نقد زبان‌شناختی مؤلفه‌های معنویت‌گرایی جدید یوگا در نگاه پیشکسوتان یوگای ایران و تعارض آن با معنویت الوهی

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه باقرالعلوم (ع)، قم، ایران (نویسنده مسئول).

2 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، قم، ایران.

3 دانش‌آموخته رشته زبان‌های خارجی و مطالعات بینا فرهنگی دانشگاه باقرالعلوم (ع)، قم، ایران.

چکیده

یوگا از منظر مطالعات ادیان، به‌عنوان یکی از شش دستگاه فلسفی هندوئیسم و طریقت عملی عرفان در این آئین محسوب می‌شود. این در حالی است که امروزه ‌یوگا بیشتر به‌عنوان یک رشته ورزشی در دنیا شناخته می‌شود. بیشتر مطالعات انجام‌شده در خصوص تحولات یوگا در دوران مدرن و نسبت آن با ریشه‌های فلسفی و عرفانی آن، با تمرکز بر جوامع غربی انجام شده است. لیکن این مقاله درصدد پاسخ به این مسئله است که آیا پیشکسوتان یوگای ایران، برای یوگا ابعادی معنوی قایل هستند یا خیر. داده‌های این پژوهش که مشتمل بر مصاحبه‌های منتشرشده از 26 نفر از پیشکسوتان یوگای ایران در نشریه دانش یوگا است، به روش تحلیل توصیفی و از لحاظ کمی و کیفی مورد تحلیل زبان‌شناختی قرار گرفت. الگوی تحلیل مشتمل بر پنج متغیر موجود در معنویت‌گرایی جدید بود. نتایج نشان داد که 96% این افراد در توصیف و تبیین یوگا از مفهوم خودشناسی و خودسازی، 84% از مفهوم درون‌گرایی و 42% به زندگی در لحظه حال اشاره کرده‌اند؛ همچنین 61% از ایشان یوگا را عاملی برای ارتباط با امر معنوی و 77% آن را معنابخش زندگی عنوان کرده‌اند. نتایج این تحقیق می‌تواند در تبیین و نقد ماهیت یوگا به‌عنوان یکی از معنویت‌های نوظهور نقش داشته باشد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Linguistic Criticism of the Components of the New Spiritualism of Yoga from the Viewpoint of Iranian Yoga Veterans and Its Conflict with Divine Spirituality

نویسندگان [English]

  • Ebrahim Tobeyani 1
  • Seyed Abdolmajid Tabatabaee Lotfi 2
  • Hosein Arab Markede 3
1 Associate Professor, Baqir al-Olum University, Qom, Iran
2 Associate Professor, Islamic Azad University, Qom Branch, Qom, Iran
3 Graduate in Foreign Languages and Intercultural Studies, Baqir al-Olum University, Qom, Iran
چکیده [English]

