دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم (پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی)
اسلام و مطالعات اجتماعی
2345-5586
2676-7783
8
شماره 3(پیاپی31)
2020
12
21
تأملاتی معرفتشناختی در باب عدالت فرهنگی
7
35
FA
احمد
اولیایی
block1-Atlas complex-Pardisan town-qom-ie=ran
ahmad.olyaei@gmail.com
احمد
واعظی
استاد دانشگاه باقر العلوم علیه السلام
vaezi@bou.ac.ir
10.22081/jiss.2021.58888.1701
دغدغه بسط عدالت در حوزه فرهنگ، در کنار عدالت اقتصادی، عدالت سیاسی و... ما را با ترکیب عدالت فرهنگی روبهرو میکند. مفهوم عدالت فرهنگی بهمعنای عادلانه یا ناعادلانهخواندن کنشها، سیاستها، توزیع کالاهای فرهنگی و بهطور کل، نظام فرهنگی، مفهومی بهغایت پیچیده است که کشف چیستی آن و تعیین معیارها و شاخصهایش متوقف بر پرسشهای اساسی معرفتشناختی است. این تحقیق با روش توصیفی-تحلیلی درصدد است پرسشهای مهم معرفتشناختی عدالت فرهنگی را تبیین کند. نتایج حاصله، ما را به این سمت میبرد که در تأمل درباره «درک مبدأ عدالت فرهنگی»، انطباق انتخابهای فرهنگی با ذات فرهنگ راهگشا است. در پرسش دوم، توجه به اصالت فرهنگْ ما را از درافتادن به نسبیانگاری در عدالت فرهنگی نجات میدهد. ذیل مقوله «روش دستیابی به معیارهای عدالت فرهنگی»، باید بهدنبال پاسخ به چیستی ماهیت فرهنگ و امکان کنترلپذیری آن بود. تکثرگرایی در عدالت فرهنگی و لزوم غایتگرایی، دو اصل دیگر عدالت فرهنگی خواهد بود که مقاله بدان میپردازد.
فرهنگ,عدالت,عدالت فرهنگی,معرفتشناسی
https://jiss.isca.ac.ir/article_69579.html
https://jiss.isca.ac.ir/article_69579_c561f4a3f416befb9a08386a7bcf4e1d.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم (پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی)
اسلام و مطالعات اجتماعی
2345-5586
2676-7783
8
شماره 3(پیاپی31)
2020
12
21
الگوی مبانی علمشناسی در علوم انسانی با معرفتبخشی از قرآن کریم
36
68
FA
هادی
حاجی حسن دنیادیده
0000000271649996
گروه مدیریت آموزش عالی دانشگاه آزاد اسلامی، واحدجنوب، تهران، ایران.
hadi.108022@yahoo.com
محمد رضا
شاه آبادی
گروه فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه آزاد اسلامی واحدجنوب، تهران، ایران.
mrshahabadi@yahoo.com
زهرا
طالب
گروه برنامه ریزی آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحدجنوب، تهران، ایران.
zataleb@yahoo.com
10.22081/jiss.2021.59080.1713
هدف پژوهش ارائه الگوی مبانی علمشناسی در علوم انسانی با معیار قرآن کریم است. این پژوهش از نوع تحقیقات بنیادی است و جهت تحلیل دادهها از روش تحلیل محتوای مضمونی به شیوه توصیفی-تحلیلی و با لحاظ احتمالیبودن نتایج در جهت پرهیز از تفسیر به رأی قرآن استفاده شده است. در این پژوهش از ارتباط عقلایی بین علوم، الگویی برای مبانی علمشناسی در علوم انسانی با معرفتبخشی از قرآن کریم استفاده شده است. نتایج بهدستآمده از پژوهش، مبانی علمشناسی با تأکید بر قرآن شناختی را بهصورت یک سیستم نشان میدهد که اجزای آن شامل سه گونهٔ علوم وحیانی، علوم جهانی و علوم انسانی است. در مبحث علوم انسانی در سه بعد خدا، جهان و انسان، میتوان به مبانی علمشناختی رسید که مبدأ و مقصد آن، شناخت انسان است. مبانی علمشناسی در علوم انسانی را میتوان با شناخت و معرفت انسان به خداوند، از طریق شناخت صفات ذاتی، ثبوتی، و حقیقی الهی، با رویکرد تفسیر صادق، شناخت انسان به جهان از آن جهت که جهان کاشف فعل خداوند متعال است، با رویکرد علم نافع و ارزشمند جامع، و شناخت انسان به انسان را از طریق شناخت صفات افعالی، اضافی و خبری با رویکرد علم ثمین غایتمحور استنتاج کرد.
