نظام فکری ابن‌رشد و اندیشه پیشرفت در جامعه ایرانی-اسلامی

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه زنجان

چکیده

در این نوشتار به تحلیل و بررسی نظام فکری ابن‌رشد و تاثیر آن در پیشرفت جامعه ایرانی ـ اسلامی خواهیم پرداخت. در ابتدا، مبانی اصلی تفکر ابن‌رشد توضیح داده خواهد شد و سپس عناصر اصلی نظام فکری وی ذکر می‌شود. با وجود اینکه عقلانیت در اندیشه وی از جایگاه بالایی برخوردار است، این عقلانیت در تعارض با دین و آموزه‌های وحیانی قرار ندارد. از نظر او، دین و عقل همسو با یکدیگر هستند؛ چراکه عقل نیز مقوله‌ای قدسی است که ریشه در آسمان‌ها دارد. پس از آن، به بررسی حدود و ثغورمقوله پیشرفت پرداخته و تفسیر مدرن و اسلامی اندیشه پیشرفت ارائه خواهد شد؛ در این بخش بیان می‌شود که مرزهای پیشرفت در جامعه ایرانی ـ اسلامی بر اساس نگرش و جهان‌بینی این جامعه تعیین خواهد شد. در گام بعدی، برتری معیار پیشرفت جامعه ایرانی ـ اسلامی را بر معیار پیشرفت مدرن ثابت خواهیم کرد و در نهایت نیز تاثیر نظام فکری ابن‌رشد در پیشرفت جامعه ایرانی ـ اسلامی مورد تحلیل قرار خواهد گرفت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Intellectual System of Ibn Rushd and the Idea of Progress in Iranian-Islamic Community

نویسنده [English]

  • Raham Sharaf
Assistant professor, University of Zanjan
چکیده [English]

In this paper, we will analyze and review the intellectual system of Ibn Rushd and its influence over the progress of Iranian-Islamic community. First, the main tenets of the thought of Ibn Rushd will be explained and then the central elements of his scholarly system will be mentioned. Although rationality has a high rank in his thought, but this rationality is not at odds with the religion and the revelatory teachings. In his view, the religion and the reason are consistent with each other; because the reason is also a sacred category and has its root in heavens. Next, the borders of the category of progress will be discussed and modern and Islamic interpretation of the progress idea will be presented; in this part, will be explained that the borders of progress in Iranian-Islamic community will be set based on attitude and world view of that society. In the following step, superiority of Iranian-Islamic community's criterion for progress over the modern criterion for progress will be proved and finally the influence of the intellectual system of Ibn Rushd over progress of Iranian-Islamic community will be analyzed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ibn Rushd
  • Iranian-Islamic community
  • progress
  • Rationality
  • modern thought
  1. ابراهیم دینانی، غلامحسین (1384)، درخشش ابن‌رشد در حکمت مشاء، تهران: نشر طرح نو، چاپ اول.
  2.  محمد بن‌احمد بن‌رشد، ابولولید (ابن‌رشد) (1964)، تهافت التهافت، تحقیق: سلیمان دنیا، بیروت: دارالمعارف.
  3. ــــــــــــــــ (1977)، فصل المتعال و تقریر ما بین الشریعه و الحکمه من الاتصال، بیروت: دارالآفاق.
  4. ــــــــــــــــ (1977)، الکشف عن مناهج الادله فی عقاید المله، بیروت: دارالافاق
  5. برهیه، امیل (1377)، تاریخ فلسفه قرون وسطی و دوره جدید، ترجمه: یحیی مهدوی، تهران: نشر خوارزمی، چاپ اول.
  6. بهداروند، محمدمهدی (1382)، دین و مدرنیته، قم: نشر صبح میثاق، چاپ اول.
  7. حقیقی، شاهرخ (1379)، گذر از مدرنیته، تهران: نشر آگاه، چاپ اول.
  8. داوری اردکانی، رضا (1359)، فلسفه چیست، تهران: نشر بنیاد فرهنگ و هنر ایران،
  9. ــــــــــــــــ (1373)، فلسفه در بحران، تهران: نشر امیرکبیر، چاپ اول.
  10. زمانی، مهدی (1386)، تاریخ فلسفه غرب، تهران: نشر دانشگاه پیام نور، چاپ اول.
  11. ژیلسون، اتین (1378)، عقل و وحی در قرون وسطی، ترجمه: شهرام پازوکی، تهران: نشر گروس، چاپ دوم.
  12. ساروخانی، باقر (1390)، جامعه‌شناسی ارتباطات، تهران: نشر اطلاعات.
  13. طباطبایی، محمدحسین (1370)، تفسیر المیزان، ترجمه: ناصر مکارم شیرازی، تهران: نشر امیرکبیر.
  14. عابدالجابری، محمد و ابن‌رشد (1998)، سیره و فکر، بیروت: مرکز الدراسات الوحده العربیه.
  15. حنافاخوری، خلیل‌جر (1390)، تاریخ فلسفه اسلامی، ترجمه: عبدالمحمد آیتی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  16. فخری، ماجد (1372)، سیر فلسفه در جهان اسلام، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، چاپ اول.
  17. لیدمن، سون اریک (1387)، در سایه آینده تاریخ اندیشه و مدرنیته، ترجمه: سعید مقدم، تهران: نشر اختران، چاپ اول.
  18. مجتهدی، کریم (1379)، فلسفه در قرون وسطی، تهران: نشر امیرکبیر، چاپ دوم.
  19. مصباح یزدی، محمدتقی (1372)، اخلاق در قرآن، تهران: نشر امیرکبیر.
  20. میرمحمد، شریف (1362)، تاریخ فلسفه در اسلام، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
    1. Scruton, Roger (1995), A short history of modern philosophy, New York, second published.