بنیان‌های فرهنگ‌‌شناختی سبک‌زندگی از منظر قرآن کریم

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه بین‌المللی علوم انسانی جامعة المصطفی

چکیده

مفهوم سبک ‌زندگی در تمدن غربی به این دلیل که اغلب در چارچوب نوعی مصرف‌گرایی سطحی نمود یافته، به ابتذال کشیده شده است. سبک ‌زندگی در این تلقی، نوعی زندگی مسرفانه، پر زرق و برق و تجملی را تداعی می‌کند که عمدتا بر منطق چشم و همچشمی در مصرف کالا و مد استوار است. اما سبک‌زندگی در تلقی قرآنی اشاره به واقعیت بنیادینی دارد که همه مفاهیم، تعاریف، دیدگاه‌ها و روایت‌های معطوف به فرهنگ و تمدن از آن سرچشمه می‌گیرند. سبک‌زندگی در حقیقت محتوا و روح عینیت‌یافته فرهنگ و تمدن به‌شمار می‌رود. از این رو، «واقعیت اعلا» یا «بخش حقیقی و نرم افزاری تمدن»، در حقیقت جامع‌ترین و سنجیده‌ترین بیانی است که اهمیت کانونی این واقعیت را در حیات انسانی به وضوح منعکس می‌کند. در این نوشتار مبانی فرهنگ‌شناختی سبک‌زندگی از منظر قرآن با استفاده از روش تحلیلی استنباطی مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجه به‌دست آمده حاکی از آن است که از نگاه قرآن کریم، سبک‌زندگی طیب در جامعه‌ای امکان تحقق و وقوع دارد که الگوها و هنجارهای رفتاری آن از نظام فرهنگی متعالی و رشدیافته ریشه گرفته باشند. از نظر قرآن، نظام فرهنگی متعالی حق‌مدار، حکیمانه، مبتنی بر فطرت، دارای بنیادهای ثابت، سودمند و سازواره و منسجم است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Culture Foundations of Lifestyle from the Perspective of the Holy Quran

نویسنده [English]

  • Hassan Yousefzadeh
چکیده [English]

