بررسی گروه‌های مرجع جوانان شهر قم و عوامل اجتماعی انتخاب آن (با تأکید بر روحانیّت)

هاشمی, سید ضیاء; حسین‌زاده فِرِمی, مهدی

بررسی گروه‌های مرجع جوانان شهر قم و عوامل اجتماعی انتخاب آن (با تأکید بر روحانیّت)

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه تهران

² استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه کاشان

چکیده

بهره‌گیری از مفهوم «گروه مرجع» مبتنی بر آن است که شکل‌گیری هویّت اجتماعی افراد متأثّر از گروه‌ها و افرادی است که در تعامل مستقیم یا غیرمستقیم با آنها قرار دارند. تحلیل این پدیده نسبت به قشر جوان، ابعاد پیچیده‌تری می‌یابد؛ زیرا جوانان به‌دلیل شرایط اجتماعی و سنّی، آمادگی بیشتری برای تأثیرپذیری از گروه‌های مرجع دارند. در این دوران، در هر حوزه اجتماعی، افراد و گروه‌های متفاوت به‌عنوان گروه مرجع، مورد توجّه جوانان قرار می‌گیرند. برخی از منابع، مانند خانواده در غالب حوزه‌ها کم‌وبیش به‌عنوان مرجع و مبنای عمل، نقش گروه مرجع را ایفا می‌کنند و برخی دیگر مانند شخصیّت‌های فرهنگی و علمی تنها در حوزه‌های خاص مورد توجّه قرار می‌گیرند. میزان تأثیرگذاری گروه‌های مرجع نیز متفاوت است؛ گروه‌هایی که اعتماد، ارتباط و مقبولیّت بیشتری نزد جوانان دارند، تأثیراتی به‌مراتب عمیق‌تر، وسیع‌تر و ماندگارتر از دیگرانی دارند که صرفاً از موقعیّتی نمادین برخوردارند. علاوه بر این، روش تأثیرگذاری نیز متفاوت است؛ گاهی مشورت حضوری، گاهی القائات عاطفی و در مواردی نیز الگوپذیری با واسطه، زمینه تمایل افراد به گروه‌های مرجع را ایجاد می‌کنند. مقاله حاضر که با روش پیمایشی به بررسی گروه‌های مرجع جوانان شهر قم پرداخته، دستاوردهای زیر را در پی داشته است: 1) بالابودن میزان استقلال در نظر و تصمیم در میان جوانان قمی؛ 2) خانواده‌گرایی یا نقض شکاف یا انقطاع نسلی؛ 3) نقض مسأله فروپاشی اجتماعی؛ 4) استعداد و علاقه به نخبه‌پروری؛ 5) ضرورت‌داشتن مرجع تقلید؛ 6) تمایزبخشی بین طلّاب، روحانیون، علما و مراجع تقلید؛ 7) جایگاه مهم امام‌زاده‌ها و اماکن دینی (به‌ویژه حرم حضرت معصومه (س)؛ 8) تأکید بر هویّت ایرانی و اسلامی.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Study of Reference Groups of the youth in Qom and the Social Criteria for choosing them: A Focus on the Clergy

نویسندگان [English]

Seyyed Zia Hashemi ¹
Mehdi Husseinzadeh Feremi ²

¹ Associate Professor, Department of Sociology, University of Tehran

² Assistant Professor, Department of Sociology, University of Kashan

چکیده [English]

The concept of “reference groups” is based on the fact that the formation of individuals’ social identity is the result of groups and individuals to whom they interact directly or indirectly. The analysis of the phenomenon about the youth is much more complicated because due to social and age conditions, the youth are more prone to be affected by reference groups. At this age, different individuals and groups are noticed by the youth in each social field.
Some sources, such as family in most fields as a reference, play the role of reference group, and others such as cultural and scientific dignitaries are noticed only in certain field. The extent to which they affect differs too: those with more trust, more connection and more acceptability to the youth would affect deeper, wider and longer than those of just a symbolized state. Furthermore, the way they influence is also different: sometimes face-to-face consultation, other times emotional inspirations, and also indirect patterning pave the way for tendency to reference groups. In this paper we explore the reference groups for the youth in Qom through survey and conclude a) they think and decide independently; b) they tend to their family, which contradicts generation gap; c) they act against social collapse; d) they are talented and favor being patent; e) they believe in following religious authorities; f) there is a distinction between religious students, clergies, scholars and religious authorities; g) holy shrines (especially Hadhrat Maasoumah’s) enjor high status; and finally h) there should be a focus on Iranian and Islamic identity.

