دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم (پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی)
اسلام و مطالعات اجتماعی
2345-5586
2676-7783
2
شماره 2 (پیاپی 6)
2014
09
23
مؤلّفههای «خدامحوری» و آثار آن در زندگی از دیدگاه قرآن و روایات
2
22
FA
منصور
پهلوان
استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران
pahlevan@ut.ac.ir
عبدالهادی
فقهی زاده
دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران
faghhizad@ut.ac.ir
روح الله
محمدی
دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران (نویسنده مسئول)
roohollah.mohammadi88@gmail.com
یکی از اصول مهم زیستِ متکی بر <em>قرآن کریم</em> و روایات معصومین:، «خدامحوری» است که در آموزههای اسلامی بر آن تأکید شده است. بر اساس این اصل، کل نظام هستی از یک هستی محض و یکتا منشعب شده که ضرورت وجود او از ناحیه خود اوست. اگر مبنای زندگی فردی و اجتماعی بر اساس توحیدباوری و تقواپیشگی باشد، بسیاری از مشکلات اجتماعی و خانوادگی از میان برمیخیزد؛ به این ترتیب که زندگی فرد تحت مدیریت و ارادۀ خدا قرار میگیرد و در نتیجه تمسک به آن در حوزۀ فردی، خودفراموشی و خودخواهی از میان میرود و خوف از خدا، آرامش درونی، پایداری در مقابل گناه و فهم دین و بینش شریعت، جای آن را میگیرد. همچنین در حوزۀ اجتماعی میتوان کنترل رفتارهای جمعی، تعدیل حُبّ و بغضهای اجتماعی، مردمدوستی و مهرورزی و بسط روحیه گذشت در حریم خانواده را از مهمترین آثار اجتماعی آن برشمرد.
خدامحوری,مؤلفهها و آثار خدامحوری,توحیدباوری,تقوا پیشگی
https://jiss.isca.ac.ir/article_3039.html
https://jiss.isca.ac.ir/article_3039_a24753c0974f75d4cf8dd0157f8083fd.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم (پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی)
اسلام و مطالعات اجتماعی
2345-5586
2676-7783
2
شماره 2 (پیاپی 6)
2014
09
23
بررسی میزان آشنایی طلاب و دانشجویان شهر قم با فقه سیاسی امام خمینی
23
42
FA
علی
اکبری معلم
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
enghelabe.eslamii@gmail.com
نعمت الله
کرم اللهی
0000-0002-9119-1361
استادیار دانشگاه باقرالعلوم(ع)
n.karamollahi@gmail.com
مقاله حاضر، میزان آشنایی طلاب و دانشجویان نسل سوم انقلاب اسلامی شهر قم با فقه سیاسی امام خمینی را با روش پیمایش و ابزار پرسشنامه، بررسی کرده است. حجم نمونه 600 نفر است که با روش نمونهگیری ترکیبی (طبقهای ـ سهمیهای) انتخاب و به سؤالات پرسشنامه پاسخ دادهاند. یافتههای تحقیق نشان میدهد میانگین میزان آشنایی طلّاب و دانشجویان شهر قم با فقه سیاسی امام 01/74 درصد است. همچنین، بر اساس یافتههای تحقیق، متغیرهای جنس، وضع تأهل و محل سکونت (شهری/ روستایی) پاسخگویان در میزان آشنایی آنان با فقه سیاسی امام تأثیر نداشته است؛ اما متغیرهای محل تحصیل، سن و مقطع تحصیلی پاسخدهندگان در میزان آشنایی آنان مؤثّر بوده است.