The concept of lifestyle in Western civilization has been vulgarized because it is often shown in the framework of a kind of superficial consumerism. Lifestyle in this sense is associated with a kind of extravagant, glamorous, and luxurious life, which is mainly based on the logic of "keeping up with Joneses" in the consumption of goods and fashion. However, lifestyle in the Qur'anic viewpoint refers to the fundamental fact from which all concepts, definitions, viewpoints and narratives focused on culture and civilization originate. In fact, lifestyle is considered as the objectified content and spirit of culture and civilization. Therefore, the "supreme reality" or "real and software part of civilization" is in fact the most comprehensive and prudent expression that clearly reflects the importance of this reality in human life. In this paper, the cultural foundations of lifestyle from the perspective of the Qur'an have been examined using inferential analytical methods. The findings suggest that according to the Holy Quran, a pure lifestyle can be realized in a society whose patterns and behavioral norms are rooted in a transcendent and developed cultural system. According to the Qur'an, the transcendent cultural system, which is right-based, wise, nature-based, has fixed, useful, coherent and harmonious foundations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Quran
  • foundations
  • lifestyle
  • nature
  • culture
  • culture studies
* قرآن کریم.
1. اکتستین دنیل؛ و روی کرن. (1389). ارزیابی و درمان سبک ‌زندگی (مترجمان: حمید علیزاده و دیگران). اهواز: رسش.
2. امزیان، محمد. (1389). روش تحقیق در علوم اجتماعی از اثبات‌‌گرایی تا هنجارگرایی (مترجم: عبدالقادر سواری). تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
3. باکاک، رابرت. (1381). مصرف (مترجم: خسرو صبری دشتی). تهران: نشر و پژوهش شیرازه.
4. بوردیو، پی‌یر. (1391). تمایز (مترجم: حسن چاوشیان، چاپ دوم). تهران: نشر ثالث.
5. پارسانیا، حمید. (1384). نسبت مفهوم عقل در آیات و روایات با عقل در فرهنگ و تاریخ اسلام، علوم قرآن و تفسیر معارج، 1(1)، صص 83-112.
6. تامین، ملوین ماروین. (1385). جامعه‌شناسی قشربندی و نابرابرهای اجتماعی (مترجم: عبدالحسین نیک‌گهر، چاپ چهارم). تهران: توتیا.
7. جوادی آملی، عبدالله. (1383). ولایت فقیه. (چاپ چهارم). قم: انتشارات اسراء.
8. جوادی آملی، عبدالله. (1386). سرچشمه اندیشه (ج1، چاپ سوم). قم: انتشارات اسرا.
9. جوادی آملی، عبدالله. (1395). تسنیم. قم: انتشارات اسراء.
10. رشاد، علی‌اکبر. (1383). فلسفه دین. تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
11. رشاد، علی‌اکبر. (1392). سبک‌زندگی اسلامی و معانی قریب الافق با آن. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
12. رشاد، علی‌‌اکبر. (بی‌تا). مبانی فرهنگی الگوی پیشرفت اسلامی‌ایرانی. بازیابی شده در: http://rashad.ir/?p=1234
13. ذکایی، محمدسعید. (1381). خرده‌فرهنگ، سبک ‌زندگی و هویت. رشد آموزش علوم اجتماعی، (20و21)، صص 20-27.
14. زیمل، گئورگ. (1380). تضاد فرهنگ مدرن (مترجم: هاله لاجوردی)، ارغنون، (18)، صص 225-246.
15. فاضلی، محمد. (1382). مصرف و سبک ‌زندگی. قم: صبح صادق.
16. طباطبایی، سید‌محمد‌حسین. (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: جامعه مدرسین.
17. کوزر، لوئیس. (1382). زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی (مترجم: محسن ثلاثی). تهران: علمی.
18. کنولاخ، هوبرت. (1390). مبانی جامعه‌شناسی معرفت (مترجم: کرامت‌الله راسخ). تهران: نشر نی.
19. کوش، دنی. (1381). مفهوم فرهنگ در علوم اجتماعی (مترجم: فریدون وحیدا). تهران: سروش.
20. گیدنز، آنتونی. (1378). تجدد و تشخص: جامعه و هویت شخصی در عصر جدید (مترجم: ناصر موفقیان). تهران: نشر نی.
21. گیدنز، آنتونی. (‌1379). جامعه‌شناسی (مترجم: منوچهر صبوری، چاپ ششم). تهران:
نشر نی.
22. لاندین، رابرت ویلیام. (1392). نظریه‌‌ها و نظام‌‌های روان‌شناسی (مترجم: یحی سیدمحمدی). تهران: ویرایش.
23. مهدوی‌کنی، محمدسعید. (1386). مفهوم سبک ‌زندگی و گستره آن در علوم اجتماعی، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، 1(1)، صص 199-230.
24. مهدوی کنی، محمدسعید. (1390). دین و سبک ‌زندگی. تهران: دانشگاه امام صادق(علیه السلام).
25. وبر، ماکس. (1384). دین قدرت و جامعه (مترجم: احمد تدین). تهران: سمت.
26. مطهری، مرتضی. (1377). مجموعه آثار (ج‏3 و 13). تهران: صدرا.
27. مطهری؛ مرتضی. (1396). اسلام و نیازهای زمان (ج1، چاپ چهل و پنجم). تهران: صدرا.
28. مکارم شیرازى، ناصر. (1374). تفسیر نمونه (ج3 و 10). ‏تهران: ‏دار الکتب الإسلامیة.
29. هرگنهان، بی. آر. (1389). تاریخ روان‌شناسی (مترجم: یحیی سیدمحمدی). تهران: ارسباران.