Yoga, from the perspective of religious studies, is considered one of the six philosophical systems of Hinduism and a practical method of mysticism in this tradition. However, today yoga is predominantly recognized as a form of exercise worldwide. Most studies on the evolution of yoga in the modern era and its relationship with its philosophical and mystical roots have focused on Western societies. This article aims to address the question of whether the pioneers of Iranian yoga embrace spiritual dimensions in yoga or not. The data for this research, consisting of published interviews with 26 Iranian yoga pioneers in the "Yoga Knowledge" journal, were analyzed linguistically through descriptive analysis, both quantitatively and qualitatively. The analytical model consisted of five variables found in New Age spirituality. The results showed that 96% of these individuals described and explained yoga in terms of self-realization and self-development, 84% referred to introversion, and 42% mentioned living in the present moment. Additionally, 61% of them considered yoga as a means of connecting with the spiritual realm, and 77% described it as a life-enriching practice. The findings of this research can contribute to the understanding and critique of yoga's nature as one of the emerging forms of spirituality.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Yoga
  • New Age spirituality
  • Iranian yoga pioneers
  • content analysis
1.اخوان، احمد. (۲۰۱۷م). خزیریوگا. بازیابی از:
https://www.instagram.com/p/BWUg2VPhvzA‎
2.‏اروندیان، هما. (۱۳۹۱الف). با پیشکسوتان یوگای ایران آشنا شوید. دانش یوگا، (55)، صص40-41.‬
3.‏اروندیان، هما. (۱۳۹۱ب‌). با پیشکسوتان یوگای ایران آشنا شوید. دانش یوگا، (56)، 
صص 22-25.
4.‏البرزی، منوچهر. (۱۳۸۹). با پیشکسوتان یوگای ایران آشنا شوید. دانش یوگا، (44)، 
صص 50-54.‬‬
5.‏الماسیان، حسین. (۱۳۹۵الف‌). از هیپنوتیز متایوگا و از یوگا تا اوج. دانش یوگا، (91)، صص40-41.
6.‏الماسیان، حسین. (۱۳۹۵ب‌). از یوگا تا اوج. دانش یوگا، (92)، صص 48-49.‬
7.‏الماسیان، حسین. (۱۳۹۵ج‌). از یوگا تا اوج. دانش یوگا، (96)، صص 56-57.‬‬
8.‏الماسیان، حسین. (۱۳۹۵د‌). از یوگا تا اوج. دانش یوگا، (94)، صص 44-45.‬‬
9.‏الماسیان، حسین. (۱۳۹۵ه). از یوگا تا اوج. دانش یوگا، (98)، صص 36-37.‬‬
10.‏انجمن یوگای ایران (تهیه‌کننده). (۱۳۹۷). کلیپ روز جهانی یوگا بر بام تهران سی و یکم خرداد 1397. بازیابی از: https://www.aparat.com/v/lgO7Z‎‬
11.‏‏ بدری کوهی، افسانه. (۱۳۹۱). با پیشکسوتان یوگای ایران آشنا شوید. دانش یوگا، (59)، صص 48-49.
12.پارگامنت، کنت. (۱۳۹۵). روان درمانی آمیخته با معنویت: درک و شناسایی امر مقدس (مترجمان: سید محمد کلانتر کوشه، سیدمحمد حسینی، سجاد مطهری). تهران: 
آوای نور.‬
13.‏چاترجی، ساتیش‌چاندرا؛ داتا، دهیرندرا موهان. (۱۳۸۴). معرفی مکتب‌های فلسفی هند (دانشگاه ادیان و مذاهب) (مترجم: فرناز ناظرزاده‌ کرمانی). قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.‬
14.‏حمیدیه، بهزاد. (۱۳۹۱). معنویت در سبد مصرف. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.‬
15.‏حمیدیه، بهزاد. (۱۳۹۲). ساختار قداست‌بخشی نوپدید؛ موردپژوهی یک شماره از نشریه دانش یوگا. راهبرد فرهنگ، 22(6)، صص 35-60.
16.‏خردمند، لیلی. (۱۳۸۸). با پیشکسوتان یوگای ایران آشنا شوید. دانش یوگا، (40)، صص 12-15.‬
17.راهبریان، آزادمهر. (2017م). روز جهانی یوگا مدرسه سفارت هند ۳۱ خرداد ۱۳۹۶: 
Retrieved January 22, 2020, from https://www.instagram.com/azadmehrrahbarian/
18.‏رستگار، عباسعلی. (۱۳۸۹). معنویت در سازمان با رویکرد روان‌شناختی. قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.‬
