عقلانیت و داوری سایر فرهنگ‌ها از منظر علامه طباطبایی

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم اجتماعی/ دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

2 عضو هیات علمی جامعة المصطفی و مدیر گروه مطالعات اجتماعی موسسه آموزش عالی علوم انسانی قم

چکیده

عقلانیت به‌عنوان دالی محوری در حکمت اسلامی جایگاه ویژه‌ای دارد. در نوشتار پیش‌رو، عقلانیت مد نظر علامه طباطبایی ناظر به شناخت سایر فرهنگ‌ها ردیابی شده است. روش مد نظر در این مقاله، تحلیلی ـ توصیفی و رجوع به منابع مستقیم و غیرمستقیم این حکیم مسلمان است. تاسیس اعتباریات توسط علامه و طرح منطقه‌الفراغی جهت تحلیل حوزه فرهنگ و ارزیابی آن به‌نحوی که دچار نسبیت معرفتی نشود، الزامات خاصی را به دنبال دارد. این نظریه با تمایزی که میان ادراکات حقیقی و اعتباری قائل می‌شود، از یک‌سو علم را از خطاهای معرفت‌شناسی دور می‌کند و از سوی دیگر خلأ موجود میان حکمت اسلامی و فرهنگ‌شناسی را پر می‌کند. پیوند اعتباریات با حقایق از ویژگی‌های انحصاری این نظریه است و تبیین علامه، بستر مناسبی جهت تحول علوم انسانی بر مبنای حکمت اسلامی است. علامه معتقد است حقایقی در عالم وجود دارد که قابل ادراک هستند و می‌توان از ارزش‌ها و هنجارهای ثابت و به‌عبارت دیگر «غیرنسبی و فرافرهنگی» صحبت کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Rationale as a Means of Judgement about Other Cultures to AllamehTabatabaei

نویسندگان [English]

  • Emad Afrough 1
  • Davud Rahimi Sojasi 2
1 bagherololum Univercity
2 Faculty, Al-Mustafa International University; Chair of Department of Social Studies, College of Islamic
چکیده [English]

Rationale enjoys a great status in Islamic Philosophy as a central signifier. We explore the kind of rationale to AllamehTabatabaei that is a means of understanding other cultures. As our methodology, we take analytical-descriptive approach and refer to primary and secondary sources belonging to him. His development of virtuals, proposal of void area (mantiqat-ulfirāq) for the analysis of cultural issues, and its examination in order not to be subject to epistemological relativism all have some certain entailments. His theory prevents knowledge from epistemological errors by distinguishing real perception from virtual one; it also fills the gaps between Islamic philosophy and culture studies. The tie between virtuals and realities is the unique property of this theory, and Allameh’s explanation provides a fertile ground for the evolution of humanities based on Islamic Philosophy. Allameh believes there are certain perceptible realities in the creation, and we can believe in constant values and norms, which are so-called ‘nonrelative and cross-cultural

کلیدواژه‌ها [English]

  • AllamehTabatabaei
  • virtual perception
  • virtuals
  • epistemology of culture
1. اسکندری، مصطفی (1380)، گزاره‌های اخلاقی از سقراط تا علامه طباطبایی، تهران: مهراندیش.
2. سروش، عبدالکیم (1376)، درس‌هایی در فلسفه علم الاجتماع، تهران: نشر نی، چاپ اول.
3. ضیائی، محمدرضا (1368)، بحث پیرامون سه مسئله عمده فلسفی در آرا علامه طباطبایی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
4. طباطبایی، سید محمدحسین (1380 الف)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج 2، تهران: صدرا، چاپ دوازدهم.
5. ــــــــــــــــــــــ (1380 الف)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج اول، تهران: صدرا، چاپ نهم.
6. ــــــــــــــــــــــ (1369)، انسان از آغاز تا انجام، ترجمه و تعلیقات: صادق لاریجانی آملی، قم: الزهرا، چاپ اول.
7. ــــــــــــــــــــــ (1363)، تفسیر المیزان، ترجمه: موسوی همدانی، ج 2، قم: بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی.
8. ــــــــــــــــــــــ (1363)، تفسیر المیزان، ترجمه: موسوی همدانی، ج 3، قم: بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی.
9. ــــــــــــــــــــــ (1381)، نهایة الحکمه، ترجمه و شرح: علی شیروانی، ج 3، قم: بوستان کتاب قم، چاپ پنجم.
10. مطهری، مرتضی (حاشیه نویس) (1381)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج 1، تهران: صدرا، چاپ نهم.
11. ــــــــــــــــــــــ (1380)، اصول فلسفه و روش رئالیسم ،ج 2، تهران: صدرا، چاپ دوازدهم.
12. معلمی، حسن (1380)، مبانی اخلاق در فلسفه غرب و فلسفه اسلامی، تهران: مرکز نشر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول.