نقش سرمایه اجتماعی در پایداری نظام سیاسی جمهوری اسلامی ‌ایران

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

استادیار و عضو هیأت علمی‌ پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی‌ پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی

چکیده

نویسنده تلاش کرده در قالب چارچوب نظریِ سرمایه اجتماعیِ پاتنام- یعنی رژیم‌های سیاسی عامل کاهش یا افزایش سرمایه اجتماعی قلمداد می‌شوند- و با استفاده از روشِ آینده‌پژوهیِ نقشه راه، به نقش و جایگاه مسأله اعتماد به‌عنوان یکی از عناصر مهم سرمایه اجتماعی در حفظ و تداوم پایداری نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران بپردازد و به این نتیجه رسیده است که در چهار دهه گذشته، با کاهش اعتماد در سطوح سه‌گانه؛ به‌ویژه سطح رجال و شخصیت‌ها و سطح نهادها، چالش‌هایی برای جمهوری اسلامی ‌ایجاد شده است که اگر چاره‌اندیشی نشود با چالش‌های جدی‌تری در بخش بحران مشروعیت مواجه خواهیم شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Social Capital in the Sustainability of the Political System of the Islamic Republic of Iran

نویسنده [English]

  • Reza Isaniya
Assistant Professor, Research Center for Political Thought and Sciences, Islamic Sciences and Culture Academy
چکیده [English]

Within the theoretical framework of Putnam’s social capital -in which political regimes are considered as a factor in decreasing or increasing the social capital- and using the futures studies method of roadmap, the author attempts to consider the role of the trust problem as one of the important elements of social capital in preserving and sustaining the sustainability of the political system of the Islamic Republic of Iran. He has concluded that in the last four decades, with the reduction of trust at the three levels, especially at the level of political figures and personalities and at the level of institutions, challenges have been created for the Islamic Republic, which, if not handled, we will face more serious challenges in the area of legitimacy crisis.

کلیدواژه‌ها [English]

  • social capital
  • trust
  • Islamic Republic of Iran
  • sustainability
  • personalities
  1. * قرآن کریم

    1. ابن ابی‌الحدید (1404ق)، شرح نهج البلاغه، قم: منشورات مکتبة آیة‌الله العظمی ‌مرعشی نجفی، چاپ دوم.
    2. اسدآبادی، سیدجمال‌الدین (1417ق- 1327)، العروة الوثقی، تنظیم: سیدهادی خسروشاهی، تهران: وزارة الثقافة والارشاد الاسلامی، مؤسسة الطبع و النشر.
    3. باستانی، ربابه (1384)، سوم تیر؛ واکنش‌ها به نهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، تهران: اساتید قلم، چاپ اول.
    4. بشیریه، حسین (1380)، آموزش دانش سیاسی، تهران: مؤسسه نگاه معاصر.
    5. بیانات مقام معظم رهبری در خطبه‌های نماز جمعه، 16/ 1/1381.
    6.  بیانات مقام معظم رهبری در خطبه‌های نماز عید فطر، 15/ 9/1381.
    7.  بیانات مقام معظم رهبری (1385)، سایت فارسی خامنه‌ای، اختلاف سیاسی/  جناح‌های سیاسی/ اختلافات سیاسی/ اختلاف بین جناح‌ها، زمان بازدید دوشنبه 17 خرداد 13392؛ http://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=1725
    8.  پانتام، رابرت (1392)، دموکراسی و سنت‌های مدنی: سرمایه اجتماعی و سنت‌های مدنی در ایتالیای مدرن، ترجمه: محمدتقی دلفروز، تهران: جامعه‌‌شناسان‏‫.
    9.  تنهایی، ابوالحسن (1372)، «بررسی نظریات جامعه‌شناسی غرب و تاثیر آنها بر جامعه‌شناسی در ایران»، مجله دانشگاه انقلاب،ش 97.
    10. جعفری، سیاوش (1386)، «رویکرد‌های مذهبی الزام سیاسی»، راهبرد یاس، ش 11.
    11.  حر عاملى، محمد بن‌حسن (1388)، وسایل الشیعه، ج 11، تهران: المکتبة الاسلامیه.
    12.  خرمشاد، محمدباقر (1385)، مردم سالاری دینی، ج 3، تهران: نشر معارف.
    13. خمینی، روح‌الله (1378)، صحیفه امام، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
    14.  خوانساری، جمال‌الدین محمد (1360)، شرح غررالحکم و دررالکلم، با مقدمه و تصحیح: میرجلال الدین حسینی ارموی، ج 2، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    15.  دادگر، یدالله و محمدباقر نجفی (1385)، «سرمایه اجتماعی و بازتولید آن در عصر پیامبر اسلام(ص)»، مجله اقتصاد اسلامی، ش 24.
    16. دارابی، علی (1388)، رفتار انتخاباتی در ایران الگوها و نظریه‌ها، تهران: سروش، چاپ اول.
    17. درخشه، جلال؛ افتخاری، اصغر و محسن ردادی (1394)، «تحلیل مضمونی اعتماد در اندیشه آیة الله خامنه‌ای»، جستارهای سیاسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال ششم، ش 3.
    18.  دشتی، محمد (1382)، ترجمه نهج البلاغه، قم: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امیرالمؤمنین(ع).
    19.  رشاد، علی‌اکبر (1380)، دانشنامه امام علی(ع) مقالۀ محمدهادی معرفت، «حقوق متقابل مردم و حکومت»، تهران: مرکز نشر آثار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، جلد پنجم: حقوق.
    20. رشاد، علی‌اکبر (1380)، دانشنامه امام علی(ع)، «سیاست» مقالۀ «آسیب‌شناسی حکومت»، سیدصادق حقیقت، به نقل از قزوینی عبدالکریم، بقا و زوال دولت (نظم الغرر و نضدالدرر).
    21.  رفیع‌پور، فرامرز (1382)، آناتومی‌جامعه، چاپ سوم، تهران: شرکت سهامی ‌انتشار.
    22. روزنامه ایران (خرداد 1384)، مشکلات جمهوری اسلامی ایران از دید کاندیداهای نهمین دوره ریاست جمهوری.
    23.  زارعی، مرضیه (1395)، ظرفیت‌های اندیشه سیاسی اسلام در تولید سرمایه اجتماعی در ایران معاصر، پایان‌نامه دکترای علوم سیاسی، دانشگاه باقرالعلوم(ع).
    24. زمانی، ناهید (1390)، سایت خبرگزاری مهر، «وجود 2500 فرقه نوظهور انحرافی در کشور»،http://mehrnews.com/newz 1356138 .
    25. سایت رجانیوز با عنوان یادمان حماسه 3 تیر 84/ بخش دوم؛ قالیباف، لاریجانی، هاشمی، کروبی، معین و ... چه می‌گفتند؟ http://www.rajanews.com/news/77491)
    26.  سردارنیا، خلیل‌الله، قدرتی، حسین و علیرضا اسلامی (1388)، «تأثیر حکمرانی خوب و سرمایه اجتماعی بر اعتماد سیاسی: مطالعه موردی؛ شهرهای مشهد و سبزوار»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال پنجم، ش 1.
    27.  شایگان، فریبا (1387)، «بررسی عوامل تأثیرگذار بر اعتماد سیاسی»، دانش سیاسی، ش7.
    28.  صبحی، صالح (1425ق)، نهج‌البلاغه، قم: مؤسسة دارالهجرة، چاپ سوم.
    29.  صدوق، محمد بن‌علی بن‌بابویه (1413ق)، من لایحضر الفقیه، ج 4، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
    30.  صرامی، سیف‌الله (1380)، احکام حکومتی و مصلحت، تهران: نشر عبیر.
    31.  علیخانی، علی‌اکبر (1377)، مقالۀ ابعاد فقهی مشارکت سیاسی، اثر: عمید زنجانی، تهران: نشر سفیر.
    32.  فوکویاما، فرانسیس (1385)، پایان نظم سرمایه اجتماعی و حفظ آن، ترجمه: غلامعباس توسلی، تهران: حکایت قلم نوین.
    33.  قدیری، روح‌الله (بی‌تا)، بررسی و شناخت روش‌های مطالعۀ آینده، تهران: مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی، موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
    34.  قوچانی، محمد (1383)، سه اسلام، تهران: سرایی.
    35.  کلمن، جیمز (1377)، بنیادهای نظریه اجتماعی، ترجمه: منوچهر صبوری، تهران: کویر.
    36.  گیدنز، آنتونی (1384)، پیامدهای مدرنیت، ترجمه: محسن ثلاثی، تهران: نشر مرکز.
    37.  مجلسى، محمدباقر (1403ق)، بحار الانوار، بیروت: مؤسسة الوفاء، چاپ دوم.
    38.  مشکلات جمهوری اسلامی ایران از دید کاندیدای نهمین دوره ریاست جمهوری 1384 (روزنامه ایران خرداد 1384).
    39.  مصباح یزدی، محمدتقی (1373)، دروس فلسفه اخلاق، تهران: انتشارات اطلاعات.
    40. نائینی، میرزا محمدحسین (1361)، تنبیه‌الامه وتنزیه المله، پانوشت: سیدمحمود طالقانی، چاپ هشتم، تهران: شرکت سهامی ‌انتشار.