2024-03-29T18:09:59Z
https://jiss.isca.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=570
اسلام و مطالعات اجتماعی
2345-5586
2345-5586
1394
2
شماره 4 (پیاپی 8)
طراحی و تبیین سنجههای الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت با رویکرد تحلیل دوسطحی اندماجی (مبتنی بر آرای آیتالله خامنهای)
محمدشتا
بدرا
نعمتالله
زمانی علیآبادی
در این پژوهش که مبتنی بر روش کتابخانهای و به صورت توصیفی ـ تحلیلی است، پس از ارائه سنجههای الگو از منظر امام خامنهای و با بهرهگیری از تکنیک دلفی، الگوی پژوهش ترسیم شد و در نهایت این نتیجه حاصل شد که الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت از حیث سختافزاری و نهادی با قوامیت سنجههای: کلان اربعه و محتوایی تسعه، در قامت اصولی فطری و در مقامی ثبوتی است؛ و در سطح نرمافزاری و تحلیلی در تمامی حوزههای علوم، متکی بر ظرایف زمان و مکان است، که در مقامی اثباتی و در ظرف اصول متغیر میگنجد. لذا در آن دسته اموری که دین مبینِ جزو ثابتات قرار داده، الگو، واحد است و در آن دسته اموری که جزو متغیرات و تابع مقتضیات زمان و مکان است، الگویی چندوجهی است. در این پژوهش، به منظور پاسخ به پرسش اصلی پژوهش، که عبارت بود از شناخت کیفیت الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت، از حیث واحد یا متکثربودن، تلاش شد به تبیین این مفهوم دو سطحی که با قوامیت نظریه وحدت در کثرت و کثرت در وحدت ـ در فضای منطق فازی مبتنی بر ترابطی اندماجی همچون دو روی یک سکه شکل مییابد، اشاره شود.
الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت
الگوی واحد و چترگستر
الگوی چندوجهی
تحلیل دوسطحی
ترابط اندماجی
آیتالله خامنهای
2015
03
21
2
37
https://jiss.isca.ac.ir/article_4583_a6ea49190583074771bde31bbd287f86.pdf
اسلام و مطالعات اجتماعی
2345-5586
2345-5586
1394
2
شماره 4 (پیاپی 8)
گونههای متفاوت توسعه و ریشههای مذهبی آن در منطقه خاورمیانه؛ با تأکید بر «توسعۀ بومی مستقل» در ایران بعد از انقلاب
موسی
عنبری
عزیز
کلانتری
هدف مقاله، تبیین ریشههای شکلگیری «توسعه بومی مستقل» در ایران بعد از انقلاب و عدم شکلگیری این قِسم از توسعه در کشورهای عربی خاورمیانه بر پایه مقایسه نقش آموزههای فقه سیاسی مذهب شیعه و اهلسنت در مواجهه با مستحدثه تمدن غرب است. مبنای نظری و روشی این مقاله، چارچوب تحلیلی ـ مفهومی وِبِر در مطالعه نقش دین در دگردیسیهای کیفی است.
بازسازی نوع مثالی نظریههای فقه سیاسی شیعه و اهلسنت در برهۀ مورد نظر و مقایسه آنها بر اساس نحوه مواجهه با مستحدثه مدرن غرب، نشان میدهد که یکی از دلایل عمده عدم شکلگیری «توسعه بومی مستقل» در کشورهای مسلمان اهلسنت ـ و سوقیافتن مسیر توسعه آن به سمت توسعه وابسته ـ در مقایسه با ایران، عدم شکلگیری گروهها و دولت نوساز بومی حامل ایده پیشرفت و آبادانی در این کشورها است. در آموزههای فقه سیاسی شیعه با محوریت امامخمینی; که از منظر اجتهاد فعال، مبادرت به بسط اختیارات ولایتفقیه و پیشبُرد وظایف آن تا سرحد یک دولت مدرن نمود، دولت و گروههای نوساز بومی و در نتیجه توسعۀ بومی بعد از انقلاب شکل گرفت، اما در فقه سیاسی اهلسنت، حکم به نفی مظاهر مدرن و بازگشت به خلافت شرعی و بنیادهای اولیه آن داده شد که پیامد آن، امتناع شرایط توسعه بومی در این کشورها بوده است.