اندیشه سیاسی,امام خمینی,فقه سیاسی,نسل سوم انقلاب اسلامی ایران,طلاب و دانشجویان شهر قم
https://jiss.isca.ac.ir/article_3040.html
https://jiss.isca.ac.ir/article_3040_6384edd9cf64ed37f69bbb643f484470.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم (پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی)
اسلام و مطالعات اجتماعی
2345-5586
2676-7783
2
شماره 2 (پیاپی 6)
2014
09
23
مطالعه چگونگی و کارکردهای گفتوگو در سیره نبوی با نگاهی به نظریه کنش ارتباطی
43
75
FA
محسن
الویری
عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع)
alvirim@gmail.com
حسین
مهربانی فر
دانشجوی دکتری فرهنگ و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم(ع) (نویسنده مسئول).
mehrabanifar@yahoo.com
گفتوگو که به عنوان ضرورتی گریزناپذیر برای ایجاد تفاهم و رفع اختلافات و رشد اندیشه در زندگی بشری است، موضوع مطالعه مکاتب مختلف فلسفی و گرایشهای مختلف فکری قرار گرفته است. در سنت اسلامی هم همواره گفتوگو به عنوان راهبردی کلیدی در حل منازعات و گسترش همدلی و همزبانی مورد توجه واقع شده است. این پژوهش به منظور شناخت هر چه بیشتر سنت اسلامی در زمینه گفتوگو با مطالعه سیره نبوی در گسترۀ گفتوگوی میان فردی و گروهی در پی فهم و تحلیل چگونگی و کارکردهای گفتوگو در سیره عملی پیامبر اعظم9 در صدر اسلام با نگاهی به نظریه کنش ارتباطی هابرماس است. مطالعه گفتوگوهای پیامبر9 با تکیه بر سیره نگاشتها ما را به این نتیجه رساند که گفتوگوهای آن حضرت از مشخصههایی همچون «برابری در گفتوگو» و «دادن آزادی بیان»، «صبر و حوصله»، «استماع دقیق» برخوردار بوده و کارکردهایی از قبیل «تبلیغ»، «حفظ همگرایی» و «رفع شبهات» داشته است. تحلیل این یافتهها بر اساس نظریه کنش ارتباطی هابرماس، اشتراک و قرابت ظاهری بسیار زیاد این دو رویکرد به گفتوگو را، در عین تفاوت در بنیآنهای معرفتی مینمایاند. محوریت عقل عرفی و تأکید بر اجماع و حقیقت بین الاذهانی در ایده گفتوگوی هابرماس و محوریت عقل وحیانی و تأکید بر حقیقت قدسی در رویکرد توحیدی پیامبر اعظم9 از جمله این تفاوتهای بنیادین است.
گفتوگو,اسلام,پیامبر اعظم (ص) کنش ارتباطی,هابرماس
https://jiss.isca.ac.ir/article_3041.html
https://jiss.isca.ac.ir/article_3041_911512b2d09b478faa5e32de24890d13.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم (پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی)
اسلام و مطالعات اجتماعی
2345-5586
2676-7783
2
شماره 2 (پیاپی 6)
2014
09
23
سنت و تجدد در ایرانِ پس از انقلاب اسلامی
76
93
FA
حمید
میرخندان (مشکات)
دانشجوی دکترای رشته فرهنگ و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم(ع) و عضو انجمن مطالعات اجتماعی حوزه
h.mirkhandan@yahoo.com
مدرنیته و سنت به عنوان دو مفهوم متضایف در بافت و زمینه تفکر و فرهنگ غرب معنای خود را دارند. انتقال این دو مفهوم به فضای فرهنگی و علمی کشور ما بدون در نظر گرفتن آن زمینه، اشتباهاتی نظری و عملی به دنبال خواهد داشت. بر این اساس، سنت و تجدد در فرهنگ اسلامی، برخلاف غرب، با یکدیگر تعارض و تمانعی ندارند و تجدد لزوماً همه جا سنت را نفی نمیکند. عوامل درونی و بیرونی تجدد، انسان و جامعه را به تحول و نوخواهی وامیدارد. ساماندادن تجدد، که با تحول همراه است، در عرصههای مختلف شناختاری، احساسی و رفتاریِ فرهنگ با مراجعه به حقیقت دین میسر است. این رجوع و استناد، که به صورت روشمند و با اسلوب صحیح صورت میگیرد، فرهنگ را پالایش کرده، ضمن اهتمام بر اسلامیت آن عصریبودن آن را هم تأمین میکند. بررسی دو مسئله فرهنگی تحصیل زنان و سینما در دوره بعد از انقلاب نشان میدهد عوامل درونی و بیرونی در این دو مسئله مؤثر بوده است. مواجهه با این دو مسئله ضرورت بازخوانی آنچه را در غرب درباره این دو رخ داده (به عنوان عامل بیرونی) بر اساس مبانی دینی روشن میکند.
