بررسی تطبیقی جامعه‌پذیری سیاسی در حکومت صفوی و نظام جمهوری اسلامی

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

این نوشتار با موضوع بررسی تطبیقی جامعه‌پذیری سیاسی در حکومت صفویه و نظام جمهوری اسلامی، به روش مقایسه‌ای و از طریق مراجعه به منابع و مدارک موجود، الگوها و فرایند جامعه‌پذیری سیاسی در دو دوره زمانی از تاریخ سیاسی کشور را مورد مطالعه و ارزیابی قرار داده است. جامعه‌پذیری سیاسی که فرایند کسب شناخت و پذیرش باورها،‌ ارزش‌ها،‌ نگرش‌ها و تفکرات نظام سیاسی حاکم تلقی می‌شود، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای مشروعیت‌بخشی به قدرت در نظام حاکم است و در هر دو نظام حکومتی صفویه و جمهوری اسلامی با استمداد از ابزارها و شیوه‌های گوناگون برای تحقق این امر تلاش گردیده است. با توجه به ماهیت دینی و شیعی حاکمیت در هر دو دوره، بهره‌گیری از ظرفیت نظام باورها،‌ ارزش‌ها، نظام فکری و معرفتی، مشارکت سیاسی و تبلیغات سیاسی سازوکارهای مهمی بوده که هر یک به شیوه خاص خود توانسته است برای جامعه‌پذیری سیاسی اعضای جامعه از ظرفیت آنها بهره ببرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Political Socialization in the Safavid Government and in the Islamic Republic of Iran

نویسنده [English]

  • mohammadkazem karimim
Researcher, Islamic Sciences and Culture Academy
چکیده [English]

This paper, with the subject of comparative study of political socialization in the Safavid state and the Islamic Republic of Iran, with a comparative method and through a reference to available resources and documents, the patterns and process of political socialization in two periods of the political history of the country have been studied and evaluated. Political socialization, which is the process of recognizing and accepting the beliefs, values, attitudes and thoughts of the ruling political system, is an inevitable necessity for legitimizing power in the ruling system and in both the Safavid state and the Islamic Republic it has been tried to achieve it, with the help of various means and methods. Regarding the religious and Shiite nature of the state in both periods, exploitation of the capacity of the system of beliefs, values, system of thought and knowledge, political participation and political propaganda were important mechanisms that each has, in its own way, been able to use their capacity for political socialization of members of the community.

کلیدواژه‌ها [English]

  • socialization
  • political culture
  • political socialization
  • Safavid
  • Islamic Republic
  1. آلموند، گابریل، جونیوز، جی. بینگهام پاول و مونت و رابرت جی (1377)، چارچوبی ‌نظری برای بررسی سیاست تطبیقی، ترجمه: علیرضا طیب، چ 2، تهران: مرکز آموزش دولتی.
  2. استُلی‌برس، اولیور و آلن بولک (1378)، فرهنگ اندیشه نو، ترجمه: کریم امامی، ویراستار: عسکری پاشایی، چ 2، تهران: نشر مازیار.
  3. امام‌خمینى، روح‌الله (1386)، صحیفه امام‏، چ 4، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینى(ره).
  4. ـــــــــــــــ (1388)، ولایت فقیه، حکومت اسلامى‏، چ 20، ‏تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینى(ره).
  5. ایمان، محمدتقی (1394)، روش‌شناسی تحقیقات کیفی، چ 3، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  6. بروان، ادوارد (1375)، تاریخ ادبیات ایران: از صفویه تا عصر حاضر، ترجمه: بهرام مقدادی، ج 4، تهران: مروارید.
  7. بشیریه، حسین (1382)، جامعه‌شناسی سیاسی، چ 9، تهران: نشر نی.
  8. جعفریان، رسول (1370)، دین و سیاست در دوره صفوی، چ 1، قم: انتشارات انصاریان.
  9. چیلکوت، رونالد (1393)، نظریه‌های سیاست مقایسه‌ای، ترجمه: وحید بزرگی و علیرضا طیب، چ 5، تهران: خدمات فرهنگی رسا.
  10. خاتمی، علی، قانون اساسی جمهوری اسلامی.
  11. خوانساری، محمدباقر (1355)، روضات‌الجنات فی احوال العلماء و السادات، ترجمه: محمدباقر ساعدی، تهران: اسلامیه.
  12. راش، مایکل (1389)، جامعه و سیاست، ترجمه: منوچهر صبوری، تهران: نشر سمت.
  13. سیوری، راجر (1363)، ایران عصر صفویه، ترجمه: احمد صبا، چ 1، تهران: کتاب تهران.
  14. صبوری، منوچهر (‏۱۳۸۱)، جامعه‌شناسی سیاسی، تهران: انتشارات سخن.
  15. صفت‌گل، منصور (1381)، ساختار نهاد و اندیشه دینی در ایران عصر صفوی، چ 1، تهران: خدمات فرهنگی رسا.
  16. طباطبایی، سیدجواد (1394)، زوال اندیشه سیاسی در ایران: گفتار در مبانی نظری انحطاط ایران، چ 10، تهران: نشر کویر.
  17. غفاری‌فرد، عباسقلی و عبدالحسین نوایی (1381)، تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوران صفویه، چ 1، تهران: نشر سمت.
  18. فوران، جان (1377)، مقاومت شکننده: تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا سال‌های پس از انقلاب اسلامی، ترجمه: احمد تدین، چ 1، تهران: خدمات فرهنگی رسا.
  19. کوزر، لیوئیس (1369)، زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی، ترجمه: محسن ثلاثی، چ 2، تهران: انتشارات علمی.
  20. . مجلسی، محمدباقر (1390)، رجعت، تحقیق: حسن موسوی، چ 5، قم: نشر دلیل ما.
  21. . مهرداد، هرمز (1376)، جامعه‌پذیری سیاسی، چ 1، تهران: نشر پاژنگ.