رویکرد مسأله‌محوری در علم اجتماعی دینی

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه جامعه‌شناسی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، قم، ایران

چکیده

در علوم انسانی اسلامی و به‌طور خاص در علم اجتماعی دینی رویکردهای مختلفی مطرح شده است. رویکرد مسأله‌محوری که در ذیل رویکرد عام‌تر استنباطی قرار می‌گیرد، از حدود یک قرن و نیم پیش عملاً مورد توجه بوده است اما درباره آن مباحث نظری مستقل و جدی صورت نگرفته است. این مقاله با بهره‌گیری از روش تحلیلی منطقی و در مواردی نیز با استفاده از فراتحلیل آثاری که در ذیل این رویکرد می‌گنجد، به دنبال معرفی و تبیین بیشتر این رویکرد است. نتایج نشان می‌دهد این رویکرد عمل‌گرا که به دنبال فهم و حل مسائل اجتماعی عینی یا نظری موجود در جامعه اسلامی است، می‌تواند با بهره‌گیری از شیوه عام استنطاق در فهم متون دینی و از طریق توسعه روش‌های متدوال مطرح در علوم دینی، فضای جدیدی را در علم اجتماعی دینی بگشاید و عجالتاً بخشی از نیازهای مطرح را برطرف سازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Problem-Based Approach in Religious Social Science

نویسنده [English]

  • Qolamreza Parhizkar
Assistant professor at Imam Khomeini Educational and Research Institute, department of sociology
چکیده [English]

Different approaches have been proposed in Islamic humanities and
especially in religious social science. The problem-based approach, which
follows the more general inferential approach, has been considered for
about a century and a half, but no serious, independent theoretical
discussions have been made about it. The current paper seeks to
introduce and explain this approach using a rational analytical method
and in some cases by the meta-analysis of the works which is related to
this approach. The findings suggest that this pragmatic approach, which
seeks to understand the objective or theoretical social problems existing
in Islamic society, can create a new space in social science by using the
general method of speech in understanding religious texts and by
developing conventional methods in religious sciences and then quickly
meet some of the needs that have been posed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Humanities
  • religious social science
  • problem-based approach
  • purpose
  • problem
  • method
  • inquiry
1.    صحیفه سجادیه.
2.    ابراهیمی‌پور، قاسم (1393)، «علوم انسانی اسلامی، تیپ‌بندی رویکردها و بررسی راه‌حل‌ها با تأکید بر جامعه‌شناسی»، در: پژوهشنامه علوم انسانی اسلامی، س1، ش2، ص21-49.
3.    باقری، خسرو (1387)، هویت علم دینی، نگاهی معرفت‌شناختی به نسبت دین و با علوم انسانی، چ2، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات.
4.    پارسانیا، حمید (1389)، حدیث پیمانه، پژوهشی در انقلاب اسلامی، قم: دفتر نشر معارف.
5.    ثبوت، علی‌اکبر (1372)، «نگاهی به تفسیر سرسیداحمدخان»، در نامه فرهنگ، س3، ش1، ص74-87.
6.    صدر، سیدمحمدباقر (بی‌تا)، سنت‌های تاریخی در قرآن، ترجمه: سیدجمال موسوی، تهران: انتشارت روزبه.
7.    فرامرز قراملکی، احد (1388)، روش‌شناسی مطالعات دینی (تحریری نو)، چ5، مشهد: دانشگاه رضوی.
8.    کراجکی، محمد بن ‌علی (بی‌تا)، کنز الفوائد، ج2، قم: دارالذخائر.
9.    گافمن، اروینگ (1397)، نمود خود در زندگی روزمره، ترجمه: مسعود کیانپور، چ5، تهران: نشر مرکز.
10.    گلستانی، صادق (1394)، «بررسی تحلیلی سیر تفسیر اجتماعی قران کریم در قرن اخیر»، معرفت فرهنگی اجتماعی، ش25، ص99 - 121.
11.    مجلسی، محمدباقر (بی‌تا)، بحار الانوار، ج1، بیروت: احیاء التراث العربی.
12.    مصباح‌یزدی، محمدتقی (1392)، رابطه علم و دین، تحقیق و نگارش: علی مصباح، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).