سنت,مدرنیته,تجدد,فرهنگ دینی,تحصیل زنان,سینما
https://jiss.isca.ac.ir/article_3042.html
https://jiss.isca.ac.ir/article_3042_50ba624805a0e3421c45a5c032160155.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم (پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی)
اسلام و مطالعات اجتماعی
2345-5586
2676-7783
2
شماره 2 (پیاپی 6)
2014
09
23
روششناسی انتقادی نظریه فرهنگی فوکو
94
119
FA
روح الله
عباس زاده
دانشجوی دکتری فرهنگ و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم (ع) و عضو انجمن مطالعات اجتماعی حوزه
asd.1360@yahoo.com
برای به کار بردن هر نظریهای توجه به زمینههای اجتماعی و معرفتی و همچنین مبانی هستیشناختی، انسان شناختی، معرفتشناختی و روششناختی آن ضروری است. از آنجا که در سالهای اخیر نظریه فرهنگی فوکو در ایران مورد توجه قرار گرفته، در این مقاله بر آن شدیم تا با روش تحلیلی ـ توصیفی به بررسی مبانی و زمینههای این نظریه پرداخته و برخی از نقدهای وارد بر آن را مطرح کنیم تا در مراجعه و به کاربردن آن مورد توجه قرار گیرد. به نظر میرسد، نظریۀ فرهنگی فوکو مبانی و بنیادهایی دارد که بدون توجه به آنها نمیتوان به تحلیل مسائل اجتماعی در ایران پرداخت.
فوکو,نظریه فرهنگی,روششناسی,گفتمان,نقد
https://jiss.isca.ac.ir/article_3043.html
https://jiss.isca.ac.ir/article_3043_3cf301a4ab100a2becc37efa30c7f56c.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم (پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی)
اسلام و مطالعات اجتماعی
2345-5586
2676-7783
2
شماره 2 (پیاپی 6)
2014
09
23
بررسی نظریه سنت رنه گنون؛ سنت به مثابه دال محوری
120
141
FA
داوود
رحیمی سجاسی
-0000-0001-7428-3005
عضو هیئت علمی جامعة المصطفی العالمیه و عضو انجمن مطالعات اجتماعی حوزه
d.rahimi@shahed.ac.ir
طاهره
عطوفی
کارشناسی ارشد جامعهشناسی و مدرس دانشگاه پیام نور کاشان
tak4347@gmail.com
این مقاله درصدد بررسی مبانی نظری رنه گنون، بنیانگذار جریان سنتگرایی، به روش توصیفی ـ تحلیلی است. سنتگرایی، جریان روشنفکری دینی است که در اوایل قرن بیستم پا به عرصه فکری و اجتماعی غرب نهاد که با ظهور و تجلی مدرنیته، آهنگ تقابل با آن را سر داد و ساحت دنیای متجدد را که در حال زدودن ساحت قدسی در تفسیر عالم و آدم بود، با تندترین نقادیها به پای میز محاکمه برد و از انسان جویای حقیقت و ذات ربوبی، دادخواهی کرد. گنون، برخلاف تفکر غرب، عالم و آدم را بر اساس نوعی مبانی معرفتی خاص تفسیر کرد که در آن نظام هستی، معرفت و نظام بشری مبتنی بر سلسلهمراتب عمودی واقعیت است که در این زنجیره، مراتب پایینتر، هستی خویش را از مراتب بالاتر یافتهاند و بدان متصل شدهاند. با این نگاه، گنون کلیه آثار خویش را با رویکرد عرفانی خاص خود، تحتالشعاع قرار داده و در علم، عقل، فلسفه و حوزههای اجتماعی وارد شد.
سنتگرایی,رنه گنون,دال محوری,عرفان,جامعه سنتی
https://jiss.isca.ac.ir/article_3044.html
https://jiss.isca.ac.ir/article_3044_e8b2a1994f36d7eb09be2b8b936cbbe7.pdf