات آسیب‌های گسترده‌‌ی فرهنگی و غیرفرهنگی را فراهم آورد. پرسش ناظر بر هدف عبارت است از اینکه به‌لحاظ فرهنگی چرا جریانی افراط‌گرا به نام «داعش خشونت‌گرا» در منطقه شکل گرفته و پیامدهای فرهنگی اقدامات این جریان در منطقه چه می‌باشد؟ این تحقیق به‌لحاظ نوع، کاربردی و به‌لحاظ رویکرد، کیفی بوده که با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و اسنادی با روش تحلیل «نشانه‌شناختی» انجام شده است. نشانه‌های موجود که در قالب دال‌های مختلف، قابل اشاره و گردآوری است، نشان می‌دهد زمینه‌های فرهنگی گوناگونی؛ همچون فرهنگ سیاسی و ارزش‌های فرهنگی و مانند آن در منطقه وجود دارند که به صورت هم‌افزا عمل کرده و پیدایش گروهی چون داعش را سبب می‌شوند که نمی‌تواند جز خشونت‌گرایی، رویکرد دیگری در پیش گرفته و مبنای رفتار خود قرار دهد. در این بررسی، پیامدهای اقدامات خشونت‌بار داعش، مهم‌تر دانسته شده؛ چراکه آینده‌ی منطقه و حتی جهان را به مخاطره می‌اندازد. به‌نظر می‌رسد چرخه‌ی خشونت، به‌معنی کاربست خشونت برای مقابله با خشونت در آینده‌ی منطقه ظهور و فعالیت بیشتری داشته، حرکت‌ها و جریان‌های دیگری که برآیند و پی‌آیندِ فعالیت‌های خشونت‌بار داعش هستند، فعال شده و خشونت به‌عنوان خصلتی فرهنگی در منطقه تقویت شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Cultural Contexts and Consequences of the Emergence of "Violent ISIL"

نویسندگان [English]

  • hamid reza mohammadi 1
  • mahdi mazinani 2
1 Assistant Professor of Islamic Education Department and Invited Lecturer, Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Faculty of Theology, Karaj Branch, Islamic Azad University, Alborz, Iran
2 PhD student in the seventh year of strategic strategic management of the University and the Higher Institute of National Defense and lecturer in military officer universities
چکیده [English]

The paper aims to examine the cultural contexts of emergence of ISIL in its violent way and most importantly, the consequences that which has been left by the violent approaches of ISIL in the cultural arenas of the region which in the future can provide extended cultural and non-cultural harms. The question related to the aim of the paper is" why an extremist current called violent ISIL has been formed culturally in the region and what are the cultural consequences of actions of this current in the region?" This study is practical in terms of type, and qualitative in terms of approach, which has been conducted using library sources and documents by "semiotic" analysis method. Existing signs that can be pointed out and collected in different forms indicate a variety of cultural backgrounds such as political culture and cultural values and the like in the region that have acted synergistically and they give rise to a group like ISIL that can take no other approach and behavioral base than violence. In this study, the consequences of ISIL's violent actions are considered more important since it endangers the future of the region and even the world. The cycle of violence, that is, the use of violence to counter violence seems to have become more active in the region in the future, other movements and currents that are the result of ISIL's violent activities are activated, and violence is strengthened as a cultural trait in the region

کلیدواژه‌ها [English]

