بررسی نقش استعاره‌ها و اسطوره‌ها در شکل‌گیری مسائل و چالش‌های بینشیِ مبلغین دینی و راهبردهای مواجهه آنها

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه مدیریت راهبردی دانشگاه باقرالعلوم ع، قم، ایران.

2 دانشجوی دکتری سیاستگذاری فرهنگی دانشگاه باقرالعلوم ع قم

10.22081/jiss.2024.66130.1997

چکیده

استعاره‌ها و اسطوره‌ها همواره به‌عنوان مقولاتی مرتبط با دانش‌های ادبی، زبان‌شناسی یا نشانه‌شناسی مورد توجّه و کاوش قرار گرفته‌اند و کمتر به نقش‌های این مقولات در شکل‌گیری مسائل اجتماعی یا در تصویر راهبردهای عملیاتی حل مسئله توجه شده است. «مدل تحلیل لایه‌ای علت‌ها» (CLA) ازجمله روش‌هایی است که با تأکید بر نقش استعاره‌ها و اسطوره‌ها در شکل‌گیری پدیده‌ها و مسائل اجتماعی، آنها را به‌عنوان عمیق‌‌ترین لایه‌های علّت‌ها قلمداد کرده است که با لایه‌های بالاتر علّی (لیتانی، علل اجتماعی، علل گفتمانی) در تعامل هستند. پژوهش حاضر که بر مبنای تحلیل لایه‌ای علت‌ها انجام شده، درصدد است تا بر اساس آن، نقش استعاره و اسطوره‌های مؤثر در شکل‌گیری مسائل بینشی مبلغین دینی را تبیین کند. در این پژوهش، بر پایه مطالعه کتابخانه‌ای و با تکیه بر روش تحلیل مضمون بازتابی، از بیانات رهبر معظم انقلاب دو مسئله بینشی به‌عنوان مضمون اصلی استخراج شده و برپایه مصاحبه با فرهیختگان تبلیغی حوزه علمیه و یافته‌های شخصی نگارنده، لایه‌های علّی آن تحلیل شده است که در نتیجه آن 7 عامل استعاری و 5 عامل نمادین (اسطوره‌ای) در رابطه با مسائل بینشی مبلغان دینی، شناسایی گردید. در این پژوهش افزون بر تبیین موارد مزبور، به بیان راهبردهای متناسب با آنها نیز پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

An Examination of the Role of Metaphors and Myths in Shaping the Issues and Challenges of Religious Preachers' Perspectives and Their Strategic Responses

نویسندگان [English]

  • Seyed Mohammad Hossein Hashemian 1
  • Sayed Saber Rezaiee 2
1 1. Associate Professor, Department of Strategic Management, Baqir al-Olum University, Qom, Iran.
2 Ph.D. student of cultural policy, Bagheral Uloom University of Qom
چکیده [English]

Metaphors and myths have always been considered and explored as categories related to literary, linguistic, or semiotic knowledge, and less attention has been paid to the roles of these categories in shaping social issues or in visualizing operational strategies for problem-solving. The "Causal Layered Analysis" (CLA) model is one of the methods that, by emphasizing the role of metaphors and myths in the formation of social phenomena and issues, considers them as the deepest layers of causes interacting with higher causal layers (litany, social causes, discursive causes). This research, conducted based on Causal Layered Analysis, aims to elucidate the role of effective metaphors and myths in shaping the cognitive issues of religious preachers. In this study, through a library study and reflective thematic analysis method, two cognitive issues were extracted from the statements of the Supreme Leader of Iran as the main themes. Based on interviews with scholarly preachers from Islamic seminary and the author's personal findings, the causal layers were analyzed, identifying seven metaphorical factors and five symbolic (mythical) factors related to the cognitive issues of religious preachers. In addition to explaining these factors, the research also presents appropriate strategies corresponding to them.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Metaphor
  • Myth
  • Causal Layered Analysis (CLA)
  • Religious Preachers
  • Preaching
  • Cognitive Issues
  • Political Insight Weakness
  • Marginalization