19.‏زند، سوسن. (۱۳۹۳). پیشکسوتان یوگا. دانش یوگا، (77)، صص 40-41.‬
20.‏ساتیاناندا ساراسواتی‌، سوامی‌. (۱۳۷۸). هاتا یوگا: تمرینات‌ مقدماتی‌ و پیشرفته‌ (مترجم: جلال‌ موسوی‌ نسب‌ مبارکه‌ای‌). تهران‌: فراروان‌.‬‬
21.‏‏‏ ستایش نانکلی، بدری. (۱۳۸۹الف‌). با پیشکسوتان یوگای ایران آشنا شوید. دانش یوگا، (47)، صص 18-21.‬
22.ستایش نانکلی، بدری. (۱۳۸۹ب‌). با پیشکسوتان یوگای ایران آشنا شوید. دانش یوگا، (47)، صص 18-46.‬
23.سومین سمینارعلمی و تخصصی یوگا درکرج برگزار شد. (۱۳۹۶، ۲۴آذر). [پایگاه خبری - تحلیلی قدس آنلاین]. بازیابی 22 مرداد 2019، از http://qudsonline.ir/news/578879/ سومین سمینار علمی- تخصصی یوگا درکرج برگزار شد‎.
24.‏شاکرنژاد، احمد. (۱۳۹۷). معنویت گرایی جدید: مؤلفه‌های مفهومی، لوازم اعتقادی و نشانه‌های گفتمانی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.‬
25.‏شاکری، نرگس. (۱۳۹۲اسفند). با پیشکسوتان یوگای ایران آشنا شوید. دانش یوگا، (65)، صص 8-11.‬‬
26.‏شایگان‌، داریوش‌. (۱۳۶۲). ادیان‌ و مکتب‌های‌ فلسفی‌ هند (ج2). تهران‌: امیرکبیر.‬
27.‏شریعتی، ‌سارا؛ باستانی، ‌سوسن و خسروی، ‌بهناز. (۱۳۸۶). جوامعی در نوستالژی اجتماع نگاهی به پدیده معنویت‌های جدید در ایران (از خلال مطالعه موردی دو نمونه از جمع‌های عرفانی - روان‌شناسی). مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 8(3)، صص 167-195.‬‬
28.‏عرب، حسین. (۱۳۹۷). جریان‌شناسی معنویت‌گرایی جدید در هند. در: مجموعه مقالات معنویت‌گرایی در جهان معاصر، صص 325-372. قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی|.‬‬
29.‏عرفانی، شهناز. (۱۳۹۳). با پیشکسوتان یوگای ایران آشنا شوید. دانش یوگا، (68).‬‬
30.‏قائدی، محمدرضا؛ گلشنی علیرضا. (۱۳۹۵). روش تحلیل محتوا، از کمی‌گرایی تا کیفی‌گرایی. روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 23(7)، صص 57-82.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
31.‏کسب‌خواه، احمد. (۱۳۹۳). با پیشکسوتان یوگای ایران آشنا شوید. دانش یوگا، (70)، صص 21-23.‬‬
32.‏مظاهری سیف، حمیدرضا. (۱۳۹۴). حقیقت یوگا. قم: صهبای یقین.‬
33.‏مظاهری ‌سیف‌، حمیدرضا. (۱۳۹۵). آسیب‌شناسی شبه‌جنبش‌های معنوی. صهبای یقین.‬
34.‏مهدوی‌پور، مسعود. (۱۳۸۷الف‌). با بزرگان یوگای ایران آشنا شوید. دانش یوگا، (31)، صص 16-20.‬‬
35.‏مهدوی‌پور، مسعود. (۱۳۸۷ب‌). آشنایی با پیشکسوتان یوگای ایران. دانش یوگا، (32)، صص10-15.‬‬
36.‏ موحدی نائینی، سید عبدالحمید. (۱۳۹۰الف‌). با پیشکسوتان یوگای ایران آشنا شوید. دانش یوگا، (48)، صص 46-49.‬
37.موحدی نائینی، سیدعبدالحمید. (۱۳۹۰ب‌). با پیشکسوتان یوگای ایران آشنا شوید. دانش یوگا، (50)، صص 68-71.‬‬
38.‏موحدی نائینی، سیدعبدالحمید. (۱۳۹۰ج‌). با پیشکسوتان یوگا آشنا شوید. دانش یوگا، (51)، صص 50-53.‬‬
39.‏موحدی نائینی، سیدعبدالحمید. (۱۳۹۰د‌). با پیشکسوتان یوگای ایران آشنا شوید. دانش یوگا، (52)، صص 46-47.‬‬
40.‏موحدی، سهیلا. (۱۳۹۲). با پیشکسوتان یوگای ایران آشنا شوید. دانش یوگا، (63)، 
صص 8-11.‬
41.‏موحدیان عطار، علی. (۱۳۸۹). جستاری در نجات‌شناسی یگه. معرفت ادیان، 4(1)، 
صص 133-164.‬‬
42.‏موحدیان‌عطار، علی‌؛ پورابراهیم، محمد. (۱۳۹۶). یوگا در ایران: بررسی و نقد یوگای رایج در ایران با نظر به منابع اصلی یوگایی. (دانشگاه ادیان و مذاهب). قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.‬‬
43.‏‏موسوی‌نسب، سیدجلال الدین. (۱۳۸۷). با پیشکسوتان یوگای ایران آشنا شوید. دانش یوگا، (34)، صص 12-17.‬
44.‏موقر، مجید. (۱۳۴۶الف‌). آموزشگاه ‌یوگا (یوگا چیست؟ و یوگی کیست؟). دانش یوگا، 143(13)، صص 205-213.‬
45.‏موقر، مجید. (۱۳۴۶ب‌). یوگا را بهتر بشناسید. دانش یوگا، 146(13)، صص 445-446.‬
46.‏میرحسینی، سیما. (۱۳۹۲). با پیشکسوتان یوگای ایران آشنا شوید. دانش یوگا، (64)، 
صص 8-11.‬
47.‏نظری نوکانی، مهرانگیز. (۱۳۹۲). با پیشکسوتان یوگای ایران آشنا شوید. دانش یوگا، (61)، صص 50-53.‬