قرآن کریم,مبانی علمشناسی,علوم انسانی
https://jiss.isca.ac.ir/article_69580.html
https://jiss.isca.ac.ir/article_69580_bde71382ae182dd5493b318fa99ebe8e.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم (پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی)
اسلام و مطالعات اجتماعی
2345-5586
2676-7783
8
شماره 3(پیاپی31)
2020
12
21
بررسی مکتب انتقال و مکتب تولید و مبادله معنا با رویکرد قرآنی
69
90
FA
سعید
امیرکاوه
samirkave@gmail.com
مدیر گروه ارتباطات دانشکده صدا و سیما
samirkave@gmail.com
10.22081/jiss.2021.58658.1689
مکتب انتقال و مکتب تولید و مبادله معنا، دو مکتب مطرح در ارتباطات هستند که از ضریب نفوذ و تأثیر بالایی در نظریهها و مباحث ارتباطی برخوردارند. این دو مکتب با استمداد از قرآن و بهکارگیری روش استنطاق موردبررسی قرار گرفت. از منظر قرآن، نه اثباتگراییِ مکتب انتقال و نه تفسیرگرایی مکتب تولید و مبادله معنا (بهصورتی که این مکتب بیانگر آن است) پذیرفته است؛ بلکه از منظر قرآن، فهم و تفسیر مهم دانسته شده و تولید معنا در جامعه ایمانی و در قرآن در چارچوب خطوطی که در قرآن مشخص شده مجاز و معتبر دانسته شده است؛ بهگونهای که تولید معنا در راستای قصد فرستنده حرکت خواهد کرد و نسبیت و بیاعتمادی به پیام را بهدنبال نخواهد داشت. از طرف دیگر میتوان به رویکرد هنجاری، انتقادی و به بیانی دیگر، اخلاقی قرآن اشاره کرد که این دو مکتب در این زمینه حرفی برای گفتن ندارند. سرانجام قرآن بازیابی معنا را در کنار تولید معنا به رسمیت میشناسد و آن را به کار میبندد، و بازیابی را نتیجهٔ بهکارگیری روشهایی همچون انذار، موعظه و توبیخ میداند؛ روشهایی که بهدنبال علمآموزی نیست، بلکه با استمداد از زبان روح بهدنبال یادآوری است.
مکتب انتقال,مکتب تولید و مبادله معنا,مطالعه انتقادی,مکتبهای ارتباطی,بازیابی,تولید معنا
https://jiss.isca.ac.ir/article_69581.html
https://jiss.isca.ac.ir/article_69581_b032b39aaa6997f37179525989a0e55f.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم (پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی)
اسلام و مطالعات اجتماعی
2345-5586
2676-7783
8
شماره 3(پیاپی31)
2020
12
21
گفتمان زن در شیعه و سلفیه و دلایل تحول آن در گفتمان شیعه
91
119
FA
حسین
ناوشکی
دانشجوی دکتری جامعه شناسی سیاسی/ دانش آموخته پایه 10 حوزه
naveshkihossein@yahoo.com
محمد
ابوالفتحی
عضو هیأت علمی دانشگاه رازی گروه علوم سیاسی
dr.mabolfathi@razi.ac.ir
طهماسب
علی پوریانی
عضو هیات علمی دانشکده علوم سیاسی دانشگاه رازی کرمانشاه
t.alipour@razi.ac.ir
10.22081/jiss.2021.59070.1711
هدف ما در این پژوهش بررسی چرایی تحول و عدمتحول وضعیت زنان در دو گفتمان سلفی و شیعه است. ما در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل گفتمان لاکلا و موفه نشان خواهیم داد که اگرچه در گذشته و در گفتمان شیعه، همانند دیگر گفتمانهای سنتی اسلامی زنان دارای جایگاه فرودستتری نسبت به مردان بودند،اما گفتمان شیعی با استفاده از نهاد اجتهاد توانست در وضعیت زنان تحول ایجاد نماید و بسیاری از نابرابریهای موجود بین زن و مرد را از بین ببرد. این گفتمان شیعی توانست بسیاری از دالهای گفتمان مدرن همچون آزادی، برابری، حق مشارکت و... را حول دال مرکزی عفاف گردآوری و در درون خود جذب نماید و از این طریق به معنادهی مجدد به این دالها بپردازد. بر این اساس زنان در گفتمان تحولیافته شیعه بسیاری از حقوق همچون حق آزادی، مشارکت، برابری، و... را همچون مردان برخوردار گشتند و معانی این دالها نیز دچار تغییراتی گشت؛ بهعنوان مثال منظور از آزادی، آزادیای است که با عفاف منافاتی نداشته باشد. گفتمان شیعی همچنین توانست تحولی عظیم در حوزه زنان ایجاد نماید، ولی گفتمان سلفی بهدلیل دالهای آن نتوانست به این مهم دست یابد.
