تأملی بر سیره اجتماعی امام زمان(علیه السلام) در مواجهه با اهل کتاب

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران.

چکیده

سیره و روش زندگی معصومان(علیهم السلام) و نوع تعامل و معاشرت آنان با افراد و گروه‌های مختلف برای همه مسلمانان به‌خصوص شیعیان مهم و قابل توجه است. بر اساس آموزه‌های اسلامی، سامان‌بخشی زندگی مسلمانان اعم از فردی و اجتماعی، و دینی و دنیایی در گرو تبعیت و پیروی‌کردن از سیره و روش معصومان است. الگوگیری و تأسی به زندگی معصومان(علیهم السلام)  به‌خصوص امام زمان(علیه السلام)   که دوران غیبت، دوران امامت و ولایت ایشان است، متفرع بر شناخت زندگی و نوع تعامل و معاشرت آنان با اقشار مختلف مردم و مذاهب و فرهنگ‌های گوناگون است. این تحقیق که تحقیقی کیفی است در جمع‌آوری اطلاعات به شیوه اسنادی و کتابخانه‌ای و داده‌پردازی اطلاعات به روش توصیفی و تحلیلی عمل کرده و به دنبال شناخت زندگی امام زمان(علیه السلام)  در دوران ظهور و حکومت جهانی و نوع تعامل و برخورد ایشان با گروه‌ها و افراد مختلف در فرهنگ‌ها و باورهای متنوع نظیر باورمندی به ادیان یهودیت و مسیحیت است تا زمینه الگوگیری شیعیان و منتظران واقعی امام زمان(علیه السلام)  ، جهت فرهنگ‌سازی و اجرای آن متناسب با الزامات عصر غیبت در فضای حکومت اسلامی به سرپرستی ولی فقیه فراهم شود. در این راستا اندیشمندان اسلامی بر اساس داده‌های قرآنی، روایی و عقلی نوع تعامل و برخورد امام زمان(علیه السلام)   با اهل کتاب در دو مقطع ظهور و حکومت جهانی را در قالب نگرش سه‌گانه مطرح کرده‌اند: «نگرش مدارایی و تعاملی مطلق»، «نگرش قهری و حذفی مطلق» و «نگرش تلفیقی و تفصیلی» که درواقع تلفیقی از نگرش اول و دوم، یعنی مدارا و تعامل در عصر ظهور، و قهر و حذف در عصر حکومت جهانی است که نظریه مختار براساس نگرش سوم شکل گرفته است و نوشتار حاضر با ارائه دلایل عقلی و نقلی به تفسیر و توجیه این مدعا می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

تأملی بر سیره اجتماعی امام زمان(ع) در کیفیت برخورد با اهل کتاب

نویسنده [English]

  • Hossein Elahinejad
Associate professor, Islamic Sciences and Culture Academy, Qom, Iran.
چکیده [English]

Based on Quranic, intellectual and narrative data with descriptive and analytical style, Imam Zaman (AS)'s treatment of the People of the Book can be justified with three views. 1- Absolute tolerance attitude; In this view, Imam al-Zaman (as) treats the People of the Book equally in the two stages of "emergence" and "world government", and the People of the Book, as citizens of the Mahdavi world system, live a peaceful life alongside Muslims. have. 2- Absolute coercive attitude; In this view, Imam al-Zaman (as) after giving knowledge and comprehensive guidance that provides the basis for further guidance of the People of the Book, with a few people who have a spirit of stubbornness and prejudice and did not accept the guidance of the Imam and still insist on stubbornness They do, it has a coercive approach, and this coercive approach is absolute and does not belong to a specific time, and includes both the time of emergence and world rule. 3- Integrated attitude (tolerance and coercion); In this view, Imam al-Zaman (as) does not follow the same procedure in dealing with the People of the Book for the two periods of "emergence" and "world government"

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Mahdi (AS)
  • Social Life of Imam Mahdi (as)
  • Jews
  • Christians
  • People of the Book
  • Opponents of Imam Mahdi (AS)
  1. * قرآن کریم.