48.‏نلسون، جیمز. (۱۳۹۵). روان‌شناسی، دین و معنویت (مترجمان: مسعود آذربایجانی و امیر قربانی). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.‬‬
49.‏نیک‌افشان، هاله. (۱۳۸۱). آشنایی با سبک‌های یوگا: بیهار. دانش یوگا، (3)، صص 32-35.‬
50.‏وضعیت‌سنجی یوگا در حوزه نشر. (۱۳۹۶). قم: موسسه علمی فرهنگی بهداشت معنوی.‬‬
51.‏وودهد، لیندا. (۱۳۹۶). ادیان در دنیای مدرن (مترجمان: حمید رضانیا و عبدالله غلامرضا کاشی). قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.‬‬
52.‏ویوکاناندا، سوامی‌. (۱۳۷۵). تسخیر طبیعت‌ درون (مترجم: حسین‌ آرومندی). تهران‌: بهجت‌.‬
53.Campbell, Colin. (2007). The Easternization of the West: A Thematic Account of Cultural Change in the Modern Era. Paradigm Publishers.
54.Goldberg, Elliott. (2016). The Path of Modern Yoga: The History of an Embodied Spiritual Practice. Simon and Schuster.
55.Goldsmith, Margie. (2011, April 22). Swami Buaji, Yogi, Said to Be 116 Years Old. Retrieved May 12, 2019, from https://www.huffpost.com/entry/swami-buaji-116-yogi_b_851710
56.Henrichsen-Schrembs, Sabine; & Versteeg, Peter. (2011). A Typology of Yoga Practitioners: Towards a Model of Involvement in Alternative Spirituality. Practical Matters, (4), pp. 1-19. Retrieved from http://practicalmatters journal.org/ 2011/03/01/a-typology-of-yoga-practitioners-towards-a-model-of-involvement-in-alternative-spirituality/
57.Jain, Andrea R. (2014). Selling Yoga: From Counterculture to Pop Culture. Oxford University Press.
58.Jensen, Pauline S.; & Kenny, Dianna T. (2004). The effects of yoga on the attention and behavior of boys with Attention-Deficit/ hyperactivity Disorder (ADHD). Journal of Attention Disorders, 7(4), pp. 205-216. https://doi.org/10.1177/108705470400700403
59.Krisanaprakornkit, Thawatchai; Ngamjarus, Chetta; Witoonchart, Chartree; & Piyavhatkul, Nawanant. (2010). Meditation therapies for attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD). The Cochrane Database of Systematic Reviews, (6), CD006507. https://doi.org/10.1002/14651858.CD006507.pub2
60.Michelis, Elizabeth De. (2004). A History of Modern Yoga: Patan~jali and Western Esotericism. Continuum.
61.Park, Crystal L.; Riley, Kristen E.; Bedesin, Elena; & Stewart, V. Michelle. (2016). Why practice yoga? Practitioners’ motivations for adopting and maintaining yoga practice. Journal of Health Psychology, 21(6), pp. 887-896. https://doi.org/10.1177/1359105314541314
62.Saper, Robert B.; Eisenberg, David M.; Davis, Roger B.; Culpepper, Larry; & Phillips, Russell S. (2004). Prevalence and patterns of adult yoga use in the United States: results of a national survey. Alternative Therapies in Health and Medicine, 10(2), pp. 44-49.
63.Singleton, Mark. (2010). Yoga Body: The Origins of Modern Posture Practice. OUP USA.
64.Uebelacker, Lisa A.; Epstein-Lubow, Gary; Gaudiano, Brandon A.; Tremont, Geoffrey; Battle, Cynthia L.; & Miller, Ivan W. (2010). Hatha yoga for depression: critical review of the evidence for efficacy, plausible mechanisms of action, and directions for future research. Journal of Psychiatric Practice, 16(1), pp. 22-33. https://doi.org/10.1097/01.pra.0000367775.88388.96
65.Woolery, Alison; Myers, Hector; Sternlieb, Beth; & Zeltzer, Lonnie. (2004). A yoga intervention for young adults with elevated symptoms of depression. Alternative Therapies in Health and Medicine, 10(2), pp. 60-63.
66.Yoga Journal; & Yoga Alliance. (2016). The 2016 Yoga in America Study. Retrieved November 01, 2019, from https://www.yogajournal.com/page /yogainamericastudy.