  • Culture
  • Cultural Violence
  • Culture of Violence
  • Cultural Change
  • Violent ISIL
  1. ابراهیم‌نژاد، محمد. (1393). دولت اسلامی عراق و شام (ویراستار علمی: مهدی فرمانیان). قم: دارالاعلام لمدرسه اهل‌البیت^.
  2. ارشدی، علی‌یار؛ ملکی، وحید و سعیدی روشن، حمیده. (1392). خشونت از منظر جرم‌شناسی؛ عوامل گرایش و راه‌کارهای مقابله با آن. نشریه کارآگاه، 6(22)، صص 146-169.
  3. امینیان، بهادر؛ زمانی، سیدحسام‌الدین. (1395). چارچوبی نظری برای تحلیل رفتار گروه داعش. فصلنامه تحقیقات سیاسی بین المللی، (21)، صص 1-24.
  4. بارون، رابرت؛ بیرن، دان و برنکامب، نایلا. (1389). روان‌شناسی اجتماعی (مترجم: یوسف کریمی). تهران: نشر روان.
  5. برک، پیتر. (1389). تاریخ فرهنگی چیست؟ (مترجم: نعمت‌الله فاضلی و مرتضی قلیچ). تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام.
  6. بصیری، محمدعلی؛ سالدورگر، الهه. (1396). بررسی علل و عوامل شکل‌گیری داعش. فصلنامه سیاست، 47(3)، صص 553-570.
  7. بیتس، دانیل؛ پلاگ، فرد. (1375). انسان‌شناسی فرهنگی (مترجم: محسن ثلاثی). تهران: نشر علمی.
  8. جمشیدی، محمدحسین؛ محسنی، سجاد. (1397). تبیین چرایی انتخاب کشورهای هدف از سوی داعش و آینده پیشروی آن. فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، 7(3)، صص 1-22.
  9. حاتمی، محمدرضا. (1396). تأثیر داعش بر ژئوپلیتیک و ناسیونالیسم دینی خاورمیانه. مجله جستارهای سیاسی معاصر، 8(4)، صص 65-81.
  10. دکمجیان، هرایر. (1383). جنبش‌های اسلامی معاصر در جهان عرب (مترجم: حمید احمدی). تهران: نشر کیهان.
  11. سمیعی اصفهانی، علیرضا؛ شریف‌یلمه، ایمان. (1395). واکاوی ریشه‌های شکل‌گیری داعش در سوریه و عراق. فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، 5(2)، صص 161-187.
  12. شیرودی، مرتضی. (1394). مدل راهبردی (SWOT) در تحلیل بحران رفتار سیاسی داعش، جمهوری اسلامی ایران و راه‌های برون‌رفت. نشریه پژوهش در سیاست اسلامی، 3(8)، صص 81-106.
  13. صادقی، علی؛ میرشکاران، یحیی. (1397). تحلیل زمینه‌های جغرافیایی و اجتماعی شکل‌گیری و گسترش بنیادگرایی اسلامی؛ مطالعه موردی: جریان تکفیری داعش. فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی، (34)، صص 18-37.
  14. عالم، عبدالرحمان. (1373). بنیادهای علم سیاست. تهران: نشر نی.
  15. فیروزآبادی، سیدحسن. (1393). تکفیری‌های داعش را بشناسیم. تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.
  16. کسرایی، محمدسالار؛ داوری‌مقدم، سعیده. (1394). برآمدن داعش در خاورمیانه: تحلیل جامعه‌شناختانه. فصلنامه روابط خارجی، (25)، صص 191-216.
  17. لسانی، سیدحسام الدین؛ نقی‌زاده، یلدا. (1398). بررسی قواعد حاکم بر تخریب میراث فرهنگی در مخاصمات مسلحانه بین المللی با تأکید بر عملکرد داعش. نشریه مطالعات حقوق عمومی، 49(3)، صص 981-1002.
  18. محمدپور، احمد. (1392). ضد روش تحقیق کیفی. تهران: نشر جامعه‌شناسان.
  19. محمدیان، علی؛ ترابی، قاسم. (1394). بسترها و عوامل در شکل‌گیری گروهک تروریستی داعش. مجله سیاست دفاعی، 23(1)، صص 232-260.
  20. مرادپورگیلده، مسعود. (1394). نشانه‌شناسی داعش و معانی آن. برگرفته از: https://b2n.ir/b02681
  21. نجات، سیدعلی. (1394). کالبدشکافی داعش. تهران: ابرار معاصر.
  22. نجف‌زاده، مهدی؛ جمالی، جواد. (1398). نشانه‌شناسی عملیات انتحاری در گروه‌های تکفیری اسلامی (مطالعه موردی: داعش در عراق). مطالعات ملی، 20(77)، صص 127-147.
  23. چرا رنگ پرچم داعش سیاه است؟ (1393). برگرفته از: http://www.akharinnews.com.
  24. Galtung, Johan. (1990). Cultural Violence. Journal of Peace Researc, pp. 291-305.
  25. Holschuh، (2014). On Violence as a Social Construct: An Experimental Design. Undergraduate Research Journal for the Human Sciences. http://www. kon.org/urc/urc_research_journal13.html.