عوامل بازدارنده در توسعه منجی‌گرایی مهدوی از دیدگاه اسلامی

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

استادیار جامعة‌المصطفی‌العالمیه

چکیده

منجی‌گرایی یکی از وجوه مشترک ادیان توحیدی و از جمله پدیده‌های معنوی است که در ادیان مختلف وجود دارد. مصادیق منجی در میان پیروان ادیان، گوناگون است. مسلمانان، نجات جوامع بشری را در ظهور حضرت مهدی(ع) می‌دانند و با توسّل به آن حضرت، در زمینه‌سازی برای ظهور جامعه مهدوی تلاش می‌کنند. در مسیحیت نیز، نجات جامعه بشری را در ظهور حضرت عیسی(ع) دانسته‌اند. در این میان، عده‌ایی از منجی‌گرایی مهدوی گریزان بوده و کسب درآمد و قدرت خود را در گرو ایجاد زمینه‌های کاذب معنویت‌گرایانه می‌دانند. شناخت عوامل بازدارنده مهدویت‌گرایی از دیدگاه اسلامی، از دغدغه‌های اصلی این پژوهش است. این مهم، با روش تحلیل ثانوی بر داده‌های نقلی که برگرفته از قرآن و حدیث است، انجام می‌شود. عواملی مانند: «خود» فردی، شیاطین، سحر، کسب پول و تنوع‌طلبی در معنویت‌گرایی، سبب جلوگیری از گسترش منجی‌گرایی مهدوی(ع) می‌گردد و چگونگی کنترل این عوامل از یافته‌های نوآورانه این تحقیق است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Factors Inhibiting the Development of Mahdian Saviorism from an Islamic View

نویسنده [English]

  • Seyyed Mirsaleh Hosseini Jebelli
Assistant Professor, Al-Mustafa International University
چکیده [English]

Saviorism is one of the shared aspects of Monotheistic religions and among the spiritual phenomena that exists in different faiths. Instances of Savior is different among religions followers. Muslims see the salvation of human societies in the appearance of Imam Mahdi and with supplication to him, try in laying the groundwork for the emergence of the Mahdian community. In Christianity too, the salvation of human society is known to be in the Second Coming of Jesus Christ. In the meantime, some people deny Mahdian saviorism and see their gaining money and power in false spiritual contexts. Understanding factors inhibiting Mahdiship from an Islamic view is among the main concerns of this research. Applying the secondary analysis method on scriptural data obtained from Quran and the Islamic tradition, the researcher does this task. Factors like personal "self," devils, witchcraft, making money and variety-seeking in spiritualism cause prevention of Mahdian saviorism. How to control these factors is one of the innovative findings of this paper.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mahdian saviorism
  • Messianism
  • saviorism prohibiting factors
  1.  

    * قرآن‌کریم، ترجمه: آیت الله مکارم شیرازی.

    * نهج‌البلاغه، ترجمه: محمد دشتی.