کلیدواژه‌ها [English]

reference groups
Qomi youth
the clergy
membership groups
non-membership groups

مراجع

آزاد ارمکی، تقی (1381)، نظریه‌های جامعه‌شناسی، چاپ دوم، تهران: سروش.
اینگلهارت، رونالد (1373)، تحول فرهنگی در جامعه پیشرفتی صنعتی، ترجمه: مریم وتر، تهران: انتشارات کویر.
باتامور، تی‌بی (1370)، جامعه‌شناسی، ترجمه: سیدحسن منصور و سیدحسین حسینی کلجاهی، چاپ چهارم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
بیرو، آلن (1366)، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه: باقر ساروخانی، تهران: انتشارات کیهان.
بی‌نا (بی‌تا)، جوانان، گروه‌های مرجع، الگوها و دیگران مهم، گزارش تحقیق، تهران.
خدایاری فرد، محمد (1377)، مسائل نوجوانان و جوانان، تهران: انتشارات انجمن اولیاء و مربیان.
دارندورف،‌ رالف (1377)، انسان اجتماعی، ترجمه: غلامرضا خدیوی، تهران:‌ انتشارات آگاه.

8. داوس، دی. اس (1376)، پیمایش در تحقیقات اجتماعی، ترجمه: هوشنگ نایبی، تهران:
نشر نی.

رجب‌زاده، احمد (1377)، «مکانیسم نفی در هویت‌یابی جوانان»، در: فصلنامه پژوهش.

10. سازمان ملی جوانان (1379)، جایگاه جوانان در پرتو منشور تربیتی نسل جوان، تهران: نشر اسپید.

11. سروش، مریم (1382)، بررسی تطبیقی رواشناختی و جامعه‌شناسی جوانی، گزارش تحقیق، شیراز: گروه علوم اجتماعی جهاد دانشگاهی.

12. شیخ، سعادت (1374)، آرما‌‌‌ن‌ها و الگوهای نوجوانان و جوانان، گزارش تحقیق تهران: انتشارات دبیرخانه شورای عالی جوانان.

13. کرم‌اللهی، نعمت‌الله (1379)، شناخت خرده فرهنگ جوانان؛ کارکردها و آثار آن، گزارش تحقیق، تهران: گروه علوم اجتماعی جهاد دانشگاهی تهران.

14. گروثرز، چارلز (1378)، جامعه‌شناسی مرتون، ترجمه: زهره کسایی، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.

15. هاشمیان‌‌فر، جمشید (1377)، الگوگزینی جوانان و عوامل مؤثر بر آن، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.

Urry, John (1998), Reference groups. Encyclopedia of social sciences.
Witt. Robert E. (1970), Group influence on consumer brand choice. Bureau of Business Research, the University of Texas.
wade. Jays. chrles. J.Gelso. (1998), Reference group identity dependence Scales. The counseling Psychologist. 26 (3).
Chapman, E.A & Dawson, E.m (2000), Reference Group Theory with Implications for Information studies: A Theoritical Essay, Information Research, Vol 6, No.3.
Hyman, H. & Cleanor singer, H. (1968), Readings In Reference Group Theory and Research, Newyork, Free Press.
Strauss, H. m. (19) Reference Group and Social Comparism processes Among The Totally Blind From: Hyman & singer, 1968. pp: 222 – 238.
Hartley, R . E (1960), Norm compability, Norm preference and the Acceptance of New Reference Groups. From: Hyman & singer. 1968. pp: 238 – 246.
Stern, E and suzanne, k (1953), Spontaneous Group Reference in France. From: Hyman & singer. 1968. pp: 199 – 206.
Merton, Robert K. (1957), Social Theory and Social Structure, Newyork, Glenco Il, Free Press.
Shibutani, Tamotsu (1955), Reference Groups as Perspectives, in: symbolic Interaction, ed. By J.G. Manis and B.N.Meltzer, Boston: Beacon Press.
Schlaupitz, s.et al (2000), Race, Religion and Attitudes toward capital punish ments: An Indirect test of Reference Group Theory. Annual Meeting of the Acodemy of crimindal Justice Sciences. Mardh.