هدف مقاله، تبیین ریشههای شکلگیری «توسعه بومی مستقل» در ایران بعد از انقلاب و عدم شکلگیری این قِسم از توسعه در کشورهای عربی خاورمیانه بر پایه مقایسه نقش آموزههای فقه سیاسی مذهب شیعه و اهلسنت در مواجهه با مستحدثه تمدن غرب است. مبنای نظری و روشی این مقاله، چارچوب تحلیلی ـ مفهومی وِبِر در مطالعه نقش دین در دگردیسیهای کیفی است.
بازسازی نوع مثالی نظریههای فقه سیاسی شیعه و اهلسنت در برهۀ مورد نظر و مقایسه آنها بر اساس نحوه مواجهه با مستحدثه مدرن غرب، نشان میدهد که یکی از دلایل عمده عدم شکلگیری «توسعه بومی مستقل» در کشورهای مسلمان اهلسنت ـ و سوقیافتن مسیر توسعه آن به سمت توسعه وابسته ـ در مقایسه با ایران، عدم شکلگیری گروهها و دولت نوساز بومی حامل ایده پیشرفت و آبادانی در این کشورها است. در آموزههای فقه سیاسی شیعه با محوریت امامخمینی; که از منظر اجتهاد فعال، مبادرت به بسط اختیارات ولایتفقیه و پیشبُرد وظایف آن تا سرحد یک دولت مدرن نمود، دولت و گروههای نوساز بومی و در نتیجه توسعۀ بومی بعد از انقلاب شکل گرفت، اما در فقه سیاسی اهلسنت، حکم به نفی مظاهر مدرن و بازگشت به خلافت شرعی و بنیادهای اولیه آن داده شد که پیامد آن، امتناع شرایط توسعه بومی در این کشورها بوده است.
فقه سیاسی شیعه
فقه سیاسی اهلسنت
توسعۀ مستقل بومی
تجدیدحیات دینی
دولت نوساز بومی
2015
03
21
38
70
https://jiss.isca.ac.ir/article_4585_dd61b333ac141a708492332d94d7e68d.pdf
اسلام و مطالعات اجتماعی
2345-5586
2345-5586
1394
2
شماره 4 (پیاپی 8)
درآمدی بر همنوایی اجتماعی از منظر قرآن کریم
فرج الله
میرعرب
محمدکاظم
کریمی
همنوایی اجتماعی بیانگر این واقعیت است که رفتار اعضای جامعه منبعث از برخی قواعد و الزامات اجتماعی است، اما صِرف تبعیت اکثریت افراد جامعه یا گروه از یک قاعده یا هنجار، نمىتواند دلیل مطلوبیت آن باشد. در این نوشتار که به موضوع عوامل شکلگیری همنوایی اجتماعی از منظر قرآن کریم، بهعنوان اصلیترین منبع تعیین ارزشهای مطلوب در جامعه بشری پرداخته است، با مراجعه به آیات الهی، همنواییهای قابل تحقق بین اعضای جامعه را شامل دو نوع مطلوب و نامطلوب دانسته و با تأکید بر اهمیت همنواییهای مطلوب، عوامل و پیامدهای شکلگیری همنواییهای نامطلوب را ترسیم و آسیبهای وقوع آنها برای اعضای جامعه را یادآور شده است. همچنین راهکارها و اسباب شکلگیری همنوایی مطلوب نشان داده شده و داشتن عقیده و آرمان برجسته، صلابت رأی و استحکام اندیشه، انعطاف معقول، نیکویی اخلاق، نیازشناسی و مشکل گشابودن، تواضع در برابر مردم و متفاوتبودن منش و رفتار از ستمکاران را سبب رسیدن به مقصود دانسته است. روش جمعآوری دادهها در این پژوهش، توصیفی تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانهای بوده و قرآن و تفاسیر آن بهعنوان منبع اساسی و محوری مورد استفاده قرار گرفتهاند. نتیجه مهم پژوهش پیشنهاد راهکارهای ایجاد همنوایی بر اساس تعالیم قرآن است.