مراجع

* قرآن کریم
اسد سنگابی، کریم. (1377). اسطوره چیست؟ نشریه ادبیات داستانی، ش 47.
الهاشمی، احمد. (1381). جواهرالبلاغه. قم. انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
پارسانیا، حمید. (1396). نماد و اسطوره. قم: کتاب فردا.
تنکابنی، محمدبن سلیمان. (بی‌تا). ‌قصص العلماء. تهران: انتشارات علمیه اسلامیه.
جاوِت، گارث؛ ادانل، ویکتوریا. (1390). تبلیغات و اقناع (مترجم: حسین افخمی، چاپ اول). تهران: همشهری.
چاتریس- بلک، جاناتان. (1398). تحلیل انتقادی استعاره: رویکردی شناختی-پیکره‌ای (مترجم: یکتا پناه‌پور). قم: لوگوس.
حسن‌زاده، رسول. (1401). عضو مرکز مطالعات راهبردی حوزه علمیه قم.
حیدری‌پور، عباس. (1401). قائم مقام پژوهشکده باقرالعلوم× قم.
خامنه‌ای، سیدعلی. (2/6/1358). اسلام دین سیاست است. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://farsi.khamenei.ir/sahifeh-content?id=14799
خامنه‌ای، سیدعلی. (25/6/1370). بیانات در جمع ائمه سراسر کشور، برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2488
خامنه‌ای، سیدعلی. (11/9/1370). بیانات در جمع روحانیون تیپ مستقل 83 امام صادق×، برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2518
خامنه‌ای، سیدعلی. (20/7/1390). بیانات در اجتماع بزرگ مردم کرمانشاه. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=17510
خامنه‌ای، سیدعلی. (3/2/1391). بیانات در جمع فرماندهان نیروی زمینی ارتش، برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=19442
خامنه‌ای، سیدعلی. (19/7/1391). بیانات در جمع اجتماع مردم بجنورد، برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=21126
خامنه‌ای، سیدعلی. (4/9/1394). بیانات در جمع فرماندهان گردان‌های بسیج، برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=31519
خامنه‌ای، سیدعلی. (31/5/1395). بیانات در جمع ائمه جماعت مساجد استان تهران. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=34109
خامنه‌ای، سیدعلی. (16/6/1395). بیانات در اولین جلسه درس خارج فقه در سال تحصیلی 1395. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=34309
خامنه‌ای، سیدعلی. (21/04/1402). بیانات در دیدار مبلغین و طلاب حوزه‌های علمیه سراسر کشور. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=53333
خامنه‌ای، سیدعلی. (1399). رهبر معظم انقلاب اسلامی، طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن. تهران: صهبا.
خمینی، سیدروح‌الله. (1387). صحیفه نور (ج6). تهران: مرکز تنظیم و نشر آثار امام خمینی&.
رابینز. جاج. (1397). رفتار سازمانی (ج1، مترجم: مهدی زارع، چاپ هشتم). تهران: نشر نص.
رهدار، احمد. (1399). بیانات در سلسله نشست‌های نظام سیاسی اسلام با موضوع نظام سیاسی فقاهت، برگرفته از سایت: https://B2n.ir/d97254.
سالاری‌فر، محمدرضا؛ غروی، سیدمحمد؛ کاویانی، محمد؛ خداپناهی، محمدکریم؛ عباسی، اکبر؛ آذربایجانی، مسعود؛ موسوی‌اصل، سیدمهدی و تبیک، محمدتقی. (1398). روان‌شناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی (چاپ هفتم). قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه. تهران: سمت‌.
سکاکی، ابویعقوب یوسف ‌بن محمد. (1457ق). مفتاح العلوم (ج1). بیروت: دارالکتب العلمیة.
شیخ‌زاده، محمد؛ بنی‌اسد، رضا. (1399). تحلیل مضمون: مفاهیم، رویکردها و کاربردها (ویراستار: سیدعلی‌اصغر سلطانی). تهران: نشر لوگوس.
طریحی، فخرالدین. (1362). مجمع البحرین. تهران: مرتضوی.
عنایت‌ا...، سهیل؛ میلویه‌یچ، ایوانا. (1395). تحلیل لایه‌ای علت‌ها، پژوهشی تحول‌گرا با نگاهی نظری و کاربردی (ج1، مترجمان مریم یوسفیان و دیگران). تهران: نشر شکیب.
فرید، محمدرضا. (1401). طلبه درس خارج حوزه علمیه قم.
کشکولی، محمد. (1401). طلبه درس خارج حوزه علمیه قم.
کلینی، محمدبن یعقوب. (1365). الکافی (ج1، مصحح: علی‌اکبر غفاری). تهران: دارالکتب الاسلامیه.
مطهری، مرتضی. (1396). مجموعه آثار (ج6 و 17). تهران: انتشارات صدرا.
وانر، رکس. (1379). مفهوم اسطوره (مترجم: ابوالقاسم اسماعیل‌پور). نشریه کتاب ماه هنر، شماره 27 و 28، صص 16-25.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 13 اسفند 1401
  • تاریخ بازنگری: 18 دی 1402
  • تاریخ پذیرش: 09 تیر 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار