TY - JOUR ID - 71854 TI - سازوکار تغییر اجتماعی از دیدگاه قرآن با تکیه بر سیر نزول JO - اسلام و مطالعات اجتماعی JA - JISS LA - fa SN - 2345-5586 AU - اخلاقی, محمد حسن AU - الویری, محسن AD - دکتری تفسیر و علوم قرآن از جامعه المصطفی AD - عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 9 IS - شماره3(پیاپی35) SP - 45 EP - 82 KW - تغییر اجتماعی KW - واقعیت‌های اجتماعی KW - سازوکار تغییر KW - سیر نزول DO - 10.22081/jiss.2022.56976.1623 N2 - فهم جامعه و مسائل مربوط به آن، دست‌کم بخشی از تلاش‌های علمی دانشمندان از قدیم تاکنون بوده است. دغدغه‌ی تبیین تغییرات اجتماعی و دگرگونی‌هایی که در سطح نهادها و ساختارهای اجتماعی رخ می‌دهد و ارائه‌ی تبیینی درست از آن، مسأله‌ای بود که باعث ایجاد دانشی به نام جامعه‌شناسی شد. به دلیل نگاه به جامعه از زوایای مختلف و سطوح تحلیل متفاوت، جامعه‌شناسان دیدگاه‌های متعدد و در برخی موارد متضادّی از تغییر اجتماعی ارائه‌ کرده‌اند. به نظر دین (جهان‌بینی، شریعت و اخلاق)، انگیزه‌های روانی، اقتصاد و کُنش که بستر شکل‌گیری انگاره‌های اساسی جامعه‌شناسی شد، مهم‌ترین مولفه‌ها در باب تحلیل دگرگونی‌های اجتماعی است. تدبّر در آیات و تحلیل آنها بر اساس این مولفه‌ها با نظرداشت سیر نزول، می‌تواند در ارائه‌ی یک الگوی قرآنی در باب سازوکار تغییر اجتماعی راهگشا باشد. پس از تدبّر در آیات و تحلیل کمی و کیفی داده‌ها، سازوکار تغییر اجتماعی از منظر قرآن، به‌نظر فراگردی چندبُعدی و دورانی است. در این فراگرد، جهان‌بینی و باور افراد جامعه به‌مثابه زیربنای تغییر اجتماعی بر کنش آنها تأثیر می‌گذارد و باعث بازتولید یا تغییر ساختارها می‌شود، امّا این تأثیر یک‌طرفه نیست. در نهایت؛ از منظر قرآن، هرگونه تحلیلی برای فهم تغییرات اجتماعی و سازوکار آن باید بر رابطه متقابل باور و کنش افراد تمرکز کند. UR - https://jiss.isca.ac.ir/article_71854.html L1 - https://jiss.isca.ac.ir/article_71854_40e18dfa7c0640b8e4cbf6d072bddcab.pdf ER -