    * نهج البلاغه. (1381). ترجمه محمد دشتی (چاپ شانزدهم). قم: موسسه انتشارات میراث ماندگار.

    1. ابن منظور، محمد ابن مکرم. (1416ق). لسان العرب. بیروت: داراحیاء التراث العربى.
    2. انصاری، محمدعلی. (1420ق). الموسوعة الفقهیة المیسرة. قم: مجمع الفکر اسلامی.
    3. بخاری، محمد. (1378ق). صحیح البخاری. مصر: نشر الشعب.
    4. بستانی، فواد افرام. (1357). فرهنگ ابجدی. (چاپ دوم). تهران: انتشارات اسلامی.
    5. جصّاص، احمد بن علی. (1428ق). الفصول فی الاصول. کویت: چاپ عجیل جاسم نشمی.
    6. حرعاملی، محمد. (1416ق). وسائل الشیعه. (چاپ سوم). قم: موسسه آل البیت×.
    7. حسینی دشتی، سیدمصطفی. (1369). معارف و معاریف. تهران: مؤسسه فرهنگی آرایه.
    8. خطابی، حمد بن محمد. (1402ق). غریب الحدیث. دمشق: چاپ عبدالکریم ابراهیم عزباوی.
    9. دائرة‌ المعارف قرآن کریم. (1382). (چاپ دوم). قم: مرکز فرهنگ‌ و معارف‌ قرآن‌ دفتر تبلیغات اسلامی حوزه‌ علمیه‌ قم.
    10. دوست‌محمدی، هادی. (1380). مقدمه‌ای بر سیره در تاریخ. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. شماره(1)، صص 421-444.
    11. زبیدی، محمد مرتضی. (1414ق). تاج العروس (محقق: علی شیری). بیروت: دارالفکر.
    12. شهر آشوب، محمد. (بی‌تا). متشابه القرآن و مختلفه. قم: انتشارات بیدار.
    13. صدر، محمد. (1384). تاریخ پس از ظهور (تاریخ ما بعد الظهور) (مترجم: سجادی‌پور). تهران: موعود عصر.
    14. صدوق، محمد. (1395ق). کمال الدین و تمام النعمه (چاپ دوم). تهران: اسلامیه.
    15. طباطبائی، سیدمحمدحسین. (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: منشورات مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
    16. طبری، محمد. (1413ق). دلائل الامامه. قم: انتشارات رضی.
    17. طریحی، فخرالدین. (1375). مجمع البحرین. تهران: انتشارات مرتضی.
    18. طوسی، محمد. (1376). العدة فی اصول الفقه. قم: چاپ انصاری قمی.
    19. طوسی، محمد. (1407ق). تهذیب الاحکام. (چاپ چهارم). تهران: دار الکتب الاسلامیه.
    20. طوسی، محمد. (1409ق). التبیان. بیروت: مکتب الاعلام الاسلامی.
    21. عیاشی، محمد. (1380ق). تفسیر عیاشی. تهران: چاپخانه علمیه.
    22. کلینی، محمد. (1363). اصول کافی (چاپ پنجم). تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    23. مصباح یزدی، محمدتقی. (1381). آموزش عقاید (چاپ هشتم). تهران: انتشارات امیرکبیر.
    24. مطهری. مرتضی. (1379). مجموعه آثار. تهران: صدرا.
    25. مقری قیومی، احمد. (1405ق). المصباح المنیر. قم: دارالهجره.
    26. مکارم شیرازی، ناصر. (1371). تفسیر نمونه. (چاپ دهم). تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    27. نعمانی، محمد. (1379). غیبت نعمانی. تهران: نشر صدوق.
    28. واعظ‌زاده خراسانی، محمد. (1416ق). السیرة و السنة و مصدرهما. رساله التقریب. شماره(10)، صص 32-45.