زن,گفتمان,نابرابری,شیعه
https://jiss.isca.ac.ir/article_69582.html
https://jiss.isca.ac.ir/article_69582_af2e7a7bcf3de3960546090c22d22e05.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم (پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی)
اسلام و مطالعات اجتماعی
2345-5586
2676-7783
8
شماره 3(پیاپی31)
2020
12
21
آسیبشناسی اخلاق اجتماعی جامعه اسلامی و راههای برونرفت از آن بر اساس سورۀ بقره
120
148
FA
سیدکاظم
سیدباقری
دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
sbaqeri86@yahoo.com
بتول
ملاشفیعی
دانشگاه آزاد اسلامی کاشان
n.shafii82@gmail.com
10.22081/jiss.2021.58933.1704
دغدغه اصلی این مقاله آن است که آسیبهای اخلاق اجتماعی ناظر به سورۀ بقره چه بوده و برای برونرفت از آنها چه راهکارهایی پیشنهاد شده است. در فرضیه بر این امر تاکید شده است که با رجوع به آیات سوره بقره میتوان دریافت که عمدهترین آسیب اخلاقی در جامعه اسلامی مدینه در فرایند شکلگیری آن، عهدشکنی بوده که آسیبهای اخلاقی متفاوت دیگری مانند تعصب، لجاجت، فسادورزی، عدم اطاعت از رهبر، فسق و نفاق را در پی آورده است. لذا خدای متعال در روند نزول آیات، گامبهگام و بهتدریج در پی شناسایی آن آسیبها برآمده و راهکارهایی مانند تذکر و یادآوری نعمتهای الهی، بردباری، برپایی نماز، انفاق و گسترش تقوا در جامعه اسلامی را برای برونرفت از آنها بیان کرده است. در این روند تلاش شده است تا زمینههای شکلگیری آسیبها، شناسایی آنها، و راههای برونرفت از آنها معرفی شود و در نهایت گامهای آغازین حرکت جامعه اسلامی به سمت جامعه مطلوب فراهم گردد. یافتههای تحقیق نشان از آن دارد که عهدشکنی میتواند به آسیبهای اخلاقی متفاوتی در عرصه فردی، سیاسی و اجتماعی، از جمله نفاق و تخلف از دستور رهبر جامعه اسلامی منجر شود. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی سامان یافته است.
آسیبشناسی,اخلاق اجتماعی,جامعه اسلامی,پیمانشکنی
https://jiss.isca.ac.ir/article_69583.html
https://jiss.isca.ac.ir/article_69583_35d45b7e93349574aca0552f00c84d6f.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم (پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی)
اسلام و مطالعات اجتماعی
2345-5586
2676-7783
8
شماره 3(پیاپی31)
2020
12
21
بررسی تأثیر ارزشهای اخلاقی بر تمایل مردم به رفتارهای خیرخواهانه در بستر ویروس کرونا (مورد مطالعه: کرمانشاه(
149
182
FA
علی
مرادی
0000-0002-1644-463X
گروه جامعه شناسی، واحد اسلام آبادغرب، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلام آبادغرب، ایران
moradi.pop@gmail.com
نجات
محمدی فر
استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم اجتماعی و انسانی، دانشگاه اردکان، اردکان، یزد، ایران.
