بررسی انتقادی رویکرد تصویری به مناسک مذهبی و ارائه پیشنهادهای سیاستی (با تأکید بر برنامه‌های تلویزیون در ماه مبارک رمضان)

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکترای سیاست‌گذاری فرهنگی دانشگاه باقرالعلوم(ع)

چکیده

بررسی و تحلیل رویکرد تصویری به مناسک مذهبی با تأکید بر ماه مبارک رمضان، به‌عنوان یکی از طولانی‌ترین ایام برای ارائه پیام‌های مذهبی از طریق تلویزیون، موضوع اصلی مقاله حاضر است. این کارویژه، متأثر از تعاریف و امکان‌سنجی رابطۀ رسانه و دین، دارای اَشکال مختلفی از اِشکالات روشی یا مفهومی در فرآیند تولید محتواهای تصویری است. در این مقاله ضمن آن‌که کوشش شده تا اصلی‌ترین نکات ابهام‌زا در ذهن مدیران دست‌اندرکار تولید محتوای مذهبی مرور و تجربه‌های موفق یا ناموفق نیز بررسی و تحلیل شود و در نهایت پیشنهادهایی جهت بازخوانی تعریف رسانه و دین برای تسهیلِ بهره‌گیری از این فن‌آوری در راستای اهداف جمهوری اسلامی ارائه گردد. تضاد دین و رسانه، تأکید بر امر گفت‌وگویی، تنظیم میزان استفاده از جذابیت، پرهیز از کثرت‌گرایی و ایجاد مناسک رسانه‌ای از مباحثی‌اند که در این مقاله بررسی شده‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Critical Examination of the TV Approach to Religious Rites and a Proposal of Some Policies (with an emphasis on TV programs in Ramadan Month)

نویسنده [English]

  • Farshad Mahdipour
چکیده [English]

 
This paper is concerned with the examination and analysis of the TV approach to the religious rites with an emphasis on the Ramadan Month as one of the longest periods for delivering religious messages via TV. This approach, affected by definitions and possibilities of religion-media relations, has various forms of methodological or conceptual problems in the process of producing video contents. In addition to the attempt to review the main ambiguous points in the minds of working managers, the paper tries to examine and analyze successful or unsuccessful experiences and provide proposals in order to re-read the definition of media and religion in order to facilitate the employment of this technology in lines with the objectives of the Islamic Republic of Iran. The conflict between religion and media, the emphasis on dialogue, the adjustment of the degree of employing attractions, avoiding plurality and the production of media rites are some of the problems discussed in this paper, and at the end, some policies have been proposed in this respect.

کلیدواژه‌ها [English]

  • TV
  • Ramdan Month
  • media
  • Religion
  • pluralism
  • media rites
  • media policy. 
  1. کتاب‌نامه

    1. اسمیت، فیلیپ، (1383) درآمدی بر نظریه فرهنگی، ترجمۀ حسن پویان، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
    2. ایزدی، پیروز، (1386) «بررسی مطالعات و پژوهش‌های رسانه‌ها و دین»، فصل‌نامه رسانه، سال هجدهم، ش1، ص9-73.
    3. بهار، مهری، (1386) «تلویزیون، ابژه‌های دینی و سکولاریسم»، کتاب مقالات همایش دین و رسانه، تهران: دفتر پژوهش‌های رادیو، ص 87-101.
    4. پستمن، نیل، (1375) زندگی در عیش، مردن در خوشی، ترجمۀ صادق طباطبایی، تهران: اطلاعات.
    5. پستمن، نیل، ، (1376) تکنوپولی: تسلیم فرهنگ به تکنولوژی، ترجمۀ صادق طباطبایی، تهران: اطلاعات.
    6. حسینی، سیدحسن، (1387) «رسانه دینی یا دین رسانه‌ای»، فصل‌نامه اطلاعات حکمت و معرفت، مهر 1387، ش31، ص 12-16.
    7. خاکی ‌قراملکی، محمدرضا، (1386) قلمرو دین در تعیین مفروضات اساسی، ارزش‌ها، رفتارها و نمادها، تهران: کمیسون فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی، (انتشار محدود)
    8. خانیکی، هادی، (1386) «دین و نهاد ارتباطات؛ پیوندها و پرسش‌ها»، فصل‌نامه رسانه، سال هجدهم، ش1، ص119-127.
    9. خجسته، حسن، (1386) «موانع و محدودیت‌های کاربرد متعادل خوف و رجا به عنوان 2 اصل مهم تربیت دینی در رسانه‌های مدرن با تأکید بر رادیو و تلویزیون»، کتاب مقالات همایش دین و رسانه، تهران: دفتر پژوهش‌های رادیو، ص177-205.
    10. خجسته، حسن و کلانتری، عبدالحسین، (1386) «بررسی مورد نسبت رسانه و دین، مطالعه موردی مناسک رسانه‌ای»، کتاب مقالات همایش دین و رسانه، تهران: دفتر پژوهش‌های رادیو، ص151-177.
    11. داوری اردکانی، رضا، (1389) «علوم انسانی و برنامه‌ریز توسعه»، تهران: فردایی دیگر،
    12. رضایی‌بایندر محمدرضا و ثریا احمدی، (1390) «تلویزیون مذهبی؛ تبلیغ دینی یا عبادت مجازی، مجموعه مقالات دومین همایش رسانه دینی و دین رسانه‌ای»، تهران: مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، ص559-598.
    13. علیخواه، فردین، (1387) «کنش ارتباطی؛ بنیاد شکوفایی حوزه عمومی»، فصل‌نامه اطلاعات سیاسی- اقتصادی، فروردین و اردیبهشت 1378، ش 139 و 140، ص114-125.
    14. فهیمی‌فر، اصغر، (1389) «ضرورت ابداع ژانرهای مذهبی جدید تلویزیونی»، فصل‌نامه دین و رسانه، ش1، زمستان 1389، ص79-111.
    15. گیویان، عبدالله، (1386) «دین، فرهنگ و رسانه»، فصل‌نامه رسانه، سال هجدهم، ش یک، ص75-94،
    16. محمدی‌کیا، طیبه، (1383) «بررسی مدینه فاضله فارابی»، فصل‌نامه دانش پژوهان، پاییز و زمستان 1383، ش 6.
    17. مدنی‌مبارکه، سیدسجاد، (1389) حضور رسانه منبر در رادیو و تلویزیون، فصل‌نامه دین و رسانه، ش1، زمستان 1389، ص11-40.
    18. منتظرقائم، مهدی و معتمدی، بشیر، (1389) «ضوابط شفاف و غیرشفاف در تولید برنامه‌های دینی تلویزیون ایران»، فصل‌نامه دین و رسانه، ش1، زمستان 1389، ص135-173.
    19. منزوی، علینقی، (1351) «مدینه فاضله فارابی»، فصل‌نامه کاوه، (مونیخ)، بهار 1351، ش 43، ص320-329.
    20. میرخندان، سید حمید، (1389) «زیبایی‌شناسی تلویزیون، نظریه فیلم دینی»، فصل‌نامه دین و رسانه، ش1، زمستان 1389، ص173-194.
    21. هوور، استوارت، (1388) دین در عصر رسانه‌ها، ترجمۀ علی عامری مهابادی، فتاح محمدی و اسماعیل اسفندیاری، قم: دفتر عقل.
    22. هوور، استورات، (1386) «از رسانه تا معنا»، ترجمۀ اسماعیل بشیری، فصل‌نامه رسانه، سال هجدهم، ش1، ص95-118