بررسی رابطۀ تکمیلی میان آزادی و عدالت اجتماعی با تاکید بر قرآن‌کریم

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تفسیر قرآن کریم، دانشگاه آزاد اسلامی کاشان

2 استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

3 دانشیار جامعه المصطفی العالمیه

چکیده

عدالت و آزادی از دغدغه‌های همیشگی بشری در حیات سیاسی- اجتماعی بوده است. با توجه به آن‌که گاه پنداشته می‌شود که میان آن‌دو، تقابل یا چالش است، فهم و بررسی رابطۀ آنها اهمیت بسیار دارد. هدف مقاله، پاسخ به این پرسش است که با توجه به آیات و منطق قرآن‌کریم، چه رابطه‌ای میان عدالت اجتماعی و آزادی وجود دارد. برای پاسخ، بر این امر تاکید شده است که با در نظرگرفتن مفهوم محوری احقاق حق در عدالت اجتماعی و با فراگیر‌شدن آن در جامعه، افراد به حقوق شایسته و بایسته خویش، دست می‌یابند و یکی از بزرگ‌ترین آن حقوق، آزادی است که با حضور عدالت، استیفا می‌شود. این نسبت را می‌توان با توجه به سخن الهی، در مصادیقی مانند رهایی از حاکمیت طاغوت و استثمار، اجرای احکام و دستورات الهی، محوریت قانون الهی، شورا، امر به‌معروف و نهی از منکر، رصد و پی‌جویی کرد. بی‌اعتنایی به عدالت، بی‌اعتنایی به آزادی است و بدون آزادی، همۀ حصه‌های عدالت در جامعه تامین نمی‌شود. این بررسی با توجه به روش تحلیلی انجام شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Study of the Complementary Relationship between Freedom and Social Justice with an Emphasis on the Qur’an

نویسندگان [English]

  • Batol mollashafii 1
  • Seyyed Kazem Seyyedbagheri 2
  • Hossain Alavimehr 3
1 Doctoral Student of Interpretation of the Quran, Islamic Azad University of Kashan
2 Assistant Professor, Islamic Research Institute for Culture and Thought
3 Associate Professor, Al-Mustafa International University
چکیده [English]

Justice and freedom have been a lasting concern for humanity in its political-social life. Considering that it is sometimes thought to be a conflict or challenge between them, their understanding is very important. The purpose of this article is to answer the question, what is the relationship between social justice and freedom, according to Qur'anic verses and its logic? To answer, it has been emphasized that taking into account the central notion of administration of rights in social justice and its expansion in society, individuals achieve their proper and desirable rights, and one of the greatest of those rights is the freedom realized in full, by presence of justice. This relationship can be observed with regard to divine words, in cases such as emancipation from the rule of evil and exploitation, the implementation of divine verdicts and orders, the centrality of the divine law, consultation, enjoining what is right and forbidding evil. Disregard for justice is disregard for freedom, and without freedom, all parts of justice in the community are not obtained. This study was done according to the analytical method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Justice
  • Freedom
  • complementary relationship
  • Holy Quran
  1. * قرآن‌کریم

    * نهج‌‌البلاغه

    1. اخوان کاظمی، بهرام (1378)، «عدالت و آزادی»، فصلنامه حکومت اسلامی، ش 13.
    2. آلوسى، سیدمحمود (1415)، روح‌المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: على عبدالبارى عطیة، بیروت: دارالکتب العلمیه.
    3. برلین، آیزیا (1379)، چهار مقاله دربارۀ آزادی، ترجمه: محمدعلی موحد، تهران: انتشارات خوارزمی.
    4. بیات، عبدالرسول (1381)، فرهنگ واژه‏‌ها، قم: مؤسسه اندیشه و فرهنگ دینى.
    5. دخیل، على بن‌محمدعلى (1415)،‏ الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
    6. زمخشری، محمود (1418)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، الناشر: دارالکتاب العربی.
    7. سوادی، محمدعلی (1384)، نسبت آزادی سیاسی و عدالت اجتماعی در اندیشه سیاسی شهید مطهری، قم: نشر منهاج.
    8. سیدباقری، سیدکاظم (1388) «عدالت و آزادی در اندیشۀ سیاسی اسلام»، در: علی‌اکبر علیخانی، درآمدی بر نظام سیاسی عدالت در اسلام، تهران: نشر پژوهشکده مطالعات فرهنگی اجتماعی.
    9. شجاعی‌زند، علی‌رضا (1391)، مصادر دینی آزادی و عدالت، در: کتاب چهارمین نشست اندیشه‌های راهبردی (آزادی)، تهران: پیام عدالت.
    10. شریعتى، على (1362)، على(ع)، تهران: انتشارات نیلوفر.
    11. صدرا، علی‌رضا (1391)، «مهندسی آزادی سیاسی متعالی»؛ در: «مجموعه مقالات آزادی؛ چهارمین نشست اندیشه‌های راهبردی»، تهران: پیام عدالت.
    12. طالقانی، سیدمحمود (1362)، پرتوى از قرآن، تهران: شرکت سهامى انتشار.
    13. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1374)، تفسیر المیزان، ترجمه: سیدمحمدباقر همدانی، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
    14. طبرى، ابوجعفر محمد بن‌جریر (1412)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفه.
    15. طیب، سیدعبدالحسین (1366)، تفسیر اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات اسلام.
    16. عاملی، ابراهیم (1360)، تفسیر عاملی، تهران: انتشارات صدوق.
    17. قدردان قراملکی، محمدحسن (1382)، آزادی در فقه و حدود آن، قم: موسسه بوستان کتاب.
    18. بن‌یعقوب، محمد (کلینی) (1423)، الکافی، قم: دارالاسلام.
    19. مصطفوی، حسن (1380)، تفسیر روشن، قم: مرکز نشر کتاب.
    20. مطهری، مرتضی (1366)، گفتارهای معنوی، تهران: نشر صدرا.
    21. ـــــــــــــــــــــ (1372)، اخلاق جنسی در اسلام و جهان غرب، قم: نشر صدرا.
    22. ـــــــــــــــــــــ (1373)، تعلیم و تربیت در اسلام، قم: نشر صدرا.
    23. ـــــــــــــــــــــ (1375)، پیرامون انقلاب اسلامی، تهران: نشر صدرا.
    24. ـــــــــــــــــــــ (1384)، آزادی معنوی، تهران: نشر صدرا.
    25. ـــــــــــــــــــــ (1403)، بررسی اجمالی مبانی اقتصاد اسلامی، تهران: نشر حکمت.
    26. مکارم شیرازی، ناصر (1381)، تفسیر نمونه، قم: انتشارات انصاریان.
    27. مودودى، ابوالاعلى (1351)، قانون اساسى در اسلام، ترجمه: محمدعلى گرامى، قم: دارالفکر.