همنوایی
ناهمنوایی
شبکههای اجتماعی
همنوایی اجتماعی
همنوایی مطلوب
قرآن کریم
2015
03
21
71
91
https://jiss.isca.ac.ir/article_4587_26b6c95e733d74c6dd660af2ffe064f8.pdf
اسلام و مطالعات اجتماعی
2345-5586
2345-5586
1394
2
شماره 4 (پیاپی 8)
تحلیل فضای مفهومی سازه سرمایه اجتماعی در کلام امام علی(ع)
محمد
علینی
غلامرضا
غفاری
این پژوهش در صدد است تا روابط اجتماعی به مثابه سرمایه اجتماعی را در نهج البلاغه مورد بررسی قرار دهد. با استناد به خطبهها، نامهها وکلمات قصار حضرت علی7روابط اجتماعی در سطوح خرد و کلان به روش تحلیل محتوای کیفی مضمونی، در کلام امام بررسی شده است. در سطح خرد، رابطه خانواده، خویشاوندان، همسایهها و دوستان که مفهوم سرمایه اجتماعی درونگروهی است و در سطح کلان، روابط مسلمانان با یکدیگر و روابط زمامدار اسلامی با مسلمانان در جامعه اسلامی که به اعتماد فراگیر در سطح عمودی بین زمامدار و مردم و سطح افقی بین مردم با یکدیگر منتهی میشود، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. روابط این سطح در کلام امام علی7 با لحاظ همبستگی و همگرایی انسانها بر اساس تفاهم و همزیستی مسالمتآمیز، روابط گسترده انسانها را با یکدیگر مطرح میکند که به تثبیت و تقویت سرمایه اجتماعی برونگروهی منجر میشود. حضرت با عنایت به اصل ایمان و حقطلبی در برقراری روابط اجتماعی، به روابط گرم، پیوسته و صمیمی تاکید دارد که به دور از منفعتطلبی و سودجوییهای ابزاری و مادی به سرمایه اجتماعی گسترده منجر میشود که دستاوردهای آن شامل همه مومنان در جامعه اسلامی و همه انسانها در جامعه بشری میگردد. بر اساس یافتههای این بررسی، کلام و رهنمودهای امام خود سرمایه جاودانی است که از حیث گفتاری و کرداری میتواند تعیینکنندهای مهم برای حفظ و تقویت سرمایه اجتماعی باشد.
امام علی(ع) نهج البلاغه
سرمایه اجتماعی درونگروهی و برونگروهی
روابط اجتماعی
روابط اجتماعی اظهاری و ابزاری
2015
03
21
92
120
https://jiss.isca.ac.ir/article_4589_deff2833c2c80931ab6b7bf1d687b86e.pdf
اسلام و مطالعات اجتماعی
2345-5586
2345-5586
1394
2
شماره 4 (پیاپی 8)
عوامل اسلامیشدن سبک زندگی
عیسی
عیسی زاده
سبک زندگی هر جامعهای، نمادی از باورها و ارزشهای درونی آن جامعه است و زمانی آن جامعه میتواند به ثمرات آن دست پیدا کند که سبک زندگی او متناسب با آن باورها و ارزشها شکل گرفته باشد. جامعه کنونی ما به سبب محرومبودن از عوامل تاثیرگذار در دینیشدن زندگی و تأثیرپذیری از فرهنگ غرب، نتوانسته است میان آن باورهای دینی و سبک زندگی خود در حوزههای گوناگون فردی و اجتماعی، ارتباطی عمیق و تنگاتنگ ایجاد کند و در حقیقت از داشتن سبک زندگی اسلامی به معنای واقعی محروم مانده است. با اینکه بررسی آموزههای دینی و تامّل در آنها نمایانگر ظرفیت بالای این آموزهها برای فرهنگسازی و ارائه معیارهای رفتاری مناسب میباشد، اکنون باید بررسی شود چه راهکاری برای استفاده از این ظرفیت عظیم دینی برای اسلامیتر شدن سبک زندگی وجود دارد؟ پاسخ این پرسش را میتوان در شناسایی عوامل سوقدادن سبک زندگی به سمت آن معیارهای وحیانی و راهکارهای دستیابی به آن عوامل جستجو کرد. بر اساس این، تلاش شده است تا در این مقاله، چند عامل نقشآفرین و تاثیرگذار در اسلامیشدن سبک زندگی و راههای دسترسی به آن عوامل مورد بررسی قرار گیرد.
سبک زندگی
اسلامی
ایمان
عالمان
حاکمان
2015
03
21
121
144
https://jiss.isca.ac.ir/article_4592_a85e1923f74deeebebb3749ba327c9f7.pdf
اسلام و مطالعات اجتماعی
2345-5586
2345-5586
1394
2
شماره 4 (پیاپی 8)
بررسی تاثیر استفاده از ماهواره بر رابطه بین میزان دینداری و سبک زندگی دانشجویان دانشگاه ایلام
سیدمهدی
ویسه
بلال
پناهی
امروزه با رواج و مسلطشدن تکنولوژیهای نوین بر زندگی انسان، ماهواره و سایر رسانههای مشابه نیز بدون داشتن هیچ هدف پرورشی و سازنده، اغلب با برنامههای غیراخلاقی و غیرسودمند خود برای یکسانسازی افکار عمومی جهانیان و از بینبردن ویژگیهای فرهنگی جوامع و تغییر آموزههای دینی مفید، مورد بهرهبرداری قرار میگیرند. هدف اصلی این تحقیق، بررسی چگونگی تأثیرگذاری استفاده از ماهواره بر رابطه بین میزان دینداری با سبک زندگی دانشجویاندانشگاه ایلام است. تحقیق دارای یک فرضیه اصلی و سه فرضیه فرعی میباشد. روش تحقیق از نوع توصیفی بوده و از آزمونهای همبستگی و رگرسیون برای انجام تحقیق و بررسی فرضیهها استفاده شد. جامعۀ آماری این پژوهش دانشجویان دانشگاه ایلام به تعداد 6000 نفر بودند که تعداد 300 نفر به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. نتایج تحقیق نشان داد که استفاده از ماهواره رابطه بین میزان دینداری دانشجویان با سبک زندگی آنان را تعدیل میکند و به عبارت دیگر، استفاده از ماهواره نقش یک متغیر تعدیلگر قوی را بین رابطه میزان دینداری دانشجویان با سبک زندگی آنان ایفا میکند و رابطه این دو متغیر را تحت تأثیر قرار میدهد. پیشنهاد میگردد که خانوادهها و رسانهها در تمامی ابعاد دینداری شامل شناخت و باور دینی، عواطف دینی و عمل به وظایف دینی هدایتگر و راهنمای جوانان باشند. چرایی تبلیغ سبکها و مدهای ناهنجار از ماهواره و اهداف اصلی آنها اطلاعرسانی شده و الگوهای صحیح مقابل آنها بهطور منطقی مطرح شوند.
سبک زندگی
دینداری
ماهواره
آزمونهای همبستگی و رگرسیون
دانشجویان دانشگاه ایلام
2015
03
21
145
167
https://jiss.isca.ac.ir/article_4594_c39bf6262710b3cc8a01ab57bff856b5.pdf