    1. آقاتهرانی، مرتضی و محمدباقر حیدری کاشانی (1389)، خانواده و تربیت مهدوی، تهران: انتشارات کتاب یوسف.
    2. آمدی تمیمی، عبدالواحد بن‌محمد (1386)، غررالحکم و دررالکلم، مصحح: مهدی رجایی، تهران: نشر دارالکتاب الاسلامی.
    3. ابراهام کهن (1382)، گنجینه‌ای از تلمود، ترجمه: امیر فریدون گرگانی، تهران: نشر اساطیر.
    4. ابراهیم‌پور، داود (1374)، سوشیانس، تهران: نشر فروهر.
    5. ابن‌بابویه، محمدبن علی (شیخ صدوق) (1377)، کمال‌الدین و تمام‌النعمه فی اثبات‌الغیبه و کشف‌الخبره، شرح: محمدباقر کمره‌ای، ج 1، تهران: انتشارات اسلامیه.
    6. ابی‌حنیفه النعمان بن‌محمد ([بی‌تا])، دعائم‌الاسلام و ذکرالحلال و الحرام و القضایا و الاحکام، بیروت: انتشارات المناره.
    7. الاحسائی، محمد بن‌علی بن‌ابراهیم (1403)، عوالی‌الئالی العزیة فی الاحادیث‌الدینیة، بتحقیق المتبع: الحاج مجتبی العراقی، ج 2، قم: دار سیدالشهداء.
    8. ایونس، ورونیکام (1381)، شناخت اساطیر هند، ترجمه: باجلان فرخی، تهران: نشر اساطیر.
    9. بحرانی، هاشم ([بی تا])، البرهان فی تفسیرالقرآن، ج 2، قم: مؤسسه البعثة قسم الدراسات الاسلامیه.
    10. بلخی، بوعلی شقیق بن‌ابراهیم (1382)، مصباح‌الشریعه، ترجمه: جلال برنجیان، تهران: نشر طور.
    11. پایگاه خبری فرهنگ انقلاب اسلامی (1395 مرداد)، خبر 131880.
    12. پایگاه خبری وعده صادق (1395 مرداد)، مدعیان شیاد رابطه با امام زمان(ع).
    13. سیوطی، جلال‌الدین عبدالرحمن (1395)، الدرَالمنثور، نسخه خطی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی، ش 5، 35499.
    14. حجامی، حسین (1395)، شناخت، بررسی و نقد کلامی جریان‌های انحرافی مهدویت، قم: انتشارات پژوهشکده مهدویت و آینده‌پژوهی.
    15. رسول‌زاده، عباس و دیگران (1389)، شناخت مسیحیت، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
    16. ستوده، هدایت‌الله (1376)، آسیب‌شناسی اجتماعی، تهران: انتشارات آوای نور.
    17. شیخاوندی، داور (1379)، جامعه‌شناسی انحرافات، آسیب‌شناسی جامعوی، تهران: نشر مرندیز.
    18. صافی گلپایگانی، لطف‌الله (1393)، منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر(ع) ترجمه و تلخیص: لطیف راشدی و دیگران، قم: نشر مسجد جمکران.
    19.  صدیق سروستانی، رحمت‌الله (1386)، آسیب‌شناسی اجتماعی، تهران: انتشارات سمت.
    20. عاملی، محمد بن‌حسن (شیخ حر) (1413ق)، تفصیل وسایل‌الشیعة الی تحصیل مسایل‌الشریعة ج 5، مؤسسه آل‌البیت(ع) الاحیاء‌التراث.
    21. ــــــــــــــــــــــ، ج 12، قم: مؤسسه آل‌البیت(ع) الاحیاء‌التراث.
    22. العسکری، نجم‌الدین جعفر (1360)، المهدی الموعودالمنتظر، تهران: نشر مؤسسه الامام المهدی(ع).
    23. فرهت قایم‌مقامی، ابوالقاسم ([بی تا])، نظام گسیختگی و انحرافات اجتماعی (مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی رفتار انحرافی)، تهران: نشر نیلوفر.
    24. فغانی، یوحنا ([بی تا])، انجیل یوحناّ، قم: نشر دارالمعارف.
    25. قمی، محمد بن‌علی بن‌حسین بابویه (شیخ صدوق) (1378)، عیون أخبار الرضا(ع)، تهران: نشر جهان.
    26. قندوزی، سلیمان (1385ق)، ینابیع‌الموده، ج 3، عراق: دارالکتب العراقیه، مکتبة‌المهدی.
    27. کلینی، محمد بن‌یعقوب (1386)، الکافی، ج 1، قم: نشر نور وحی.
    28. کازینز، ال. اس (1384)، آئین بودا، ترجمه: علی‌رضا شجاعی، قم: نشر مرکز مطالعات ادیان و مذاهب.
    29. گلابی، سیاوش (1378)، اصول و مبانی جامعه‌شناسی، تهران: نشر میترا.
    30. لوئیس، کوزر (1376)، زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناختی، ترجمه: محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
    31. ملکی، حسن (1389)، خانواده و تربیت دینی، تهران: انتشارات انجمن اولیا و مربیان.
    32. ملکی‌راد، محمود (1395)، خانواده و زمینه‌سازی ظهور، قم: انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
    33. المتقی الهندی، علاالدین (1409ق)، المرشد الی کنزالعمال فی سنن‌الاقوال والافعال، ج 4، بیروت: النشر موسسة‌الرساله.
    34. مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحارالانوار الجامعة لدراخبار الائمة‌الاطهار، ج 100، بیروت: داراحیاء التراث‌العربی.
    35. ــــــــــــــــــــــــــ ، ج 67، بیروت: داراحیاء‌التراث‌العربی.
    36. ــــــــــــــــــــــــــ ، ج 52، بیروت: داراحیاء‌التراث‌العربی.
    37. ــــــــــــــــــــــــــ ، ج 70، بیروت: داراحیاء‌التراث‌العربی.
    38. ــــــــــــــــــــــــــ ، ج 71، بیروت: داراحیاء‌التراث‌العربی.
    39. ــــــــــــــــــــــــــ ، ج 74، بیروت: داراحیاء‌التراث‌العربی.
    40. ــــــــــــــــــــــــــ ، ج 76، بیروت: داراحیاء‌التراث‌العربی.
    41. ــــــــــــــــــــــــــ ، ج 98، بیروت: داراحیاء‌التراث‌العربی.
    42. مؤسسه معارف اسلامی (1428ق)، معجم احادیث الام المهدی(ع)، ج 3، قم: انتشارات مسجد مقدس جمکران.
    43. مندراس، هانری و ژرژ گورویچ (1349)، مبانی جامعه‌شناسی، ترجمه: باقر پرهام، تهران: نشر امیرکبیر.
    44. یزدی حائری، علی ‌بن‌زین‌العابدین (1428ق)، الزام الناصب، ج 2، بیروت: مؤسسه التاریخ العربی.
      1. Giddens, Anthony (1996), Sociology, Scond Edition Fully Revised &Updated Polity Press.