علامه طباطبایی و پرسش سکولاریزاسیون

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

این مقاله گفت‌وگوی هانری کربن با علامه طباطبایی را بررسی و تحلیل کرده و در این راستا به دیگر آثار هانری کربن ارجاع داده و تحلیل مقایسه‌ای آثار او را پی گرفته و برای اولین‌بار اهمیت دیدگاه هانری کربن درباره سکولاریزاسیون و تقدم او در طرح این مفهوم در ایران را مطرح کرده و ادعا می‌کند که پروژه هانری کربن راجع به این پرسش است که چرا و چگونه سکولاریزاسیون الهیاتی و فلسفی که در غرب رخ داد، در جهان تشیع و اسلام ایرانی روی نداد. هانری کربن، خواهان مقابله با سکولاریزاسیون و یاری‌جُستن از معارف شیعی و اسلام ایرانی در این مقابله است. علامه طباطبایی، راه‌حل معنوی و باطنی مدنظر کربن را تأیید می‌کند امّا به این مقدار بسنده نکرده و از سکولاریزاسیون خاصی در تاریخ اسلام یاد می‌کند که با نادیده‌گرفتن یکی از مهم‌ترین دستورات اجتماعی قرآن به انحطاط جوامع اسلامی انجامید و خود در پاسخ به پرسش سکولاریزاسیون طرح جامعی از برنامه اصلاحی اسلام ارائه می‌کند. چنان‌که از مقاله حاضر به‌دست خواهد آمد، فهم دیدگاه اندیشمندان ایرانی درباره سکولاریزاسیون، بدون فهم آثار کربن و پروژه او ناممکن و یا دست‌کم بسیار دشوار است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Allameh Tabataba'i and the Question of Secularization

نویسنده [English]

  • Ahmadreza Yazdanimoghaddam
Assistant Professor, Islamic Sciences and Culture Academy
چکیده [English]

This paper examines and analyzes the dialogue between Henry Corbin and Allameh Tabataba'i and in this regard, refers to the other works of Corbin and continues a comparative analysis of his works and for the first time, presents the importance of his view on secularization and his precedence over introducing that notion in Iran and claims that Corbin's project is about the question of why and how theological and philosophical secularization, occurred in the West, hasn't happened in Iran. Henry Corbin looks for resistance against secularization and seeks Shiite's and Iranian Islam's teachings against it. Allameh Tabataba'i confirms Corbin's spiritual and numinous solution, but he doesn't satisfy to this amount and mentions a special secularization in the Islamic history that by ignoring one of Quran's most important commands, led to the decline of Islamic communities. Answering the secularization question, he introduces an Islamic comprehensive plan. As it results from this paper, it is impossible or, at least, very hard to understand the views of Iranian scholars about secularization, without an understanding of Corbin's works and his project.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Allameh Tabataba'i
  • Henry Corbin
  • secularization
  • example world
  • social thought
  1. حجاریان، سعید (1380)، از شاهد قدسی تا شاهد بازاری، تهران: طرح نو.
  2. سهروردی، شهاب‌الدین یحیی (2535)، حکمة الاشراق، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تصحیح و مقدمه: هنری کربین، ج 2، تهران: انجمن شاهنشاهی فلسفه ایران.
  3. شایگان، داریوش (1371)، هانری کربن، آفاق تفکر معنوی در اسلام ایرانی، ترجمه: باقر پرهام، تهران: انتشارات آگاه.
  4. صدرالدین شیرازی، محمد بن‌ابراهیم (1386)، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیه، جلال‌الدین آشتیانی، ویرایش دوم، قم: بوستان کتاب.
  5. طباطبایی، جواد (1380)، مفهوم ولایت مطلقه در اندیشه سیاسی سده‌های میانه، تهران، نگاه معاصر.
  6. ــــــــــــــــــــ (1382)، اندیشه سیاسی جدید در اروپا، دفتر نخست از جلد نخست، جدال قدیم و جدید، تهران: نگاه معاصر.
  7. طباطبایی، سید‌محمدحسین (1360)، رسالة الولایة؛ یادنامه مفسّر کبیر استاد علامه طباطبایی، به ضمیمه رساله الولایة از استاد علامه طباطبایی، قم: انتشارات شفق.
  8. ــــــــــــــــــــ (1382)، شیعه، مذاکرات و مکاتبات پروفسور هانری کربن با علامه سید‌محمدحسین طباطبایی، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
  9. ــــــــــــــــــــ (1388)،بررسی‌های اسلامی، به کوشش: سید‌هادی خسروشاهی، قم: بوستان کتاب.
  10. ــــــــــــــــــــ [بی‌تا]، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  11. کربن، هانری (1365)، فلسفه ایرانی و فلسفه تطبیقی، ترجمه: جواد طباطبایی، تهران: توس.
  12. ــــــــــــــــــــ (1373)، تاریخ فلسفه سلامی، ترجمه: جواد طباطبایی، تهران: کویر.
  13. ــــــــــــــــــــ (1374)، ارض ملکوت: از ایران مزدایی تا ایران شیعی: کالبد انسان در روز رستاخیز، ترجمه: ضیاءالدین دهشیری، تهران: طهوری.
  14. ــــــــــــــــــــ (1391الف)، اسلام ایرانی، ترجمه: انشاءالله رحمتی، ج 1 و 2، تهران: سوفیا.
  15. ــــــــــــــــــــ (1392)، فلسفه ایرانی و فلسفه تطبیقی، ترجمه: جواد طباطبایی، ویراست دوم، تهران: مینوی خرد.
  16. ــــــــــــــــــــ (1395)، اسلام ایرانی، ترجمه: انشاءالله رحمتی، ج 3، تهران: سوفیا.
  17. یزدانی‌مقدم، احمدرضا (1384)، «سکولاریسم و سکولاریزاسیون»، فصلنامه علوم سیاسی، ش32.
  18. ــــــــــــــــــــ (1390)، «فلسفه سیاسی علامه طباطبایی» در: علامه طباطبایی، فیلسوف علوم انسانیاسلامی، به کوشش: عبدالحسین خسروپناه، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  19. ــــــــــــــــــــ (1383)، از دین دنیوی تا آستان قدرت، قم: پژوهشکده صدا و سیما.