مسجد و پیشگیری از طلاق و کاهش آسیب‌های اجتماعی ناشی از آن

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 هیإت علمی

2 معاون پژوهش مدیریت حوزه علمیه خواهران استان مرکزی

چکیده

مسجد، علاوه بر کارکرد اصلی خود که طبق نصوص دینی، عبادت‌‌گاه مسلمانان بوده، کارکردهای دیگری ازجمله: ایجاد زمینه‌‌های همبستگی و مددکاری اجتماعی، تأثیر بر خُرده‌نظام فرهنگی جامعه، تولید و استمراربخشیدن فرهنگ منتزع از متون و منابع دینی می‌‌تواند داشته باشد. یکی از کارکردهای مهم مسجد می‌‌تواند تنظیم، اصلاح و بهبود روابط اجتماعی و نیز روابط بین همسران ‌‌باشد؛ روابطی که گاه به سبب بروز ناسازگاری‌‌ها به اختلافات عمیق تبدیل شده و به گسست خانواده منجر می‌‌شوند و انواعی از آسیب‌‌ها در سطوح متفاوت خرد و کلان را در پی دارد. مقاله حاضر درصدد پاسخ‌گویی به این پرسش است که «مسجد چگونه می‌‌تواند در کنترل آسیب‌‌های اجتماعی ناشی از طلاق مؤثر باشد؟» این مقاله با روش کیفی و تحلیل آیات، روایات و نیز سیره معصومین^ به تبیین مسئله پرداخته است. نتایج نشان می‌دهد، مسجد با استفاده از ظرفیت‌‌ها و توسعه کارکردهای خود؛ به‌ویژه در امور مربوط به خانواده، می‌‌تواند زمینه‌‌ ایجاد آگاهی‌‌های اولیه را برای پیشگیری از بروز منازعات و برنامه‌‌ریزی در برخی مداخلات پیش از ازدواج فراهم کرده، مهارت‌‌های حل مسئله را به زوجین آموزش داده و در صورت بروز ناسازگاری‌‌ها، با ارائه مشاوره‌‌های تخصصی، تحمل آن‌‌ها را بالا برده و باعث حل اختلافات‌شان گردد. و در نهایت، در صورت بروز طلاق، با زمینه‌‌سازی و انجام برخی حمایت‌‌ها و اقدامات عملی از زوجین و فرزندان و همچنین با بسترسازی برای ازدواج مجدد، آسیب‌‌های اجتماعی این پدیده را کاهش دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Mosques and Prevention of Divorce, and Reduction of Social Harms Resulting from It

نویسندگان [English]

  • Fazel Hesami 1
  • Mansooreh Gholami 2
2 اراک، خیابان آیت الله کاشانی، نبش کوچه صادق کد پستی 3813773717
چکیده [English]