nmohammadifar1359@gmail.com
10.22081/jiss.2021.58974.1706
هدف اصلی این مطالعه بررسی تأثیر ارزشهای اخلاقی بر تمایل مردم به رفتارهای خیرخواهانه در بستر ویروس کرونا در شهر کرمانشاه است. جامعه آماری، کل شهروندان ۲۰ سال به بالای شهر کرمانشاه است که تعداد آنها برابر 855523 نفر است. از این تعداد جامعه آماری، ۳۶۰ نفر بر اساس نمونهگیری با نرمافزار SPSS Sample Power مشخص و با استفاده از نمونهگیری خوشهای انتخاب شدند. برای سنجش روایی پژوهش از روایی صوری، و برای برآورد پایایی ابزار پژوهش از آلفای کرونباخ استفاده گردید. آزمون فرضیهها با استفاده از شاخص همبستگی و رگرسیون انجام گرفت. یافتهها نشان میدهد که ارزشهای اخلاقی در بُعد کمالگرایی (۴۱۷/۰=r)، بُعد اجتناب از رفتارهای نادرست (۱۵۸/۰-=r)، بُعد فضائل اخلاقی (۴۹۱/۰=r)، بُعد بخشش (۲۰۸/۰ =r)، در بُعد هویت اخلاقی (۵۳۷/۰=r)، و در کل (۴۹۲/۰=r)، با رفتارهای خیرخواهانه ارتباط معناداری دارد. ضریب بتا برای متغیر میزان هویت اخلاقی برابر ۳۵/۰، میزان فضائل اخلاقی برابر ۲۹/۰، میزان کمال اخلاقی برابر ۱۸/۰، میزان بخشش اخلاقی برابر ۱۶/۰، میزان سپاسگزاری اخلاقی برابر ۱۷/۰، و میزان اجتناب از رفتارهای نادرست برابر ۱۳/۰- است. مقدار T برای این شش متغیر در سطح ۹۵ درصد معنادار است.
ارزشهای اخلاقی,فضائل اخلاقی,رفتارهای خیرخواهانه,کمالگرایی,سپاسگزاری
https://jiss.isca.ac.ir/article_69584.html
https://jiss.isca.ac.ir/article_69584_842d584938e5d02deef7691fef0b3800.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم (پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی)
اسلام و مطالعات اجتماعی
2345-5586
2676-7783
8
شماره 3(پیاپی31)
2020
12
21
تبیین جامعهشناختی رابطه الگوهای دینداری و متغیرهای جمعیتی با رواداری اجتماعی (مورد مطالعه: قومیتهای ساکن در شهرستان کازرون)
183
221
FA
محمد
امیری
دانشجوی دکترای جامعه شناسی سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی جهرم
mohamadbavan@yahoo.com
مجید رضا
کریمی
استادیار بخش جامعه شناسی ، دانشگاه آزاد اسلامی جهرم ، جهرم، ایران
majidrezakarimi61@gmail.com
علیرضا
خدامی
استادیار بخش جامعه شناسی ، دانشگاه آزاد اسلامی جهرم ، جهرم، ایران
alirezakhoddamy@yahoo.com
10.22081/jiss.2021.58067.1663
تحقیق حاضر به تبیین جامعهشناختی رابطه بین الگوهای دینداری و متغیرهای جمعیتی با میزان رواداری اجتماعی بین قومیتهای ساکن در شهرستان کازرون پرداخته است. روش تحقیق از نوع پیمایشی، حجم نمونه آماری ۳۸۹ نفر و نمونهگیری بر اساس روش خوشهای چندمرحلهای بوده است. ابزار گردآوری دادهها، پرسشنامه محققساخته، برگرفته از پرسشنامه دینداری کلارک واستاک و پرسشنامه رواداری اجتماعی برگرفته از دیدگاه کینگ بوده است؛ ابزار تجزیه و تحلیل دادهها نرمافزار SPSS در دو سطح توصیفی و استنباطی بوده است. بر اساس یافتهها، میزان رواداری اجتماعی بین قومیتها یکسان است. همچنین میزان رواداری اجتماعی در بین افراد قومیتها با توجه به سطح در آمد، وضعیت شغلی و تأهل، تفاوت معناداری ندارد، اما با توجه به سطوح سنی و سطح تحصیلات آزمودنیها، با یکدیگر متفاوت است. با توجه به نتایج، رابطه معناداری بین دینداری با رواداری اجتماعی با ۰۰۱/۰=sig وجود دارد. در میان مؤلفههای دینداری، بیشترین میزان تأثیر بر رواداری اجتماعی مربوط به مؤلفه باور (اعتقادی) دینداری (۸/۱۷=Beta) است؛ همچنین مؤلفههای مناسکی با ۷/۱۵=Beta، تجربی (احساسات و عواطف) با ۸/۱۶=Beta، و پیامدی (رفتاری) با ۵/۱۵=Beta، نوسان موجود در رواداری اجتماعی بین قومیتها را تبیین نمودهاند.
رواداری اجتماعی,قومیت,دینداری,انسجام اجتماعی,کازرون
https://jiss.isca.ac.ir/article_69585.html
https://jiss.isca.ac.ir/article_69585_64f9c611054b9fc59737a4b8c2d21cb3.pdf