بازنمایی تغییرات اجتماعی در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش

نوع مقاله : علمی ـ پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه مدیریت راهبردی دانشگاه باقرالعلوم×، قم، ایران

چکیده

مفهوم بازنمایی همزمان با چرخش زبانی در علوم انسانی به ‌عنوان موضوع قابل‌توجه حوزه مطالعات فرهنگی تبدیل شد. درنتیجه، این مطالعات، بافت‌های وسیع‌‌‌‌تر اجتماعی و فرهنگی و چگونگی تغییرات اجتماعی در مرکز توجه قرار گرفت. بر این اساس، توجه به بازنمایی اجتماع و چگونگی تغییرات آن ضروری است. سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که سند تحول بنیادین آموزش و پرورش که با هدف حل بخشی از مشکلات نظام آموزش و پرورش کشور ساخت یافته؛ سطح اجتماع را چگونه بازنمایی می‌کند و این بازنمایی خاص، چه پیامدی را موجب می‌گردد؟ به این‌منظور، روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف به‌مثابه روش بررسی تغییرات اجتماعی و فرهنگی، انتخاب و سپس از طریق سازوکارهای زبان‌شناختی مایکل هلیدی، در قالب مراحل سه‌گانه، بازسازی و درنهایت، با استفاده از این روش، متن سند بررسی و نتایج ارائه شد. اجتماع از منظر سند مذکور دارای هفت حوزه آموزش و پرورش، سیاسی اداری، فرهنگی، دینی، رسانه و ارتباطات، حرفه‌ای و اقتصادی و سلامت و بهداشت است. این  حوزه‌ها به‌لحاظ اعتبار در جایگاه تساوی نیستند؛ بلکه درنهایت، این نظم گفتمان دینی است که در مقام اول قرار می‌گیرد و امکان می‌یابد تا دیگر نظم‌های گفتمان را مورد تفسیر قرار دهد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد؛ این سند نتوانسته است با استفاده از مبانی فکری نظم گفتمان دینی، تفسیر قابل ملاحظه‌ای از نظم‌های گفتمانی دیگر ارائه کند و موجب تغییر جدّی در آنها شود. براین اساس، ترسیم روابط میان هفت حوزه موضوعی سند در راستای یک تغییر اجتماعی در نظام آموزش و پرورش نیز محقق نشده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An Examination of Social Changes in the Fundamental Reform Document of Education

نویسنده [English]

  • Sayyid Mohammad Hossein Hashemian
Associate Professor, Department of Strategic Management, Baqir Al-Olum University, Qom, Iran
چکیده [English]

The concept of examination turned into a significant topic in the field of cultural studies along with the linguistic changes in the humanities. Because of these studies, broader social and cultural contexts and how the society changes came into focus. Accordingly, it is necessary to pay attention to the examination of the society and how it changes. The question that arises here is that how the Fundamental Reform Document of Education (in Iran)-which was created with the aim of solving some of the problems of Iranian education system- examines the level of society, and what is the consequence of this particular examination? For this purpose, Fairclough's method of critical discourse analysis was selected as a method for studying social and cultural changes, and then through Michael Halliday's linguistic mechanisms, in three stages, this document was reconstructed and finally, using this method, the text of the document was reviewed and the results were presented. According to the document, the community has seven areas: education, politics and administration, culture, religion, media and communications, professional and economic areas, and health. These areas are not equal in terms of validity; rather, it is the discipline of religious discourse that comes first and makes it possible to interpret other disciplines of the discourse. The research findings suggest that by using the intellectual foundations of the religious discourse, this document has not been able to interpret other discourse systems significantly and caused a serious change in them. Accordingly, drawing the relationships between the seven thematic areas of the document in line with a social change in the education system has not been achieved.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Examination
  • social change
  • Fundamental Reform Document of Education
  • critical discourse analysis
  1. آقاگل‌زاده، فردوس؛ غیاثیان، مریم‌سادات. (1386). رویکردهای غالب در تحلیل گفتمان انتقادی. دوفصلنامه زبان و زبان‌شناسی، 3(5)، صص 39-54.
  2. آقاگل‌زاده، فردوس. (1385). تحلیل گفتمان انتقادی (چاپ اول). تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  3. بهرامی کمیل، نظام. (1388). نظریه رسانه‌ها؛ جامعه‌شناسی ارتباطات (چاپ اول). تهران: نشر کویر.
  4. پوینتون، کیت؛ لی، آلیسون. (1388). فرهنگ و متن: گفتمان و روش‌شناسی پژوهش اجتماعی و مطالعات فرهنگی (مترجم: حسن چاوشیان). تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
  5. دریفوس، هیوبرت؛ رابینو، پل. (1391). میشل فوکو فراسوی ساخت‌گرایی و هرمنیوتیک با مؤخره‌ای به قلم میشل فوکو (مترجم: حسین بشیریه، چاپ هشتم). تهران: نشر نی.
  6. ری، دانوتا. (1388). زبان روزنامه (به کوشش: فریده حق‌بین، مترجم: وجیهه عزیزآبادی فراهانی و دیگران، چاپ اول). تهران: نشر علم.
  7. ساسانی، فرهاد. (1389). معناکاوی: به‌سوی نشانه‌‌شناسی اجتماعی. تهران: نشر علم.
  8. سلطانی، سیدعلی‌اصغر. (1384). قدرت، گفتمان و زبان (سازوکارهای جریان قدرت در جمهوری اسلامی ایران). تهران: نشر نی.
  9. سلطانی، سیدعلی‌اصغر. (1390). اصول و روش نگارش دانشگاهی. قم: انتشارات دانشگاه مفید.
  10. شورای عالی انقلاب فرهنگی. (1390). سند تحول بنیادین آموزش و پرورش. تهران.
  11. فرکلاف، نورمن. (1379). تحلیل انتقادی گفتمان (مترجم: فاطمه شایسته پیران و دیگران). تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
  12. فوکو، میشل. (1378). نظم گفتار: درس افتتاحی در کُلِژ دوفرانس (مترجم: باقر پرهام). تهران: نشر آگاه.
  13. هال، استوارت. (1387). گزیده‌هایی از عمل بازنمایی، کتاب نظریه‌های ارتباطات: مفاهیم انتقادی در مطالعات رسانه‌ای و فرهنگی (ویراستاری: پل کوبلی، مترجم: احسان شاقاسمی). تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
  14. مردانی، اردلان. (1378). منطق مبین: ترجمه و شرحی نوین بر منطق مظفر (چاپ اول). قم: نشر الهادی.
  15. مهدی‌زاده، سیدمحمد. (1387). رسانه‌ها و بازنمایی (چاپ اول). تهران: معاونت مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی، دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  16. ون دایک، تئون ای. (1389). مطالعاتی در تحلیل گفتمان: از دستور متن تا گفتمان کاوی انتقادی (مترجم: پیروز ایزدی و دیگران). تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  17. یورگنسن، ماریان؛ فیلیپس، لوئیز ج. (1391). نظریه و روش در تحلیل گفتمان (مترجم: هادی جلیلی). تهران: نشر نی.
  18. یوسف‌زاده، حسن. (1392). اسلام، نظم و انضباط اجتماعی (چاپ اول). تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
  19. Fairclough, Norman. (2005). Critical discourse analysis, In: Marges Lingquistiques.
  20. Teun Van Dijk. (2001). Political discourse and ideology., Working paper,