In addition to its main role, which according to religious texts is the place of worship of Muslims, the mosque can have other roles such as creating grounds for solidarity and social work, influencing the cultural micro-system of society, producing and perpetuating culture abstracted from religious texts and sources. One of the important roles of the mosque can be to regulate, reform, and improve social relationships as well as the relationships between spouses. Relationships that sometimes turn into deep conflicts due to incompatibilities, lead to family breakup, and then followed by a variety of harms at different micro and macro levels. The current paper seeks to answer the question, "How can a mosque be effective in controlling the social harms of divorce?" This paper explains the issue with a qualitative method and analysis of verses of the Qur'an, narrations and lifestyle of the Fourteen Infallibles. The findings show that, through using its capacities and developing its functions, especially in matters related to family, the mosque can provide the basis for initial awareness to prevent conflicts, and plan in some interventions before the marriage. The mosque can also teach problem-solving skills to couples, and in case of incompatibilities, by providing expert advice, increase their tolerance and resolve their conflicts. Finally, in case of divorce, the mosque can reduce the social harms of this phenomenon by providing the context and carrying out some support and practical actions for the couple and children, as well as laying the groundwork for remarriage.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social harms
  • divorce prevention
  • social role of mosque
  • mosques center
* قرآن کریم
* نهج البلاغه
1. ابن أبی‌جمهور، محمد بن زین الدین. (1405ق). عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة. قم: دار سیدالشهداء للنشر.
2. ابن بابویه، محمد بن على. (1362). الخصال. قم: دفتر انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
3. ابن‌بابویه، محمد بن على. (1413ق). من لا یحضره الفقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
4. ابن جوزى، ابوالفرج عبدالرحمن بن علی. (1412ق). المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک. بیروت: دارالکتب العلمیة.
5. ابن حنبل، احمد بن محمد. (1416ق). مسند الإمام أحمد بن حنبل. بیروت: چاپ مؤسسة الرسالة.
6. ابن سعد، ابوعبدالله محمد. (1410ق). الطبقات الکبرى (محقق: محمد عبد القادر عطا). بیروت: دارالکتب العلمیة.
7. ابن شعبه حرانى، حسن بن على. (1363). تحف العقول. قم: موسسه نشر اسلامی.
8. ابن کثیر أبو الفداء اسماعیل بن عمر بن کثیر الدمشقى. (1407ق). البدایة و النهایة. بیروت: دارالفکر.
9. ابن‏عاشور، محمدطاهر. (1420ق). تفسیر التحریر و التنویر المعروف بتفسیر ابن عاشور. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
10. البلاذرى، أحمد بن یحیى بن ‌جابر. (1417ق). کتاب جمل من انساب الأشراف (ط الأولى.). بیروت: دار الفکر.
11. تمیمى آمدى، عبد الواحد بن ‌محمد. (1366). تصنیف غررالحکم و دررالکلم. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
12. حسامی، فاضل. (1392). مدیریت خانواده. در: دانشنامه فاطمی (ج5). تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. صص 459-467.
13. حلّى، فخر المحققین، محمد بن حسن بن یوسف اسدب. (1387). إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
14. رابرتسون، یان. (1377). درآمدی بر جامعه (مترجم: حسین بهروان). مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی مشهد.
15. راوندى قطب الدین سعید بن هبة الله. (1405ق). فقه القرآن فى شرح آیات الأحکام. قم: کتابخانه آیة الله العظمى مرعشى نجفى ره.
16. صدرالاشرافى، مسعود؛ خنکدار طارسى، معصومه؛ شمخانى، اژدر؛ و یوسفى افراشته، مجید. (1391). آسیب‌شناسى طلاق (علل و عوامل) و راهکارهاى پیشگیرى از آن. نشریه مهندسی فرهنگی، 7(73 و 74)، صص 26-53.
17. صدیق اورعی، غلامرضا، فرزانه، احمد؛ باقری، مهدیه؛ و محمدی، سیده شیوا. (1396). مبانی جامعه‌شناسی. تهران: انتشارات سمت.
18. طباطبایى، سیدمحمدحسین. (1417ق). ‏المیزان فی تفسیر القرآن‏. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏.
19. طبرسى، فضل بن حسن. (1372). مجمع البیان فى تفسیر القرآن. تهران: انتشارات ناصر خسرو.
20. طبرى، محمد بن جریر. (1412ق). جامع البیان فى تفسیر القرآن (چاپ اول). بیروت:‏ دارالإحیاء التراث العربی.
21. طوسى، محمد بن حسن. (بی تا). التبیان فی تفسیر القرآن.‏ بیروت‏: دارالإحیاء التراث العربی‏.
22. عاملى، زین الدین بن على. (1413ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام (چاپ اول). قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
23. عاملى، کرکى، على بن حسین (محقق ثانى). (1414ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد (چاپ دوم). قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
24. الحمیرى المعافرى، عبد الملک بن هشام. (بی‌تا). السیرة النبویة (محقق: مصطفى السقا و ابراهیم الأبیارى و عبدالحفیظ شلبى). بیروت: دارالمعرفة.
25. فیض کاشانى، محمدمحسن. (1406ق). الوافی. اصفهان: انتشارات کتابخانه امیرالمومنین (ع).
26. قمى، على بن ابراهیم. (1404ق). تفسیر القمی (چاپ سوم). قم: دارالکتاب.
27. کلینى، ابو جعفر، محمد بن یعقوب. (1407ق). الکافی (چاپ چهارم). تهران: دارالکتب الإسلامیة.
28. المتقی الهندی، علاءالدین علی بن حسام الدین. (1409ق).کنز العمال. بیروت: مؤسسة الرسالة.
29. مفید، محمد بن محمد. (1413ق). الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد (چاپ اول). قم: کنگره شیخ مفید.
30. النیشابوری، مسلم بن حجاج. (1412ق). صحیح مسلم (چاپ اول). قاهره: دارالحدیث.
31. نبویان، سیدمحمود. (1389). تلازم حق و تکلیف. فصلنامه آئین حکمت، 2(4)،
صص 155-179.